- 46 -
HET DRAINEREN.
PACHT-KONTRAKTEN.
Haarlemmermeer-Polder.
hoeft de Veluwsche landman de toekomsi nog met met zorg
tegen te zien.
De houtprijzen zijn over het algemeen gedaald, vooral van
het weeke hout (elzen, esschen, berken enz), zoodat de
afschaffing der belasting reeds invloed uitoefent. Alleen
locale omstandigbedenbijv. de aanwending tot tabaksheggen
enz. hebben hooge prijzen uitgelokt.
In tabak is weinig handel. Veluwsch aard- en bestgoed
/1618, Betuwsche tabak/ 20.
Reeds met een enkel woord gaven wij te kennen dat er
veel levendigheid in den veebandel heerscbt en er goede prij
zen besteed worden. Ook met de vette en balfvette varkens
is dit het gevalwelke laatste met groote hoeveelheden, vooral
die van kleine Engelsche rassen, naar Engeland verzonden worden
en daardoor eene ongekende duurte der biggen veroorzaken.
In den paardenhandel daarentegen heerscbt weinig omgang
niettegenstaande de Veluwsche paardenmarkten te Barneveld
en te lide groote kens aanboden.
De weekmarkt te Ede, die tot dusverre alleen in den al-
manak bestwid, is weder opgerigt en met jeugdige kraclit
als een Feniks uit hare asch verrezendank zij de energie
der plaatselijke regering, de medewerking van gemeentebestuur
en ingezetenen en bet vertrek van een domperigen geestelijke.
Door vrijwillige bijdragen der ingezetenen, subsidie van
het gemeentebestuur en der afdeeling Neder-Veluwe der Gel-
dersche maatscbappij van landbouw, is eene sotn van p. m.
1000 bijeen gebragt, waarvoor iedrre week de volgende
pretnien uitgeloofd worden, n.l. aan den aanvoerder van het
grootste getal hoornvee (minstens 2 stuks)/2,50, aan den
aanvoerder der meeste biggen of schrammen (minstens 10
stuks)/10. Aan den kooper van het meeste hoornvee (min
stens 3 stuks) 5, en der meeste biggen (minstens 3 stuks)/1.
De eerste weekmarkt, die den 20sten plants had, was
tevens paardenmarkt, waarbij voor het mooiste span paarden
10, en aan den kooper der meeste paarden, ook f 10 was
uitgeloofd.
De commissie begreep te regtalle beperkingen en belas-
tingen, die elders op de markten bestaan, te moeten afschaf-
ferT en van dit verlichte staathuishoudkundige denkbeeld door-
drongenwerd er marktgeld noch lijngeld geheven de
gemecntewaag gratis beschikbaar gesteldevenzoo gratis een
lokaal, om onverkocht koorn te bewaren en aan het station
van den spoorweg voor de aanwezigheid van veewagens
gezorgd.
Wanneer het bestuur nu nog de tollen nabij het dorp be-
taald had zoude Bastiat in zijne sophismes economiques
Ede als een Eden voor zijne denkbeeldeu beschouwd hebben.
De uitslag der eerste weekmarkt was dan ook schitterend
zooals men wel eens pleegt te zegsien er waren 281 paar
den, 89 runderen 117 biggen en varkens, 273 kilo boter
enz. enz. ter markt, waarvan met uitzondering der paarden,
het grootste gedeelte verkocht is.
Van de 175 aangevoerde schapen zijn slechts enkele ver
kocht, hetgeen jammer is, daar de schapenmnrkt juist de
hoofdmavkt te Ede moet worden, en derhalve, bij voorkcur
voor deze diersoort, de premieu behoorden uitgeloofd te worden.
Dezelfde redenen, die mij vroesjer noopteu om de personen
die premien behaalden niet te noemendoen mij ook thans
hunne namen verzwqgen; onze lezers kennen ze toch niet.
Twee bekroonden hebben het geld weder ter dispositie voor
verdere bekrooningen gesteld.
Gelijk wij nit de berigten der Uollandsche Maatschappij van
•Landbouw weten is Klaas Koster Kz. landbouwer te lwisk,
bekroond voor het beste antwoord op de prijsvraag voor het
•di 'ainer en.
Het is zeker een verblijdende zaak dat het een landbou
wer van den echten stempelgeen landbouwlief hebber is
die deze onderscheiding verkrceg.
Eerst als de boeren zelven het nut dezer bewerking leeren
inzien laat het zich verwachten dat het meer algemeen iu
gebruik zal komen. Tot nu toe is Groningen de eeuige pro-
vinciewaar het draineren werkelijk opneemten men op
belangrijke bundertallen kan wijzen die met gebakken buizen
zijn drooggelegd. Eldersde Wilhelminapolder en eenige
andere voorbeelden in Zeeland en zeer enkele in Holland uit-
gezonderd bepaalt het zich tot proefnemingen in het klein.
Vooral Holland staat daarin achteraan het land waar nog
zooveel water te veel is. Hoe lang zal het nog moeten du-
ren eer ook hier het droogleggen in zwang komt Het is
zekerdat .dieper bemaling der polders daarmede in den regel
gepaard zal moeten gaan maar de achttien duizend bunders
groote Haarlemmermeerpoldef gaat daarmede met een goed
voorbeeld voordattrots stijfhoofdigheid en hangen aan
het oude bij zoovele polderbesturennavolging begint te
vinden.
Hetgeen echter de meerdere verbreiding zeker veel tegen-
houdtis dat de raeesten niet weten hoe zij het moeten ver-
rigtenen menhoewel er verscheidene goede geschriften
over bestaanb. v. dat van Dr. Staringhet toch eigenlijk
bij anderen moet leeren om het zelf in praktijk te brengen.
Wij vonden het daarom een verblijdend teeken toen wij
laatst in de Baarlemsche Courant eene advertentie vonden
waarbij iemand gevraagd werd die het draineren goed ver
stond ten einde een dergelijk werk uit te voeren.
Of er vele antwoorden op zullen zijn ingekomen? Wij vree-
zen van neen; bij name zijn ons toeh geene personen bekend
die zich daarvoor bepaald uitgeven en die werkelijk goed op
de hoogfe dnarvan zijn. Vergissen wij ons daarin, zoo zou
het zeker wensehelijk zijn dat die enkelen zich meer algemeen
bekend maaktenwant velen met ons verkeeren zeker in het-
zelfde gevaldat men ze niet zou weten te noemen. In Gro
ningen moeten er natuurlijk thans wel velen gevonden, die
praktisch goed met de zaak bekend zijn gewordendoch nim-
mer hebben wij nog in tegenhang met de bovenvermelde an-
nonce er eene aangetroffffen waarbij iemand zich aaubood om
de leiding van dergelijke zaken op zich te nemen.
En ware dit thans nu men eindelijk ook hier meer van
het nut der zaak doordrongen raakt ook voor ons land
geen gewenschte zaak.
Het komt ons vreemd voor, dat zoover wij weten
onder de jeugdige landbouwers, die te Groninsien gevormd
werden, of onder onze ingenieurs er zich nog geen ge
vonden heeft, die eens van het draineren zijne specialiteit
heeft gemaakt, zich daarin b. v. in Engeland of Schotland is
gaan bekwamen en zich daarna hier te lande als Ingenieur-
Draineur, of hoe hij zich noemen wilheeft opgeworpen.
Er zijn er toch velen onder, die gelooven wij, vele jaren
of op een bouvvplaats of op landbouw-administratie zonder
gevolg zaten te wachtenof wel uit gebrek van vvelslagen
iets anders ter hand namen het is zeker vreemd en te be-
treurendat geen van die deze zaak eens ter hand en ter
harte genomen heeft. Wij twijfelen niet of een kundig man
in dit vak, zou daarin thans ongetwijfeld voldoende bezigheid
en een behoorlijk bestaan vinden.
Maar waren er kundige lieden van dien stempel, aan wien
men het droogleggen zijner landerijen met gerustheid kon
toevertrouwendan wenschten wij dat men nog een stap
verder kon gaan.
Wij zouden dan toch gaarne zien, dat er zich ondernemers
of Compagnieschappen opdeden die even als zulks in Enge
land geschiedt, het droogleggen tegen accoord verrigten.
Een kundig opzigter is veel, maar zonder geoefende arbei-
ders kan hij niet veel uitrigten. Welnu even als wij het gra
ven onzer vaarten en sloolen niet door onze gewone land-
bouwarbeiders laten verrigten, maar daarvoor het rondtrekkend
poldervolk gebruiken, zoo zouden wij ook onze droogleggers
kunnen hebben, die met een kundigen baas aan het hoofd
daarheen gingenwaar men hunne hulp noodig had.
Onze landbouwers zouden toch zeker veel eer tot die be
werking overgaan, als men vooraf juist wist wat het kosten
moest en van goed werk verzekerd was, nadat men bij zijn
buurman er de gunstige gevolgen met eigen oogen van had
kunnen zien.
Maar het mooist van alles ware no?, dat het zoo geschieden
kon, dat het in het geheel geen geld kosttewant dan zou
zeker niemand er meer bezwaar tegen hebben. En dit is niet
onmogelijk, wanneer men in siaat werd gesteld om de kosten
van aanleg te betalen door de vermeerderde opbrengst, die
bij droogleggen op goede wijze volbragtwaar die bewerking
met nut is toe te passen, stellig nimmer uitblijft.
Daartoe behoorde er eene maatscbappij te zijn met genoeg-
zaam kapitaal, die de werken voor hare kosten bij grondbe-
zitters of pachters liet uitvoeren, en zich die kosten in vijf
of tien of wel vijftien jaarlijksche termijnen liet terugbetalen.
Dan zeker zou men zijne oogst genoegzaam zien vermeerde-
ren, om daaruit ten voile die termijnen te kunnen betalen en
men kreeg dan in werkelijkheid zijn land voor niet gedraineerd.
Natuurlijk zou de maatschappij zich zekerheid moeten ver-
schaffen van de behoorlijke terugbetalingbij grond-eigenaars
door hypothekairen waarborg, bij pachters door anderen per-
soonlijken waarborg of overeeukomst met den grondeigenaar.
Zulk eene maatschappij zou dtis met volkonten zekerheid
kunnen werken; het zou haar voorzeker, na enkele proefjaren
misschien, aan seen bezigheid ontbrekenen het zou zeker
eene hoogst nuttige inrigting zijn, die tot de verbetering van
den landbouw en de vermeerdering van de welvaart krachti
zou kunnen bijdragen.
licht over de zaak kunnen verspreid worden en tot verbete
ring van het bestaande kunnen leiden.
Er zijn daarbij toch veel punten van gewigt, zooals het
verbouwen van vlas, verbod tot teelt van suikerbeetwortelen,
niet scheuren van weiland, verkoopen van hooi en stroo,
vergoeding voor grondverbetering en bijzondere bemestingen
het droogleggen met gebakken buizen voor gezamenlijke reke-
ning, bepaling omtrent het onderhoud van gebouwen en nog
velen meerwaaromtrent men het dikwerf oneens isof goede
bepalingen in de tegenwoordige pachtovereenkomsten mist.
Maar om te verbeteren moet men eerst den bestaanden
toestand kennen, en daarom zal men ons zeer verpligten,
wanneer men ons helpt eene zoo volledig mogelijke verzame-
ling van in gebruik zijnde pacht-kontrakten bijeen te brengen.
i
Aan de Leden der Algemeene Vereeniging voor Bloembollen-
Cultuur, te Haarlem, is de volgende circulaire gezonden:
Naar aanleiding van het in de Algemeene Vergadering van
de Algemeene Vereeniging voor Bloembollen-CuUuur van den
19den December jl. genomen besluit, heeft het Bestuur de
eer U te verzoeken wel voor den 24sten dezer aan den Secre-
taris te willen opgeven
1°. Of gij van voornemen zijt als lid der Vereeniging mede
te werken tot eene Collectieve inzending, staande ten name
der Vereeniging, doch welke buiten mededinging zal blijven
op de Algemeene Tentoonstelling van Voortbrengselen van
Tuinbouwin Aprif aanstaande te Amsterdam tehouden, en
welke inzending zich uitsluitend tot hyacinlhen zal bepalen;
2°. te verzoeken
a. ingeval van medewerking, Uwe voorwerpen voor den avond
van Zaturdag den lsten April aanstaande, in te zenden op
den Stads Doelen athier;
b. de potten of glazen waarin zich de bloemen bevinden, van
een kenrielijk teeken te voorzien.
Het Bestuur zal voor behoorlijke etiquetten zorgenbehoudt
zich het regt voor om te beoordeelen of de ontvangen voor
werpen al of niet waardig zijn, deel uit te maken van de
Collectieve inzending, zendt de voorwerpen voor rekenmg der
Vereeniging naar Amsterdam en doet ze vandaar terughalen
en weder op den Stads Doelen plaatsenvanwaar ze door de
eigenaren kunnen worden afgehaald, tenzij die eigenaren zelve
de voorwerpen onmiddelijk uit Amsterdam mogten willen doen
terugkomenin welke geval het Bestuur daarvan gaarne tijdig
opsaven ontvangt.
Het Bestuur vleit zich dat de leden der Vereeniging bij
deze gelesenheid gaarne zullen willen medewerken, tot hand-
having van den goeden naam van het Genootschap.
Ten slotte geeft het Bestuur nog kennis aan de leden,
dat van Gouvernementswege aau de Vereeniging zijn toegezon-
den eenige exemplaren van het Programma en de berigten
aangaande de in Mei aanstaande te Keulen te houden Inter
nationale Tentoonstelling van Voortbrengselen van Tuinbouw,
over welke stukken, zoolang de voorraad strektop franco
aauvrage bij den Secretaris kan worden beschikt.
Haarlem Namens het bestuur voornoemd
15 Maart 1865. E. W. van Brederode
Secretaris.
Hebt ge ook een goed pacht-kontraktdat mij tot model
zou kunnen dienen?" schreef ons dezer dagen een onzer
abonnes.
Dit bragt ons op het denkbeeld, juist in verband met het
geen eenigen onzer berigtgeversin den laatsten tijd over deze
zaak mededeeldenom het beleeld verzoek te doen, aan hen
die daartoe in de gelegenheid zijn, om ons afschriften te be-
zorgen van pacht-kontrakten, zoo als die in de verschillende
streken van ons land in gebruik zijn. Willen zij de goedheid
hebbendaarbij hunne kritiek en op- of aanmerkingen te voe-
gen des te aangenamer zal ons dit zijn.
Wij zouden dan van die verschillende opgaven gebruik
kuonen maken, om daarvan een goed geheel te vormen, en
de meest eigenaardige in extenso kunnen mededeelen, terwijl
wij welligt onzen abonnes van dienst kunnen zijn, door ze in
de gelegenheid te stellendie bij voorkomende gelegenheid te
raadplegen.
De mededeelinghoe de pacht-kontrakten thans zijn, zou
dan waarschijnlijk tevens de aanleiding kunnen geven, ter
grondige bespreking hoe ze behoorden te zijn.
In Engeland, wij deelden dit laatst reeds*mede, is dit
onderwerp zeer aan de orde van den dag. Er worden model-
len opgesteld en gedrukt, en onder de belanghebbenden ver
spreid om daarna in gemeenschappelijke vergaderingen van
grondeigenaars en pachters te worden besproken.
Zoo °iets zou zeker met veel nut ook ten onzent kunnen
plaats hebben. Zoo men ook hier eens voor de bijzondere
streken en wijzen van landbouwengepaste modellen opstelde
en in druk uitgaf, en die daarna in de vergaderingen der
verschillende afdeelingen onzer landbouw-mautschappijen ter
sprake bragt en daarvan verslag gaf, zou daardoor zeker veel
Aan het rapport van den Hoofdopzigter over de maand
February 1865, dd. 18 Maart, ontleenen wij het volgende:
A. OMTRENT DE WERKING DER STOOMTUIGEN
In werking is geweestvermogen
uren. pomp, ketels. slagen slag. p. min. in paard.kr.
Leeghwaler. 156met 9 en 5 makende 55.497 of 5.910 met 319
764 8 5 21.053 4.586 220
Cruguius .437^ 7 o 7—8 139.490 0.311 297
Lijnden.288J 7 8 104.001 6.008 336
Waarbij verbruikt is mudd. steenkol. pd. talk. kann. olie.
Eng. Belg. Ruhr. gallipoli. patent.
Leeghwaler 401) 2365 137 19
Cruguius- - 5211 228 38 95*
Lijnden- - 3252 144 6 78
Gedurende de maand Februarij zijn geen steenkolen geleverd. Aan het
einde der maand bedroeg de voorraad: 709 mudden Engelsche en 1202.
mudden Rulirkolen, te zamen 133.lt mudden.
B. OMTRENT HETGEEN AAN DE StOOMTUIGEN VERR1GT IS
A Leeghwaler. Tijdens den slilsland zijn door het personeet eenige
verpakkingen vernieuwd en aangehaald; drie spuikranen, die hij de wer
king bleken lek te zijn, digtgesehuurdeen gcbroken pompzuigerkeUing
hersteld en weder op hare plaats gebragt, en eindelijk is men voortge-
gaan met het maken van nieuwe ijzeren rotpalen.
B. Cruquius. Tijdens den slilstand is door het personeel de pakkmg
van den kleinen stooinzuiger aangehaald, eene der luchtpompen en eene
hydrauliquepool geheel nieuw verpakt Door losse werklieden zijn de
ketels ii°. 5, 6, 7, 8, 9 en 10 schoongemaakt.
De werkingen die plaats hadden op den 9den en lOden Februarij zijn
gedurende eenige uren gestaakt moeten worden, wegens het opeenhoopen
van ijs aan het bencdeneinde der pompen, waardoor het water met ge
noegzaam kon toevloeijen.
C. Lijnden. Tijdens den stilstand is door het personeel de flens der
verhindingshals tusschen de keiel ri°. 10 en de stoomkastdie lek was,
op nieuw geccment, en zijn de pakkingen der heide stoomzuigers aange
haald en de heide hydrauliquen geheel nieuw verpakt.
Het sc.hoonmaken der ketels n°. 1 en 2door de stokers aangevangen,
is door losse werklieden voltooid, die voorts nog de ketels n 7 en
schoonmaakten en de vier daarnaar insmeerden.
De werking op 5 Februarij moest gedurende 5£ uur worden gestaakt,
tengevolgc van het vastzetten van ijs tusschen de hart- en zuigerkleppen.
C. OMTRENT ANDERE WERKEN:
In de laatste helft der maand Februarij verkeerden de wegen over bet
algemeen in een min gunstigen toestand; dit werd veroorzaakt door
dan eens vriezend dan weder dooijend weder, en de daarbij veel geval
sneeuw en regen, waardoor de wegen na het eindigen der vorst gen
