WEEKBLA 9)
VAN
A AN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDEE-BELANGEN GEWIJD
V R IJ D A G 28 April.
Tesde Jaargang
Hoofdredacteur C. E. DE CLERCQ.
Landbouw,
PACHT-KONTRAKT.
W\VK//.
HAARLGMMERMEER
PRIJS VAN HET ABONNEMENT
in het Jaar6.—
Alle Toezendingen de Redactie betreffendemoeten gescbieden aan
den Hoofdredacteurte Haarlem, Kruisstraat, Wijk 6, N°. 513.
- PRIJS DER ADVERTENTieN
van 16 regels 7 5 Cents. Elke regel meer 12 '/2 Cents.
Zegelregt bij elke plaatsing 35 Cents.
Toezending uiterlijk Woensdag. Airesvan Bonga C°.Amsterdam.
UIT ZEELAND.
Goes, April 1865.
Aan het verslag over het afgeloopen jaar omtrent den toe-
stand van den landbouw en de veeteelt in de zevende af-
deeling (Westelijk deel van Zuidbeveland) der Zeeuwsche land-
bouw-maatschappijontleen ik het volgende.
Over het algemeen blijft rnen zich houden aan het in vorige
jaren gevolgde landbouwstelsel en de veranderingen die men
daarin gebragt heeft zijn zeer weinige. Als gevolg van dit
oude landbouwstelsel wordt er om de 6 of 7 jaren gebraakt
en het grootste deel van den mest dan op die braak gebragt
dikwijls reeds op het einde van Mei, hetgeen volgens het
oordeel van velen zeer is af te keurenyooral indien men
geen vroeg koolzaad zaait.
In tijd en wijze van zaaijen vallen niet vele veranderingen
mede te deelen, het geschiedt meest met de hand en het
gezaaide wordt grootendeels ondergeploegd. Werktuigelijke
rijenzaaijers worden hier en daar met den besten uitslag ge-
bruikt en beginnen meer ingang te vinden.
Met nieuwe graansoorten werden geene proeven genomen
de uitgezaaide Hallets tarwe mislukte door de vorst, waar
ze evenwel gelukte liet deze soort zoowel in hoedauigheid
als hoeveelheid nog al iets te wenschen overig.
De cultuur van mangelvvortel blijft toenemende; ze worden
met de hand of met een zaaiwerktuig gezaaid of wel uitge-
plant; in het vooruitzigt van eenen slechten hooioogst, zaaide
men dit jaar veel mangelwortelen op braakgronden't geen
ruim opleverde. Dat de cultuur van voedergewassen in het
algemeen en die van mangelwortelen in het bijzonder nog
zeer voor uitbreiding vatbaar is, bleek uit de opgaaf van
velen die sleehts ]/i0 hunner boerderij met mangelwortelen
bezaaiden.
Eene uitbreiding van den verbouw van suikerbieten is tevens
waar te nemen, niettegenstaande dat de staat van vrucht-
baarheid van vele boerderijen van dien aard is, dat zij een
zoo uitputtende cultuur volstrekt niet toelaat.
Het droogleggen neemt weinig toe. Het verbrokkeld grond-
bezit, zegt het verslag, is hiervan wel een der oorzaken. Ik
betwijfel echter, of dit wel als de ware oorzaak is aan te
merken; wat mijn persoonlijk gevoelen aangaatik houd dit
hier liever terug daar ik anders genoodzaakt zoude zijn een
hoofdstuk te schrijven, dat ik gemakkelijk den titel kon geven
van: Verkeerd overlegVoor oordeel, Onkunde. Er werden in
de geheele afdeeling sleehts een twintigtal bunders droog-
gelegd.
Over het algemeen gebruikt men nog weinig kunstmest.
Guano in kleine hoeveelheden meest voor proefneming. Met
goeden uitslag gebruikte men guano en beenderenmeel tot
bemesting voor mangelwortels.
Gier of aalt wordt nog weinig gebruikt. Wanneer de mest-
putten niet bij een' sloot zijn gelegenzorgt men door bet
graven van een diepe grep, dat deze kostbare vloeistof toch
vooral goed kunne wegloopen.
Straatmest wordt minder verwaarloosd dan vroeger, maar
grootendeels naar Belgie uitgevoerd.
Overdekte mestvaalten worden hier niet gevonden.
Het gebruik van verbeterde en nieuwe landbouwwerktuigen
neemt meer en meer toezoo werden er dit jaar zeer vele
hakselsnijders aangeschaft en enkele wortelsnyders.
Door den smid M. van der Weele, te Wilhelminadorp
werden nog al enkele amerikaansche voetploegen afgeleverd
die uitstekend voldoen en vooral eene groote besparing van
trekkracht geven. Een paar Amerikaansche ploesren, door
Stout te Tiel vervaardigd, schenen zeer goed te voldoen.
Over het algemeen waren de uitkomsten van den oogst vrij
voldoende, alleen het mislukken van het koolzaad was voor
velen een groote slag.
Men meende de opbrengsten per bunder, te kunnen vast-
stellen als volgt: Winterkoolzaad 5 a 6 mud, Zomerkoolzaad
12 a 18 mud, Wintertarwe 24 a 26 mud, Wintergarst 86
a 40 mud, Zomergarst 34 a 38 mud, Rogge 24 a 26 mud,
Haver 40 a 45 mud, Erwten 20 a 25 mud, Paardeboonen
18 a 22 mud, Bruine boonen 15 mud, Aardappelen 150 a.
180 mud, Uijen 400 mud, Meekrap 2 jarige 2000 kilo*
racine, Meekrap 3 jarige 3200 kilo racine, Mangelwortels
40 h 50,000 kilo.
De toestand van den veestapel was over het algemeen vrij
voldoende, het weiden ging niet bijzonder voordeelig en hier
en daar zag men zich door gebrek aan voedsel genoodzaakt
enkele dieren van de hand te zetten.
Het aantal vee dat gehouden wordt blijft zeer gering, men
kan rekenen 1 stuks hoornvee per 2 bunders.
Enkelen gingen voort met het, kruisen en maakten daartoe
gebruik van den nieuwen Durhamstier der afdeelingzij die
zich eenmaal hebben laten overhalen, om daardoor hun vee
te veredelen, blijven volhouden.
Ik zoude hier nog een en ander kunnen bijvoegen, doch
meen genoeg gegeven te hebbenom uwe lezers zoo wat op
de hoogte te brengen van den toestand waarin zich de land
bouw bier bevindt. Veel laat die toestand nog te wenschen,
overig, maar toch valt er vooruitgang op te merken. Ware
vooruitgang zullen we echter niet krijgenvoor we -een beter
en grondiger onderwijs krijgen en de landbouwers kunnen be-
sluiien hunne kinderen daaraan gedurende langeren tijd dan
nu het geval is, te laten deeinemen en wanneer zij beginnen
te zien, dat men, om een goed landbouwer te zijn, iets
meer dient te kennen en te weten dan lezen, schrijven en
rekenen.
VAN DE VELUWE.
April 1865.
Even als op de Veluwe zal het wel in dit voorjaar overal
met den landbouw het geval geweest zijn.
De late winter en aanhoudende vorst hebben in de eerste
plaats de uitpoting van het hout veel tegen gehouden en zijn
er in dit voorjaar veel minder houtgewassen aangeplant dan
anders het geval is. Met uitzondering van de eikenstekken
in de laatste jaren schaarsch te verkrijgenzijn andere
plantsoensoortenbijv. elzen en berk, tegen verlaagde prijzen
aangeboden.
De weinige vraag naar arbeidvroeg in het voojaar, is
door het zachtere weder zooals te voorzien was, in groote
drokte veranderd.
Het spitten van het aardappelland peemt thans alle handen
in beslag en kan men met grond bij velen een vroegeren oogst
van aardappelen te gemoet zien, dan in andere jaren, wan
neer men vroeger begon te spitten, het geval was.
Hoe is dat mogelijk dat men n. 1. door later te poten in
het algemeen vroeger de aardappelen zal inoogsten? Zeer na-
tuurlijkdie haastige menschen welke gewoon zijn reeds in
Februarij te potenzien meestal ieder jaar hunne aardappe
len, als die pas uitkomen, bevriezen, waardoor de groei stil
staat en de aardappelendie 1 a 1V2 maand later gepoot
worden, hen over het hoofd groeijen. Ook dit jaar zijn weder
in Februarij aardappelen gepootdoch die zijn nagenoeg alien
reeds voor het ontkiemen in den grond bevrorenwaarschijn-
lijk om aan te toonen dat zij een zomergewas en geen win-
tergewas zijn.
Daar de veeprijzen, die op de Veluwsche markten besteed
worden zich regelen naar den algemeenen veehandel en niet
omgekeerdhebben ook hier de rijzingen en dalingen plaats
gehaddie men op de groote markten waarnam.
Ieder gemeente, ieder dorp heeft zijne paaschkoe of paaschos
en het is een verblijdend teeken des tijds, om den wedstrijd
in het mesten van vee te zien. Het is de eerste stap om
tot de oplossing van het vraagstuk te geraken, „hoe mest
men met de minste kosten."
Met de schapenteelt gaat het bijzonder voordeelig. Hooge
prijzen voor de vette en halfvette schapen, weinig ziekten en
sterfte, voortgaande verbetering van het Veluwsche ras en
hooge wolprijzen, ziedaar een tegenhanger van ongelukkige jaren.
Het is geene zeldzaamheid dat men 20 a 22 voor vette
hamels en 12. a 16 voor dragtige ooijen besteed heeft.
Van schapenteelt dwalen wij op schapenmest en van schapen-
mest op tabak, om mede te deelen, dat de tabaksprijzen
voor Veluwschen tabak /17 a 19 en voor Betuwsche /20
a 22 bedroegen, waarvoor een groot gedeelte van den voor-
raad is opgeruimd.
In N°. 47 van den vorigen jaargang, gaven wij reeds
een kort verslag van het resultaat der Commissiedoor de
Geldersche maatschappij van landbouw benoemdom de mid-
delen te beramenom het lager onderwijs dienstbaar te ma-
ken tot bevordering van landbouw-onderwijs. Het uitvoerige
verslag is thans in de mededeeling der maatschappij versche-
nen en ook in de Landbouw-C'ourant in zijn geheel overgeno-
men. Omtrent het ondoelmatige van het resultaat, verwijzen
wij naar het geschrevene in N° 47van den vorigen jaar
gang, hoe dat namelijk het natuurkundig onderwijs dat men
zich voorstelt te gevenvan onze boerenzoonsdie op hun
13e en 14e jaar en dikwerf reeds vroeger de lagere school
verlaten, misschien slechte natuurkundigen en stellig geen
vooruitstrevende landbouwers zal vormen. De jongen, waarvan
Multatuli zoo allergeestigst in zijne ideen spreekt, die in
een kransje van oude jufvrouwen een staallje van zijne be-
kwaamheiddie hij op de school leerdemoest geven en tot
groote ergernis van de jufvrouw, die hem ondervraagt, na
lang bedenken antwoordt, jufvrouw je bent een zoogdier" 1
die jongen had voorzeker zoogena'amd landbouwonderwijsop
dat ideaal van eene lagere school ontvangen.
Neen wanneer het uitvoerbaar en noodig is op de lagere
scholen landbouwonderwijs te geven, dat tot een goed prak-
tisch doel zal leidenlaat het alleen de leer van landbouw-
verbeteriugen zijn, al wordt die ook empirisch onderwezen.
Laat men kort en bondig de rijenteelt, de maaiwerktuigen
de veeveredelingeu mededeelen en verklarenzonder zuurstof
of stikstof en hartekamers of spiraalvaten er bij te halen en
laat Brinkman platen drukkendie Eornsby's zaaiwerktuigen
met zijne hefboomen en trechters duidelijk voorstellenmaar
niet de bloedsomloop met de harteboezems en hartekamers en
dergelijke onpraktische geleerdheid.
In Frankrijk houdt men zich bezig met het oprigten eener
Maatschappij van onroerend landbouw-bezit met een kapitaal
van dertig millioen franks.
Het hoofddoel is het verrigten van landbouw-ondernemingen
op groote schaal, door het aankoopen van bezittingen met
verwaarloosde kultuur, of in strekenwaar de gronden nog
laag in prijs zijn ten einde die te verbeteren en tot hooger
waarde te brengen. Voorts het ontginnen voor derden of aan-
winnen van nieuwe gronden. Ook het bij aanneming verrig
ten van groote landbouwwerken van beiden, hetzij voor de
staat en gemeenten of voor partikulierenals het droogleg
gen het bevloeijenhet beplanten enz.zal tot haar werk-
kring behooren. Het oprigten van nijverheidsondernemingen
die met landbouw in verband staan, zooals branderijen, stijf-
selfabriekenfabrieken van droogbuizen, zal eveneens door
haar bevorderd of uitgevoerd wordenterwijl zij ook eindelijk
hare werkzaamheid tot het vestigen van krediet-inrigtingen
voor den landbouw zal kunnen uitbreiden.
Zij beoogt dus al die zaken op het gebied van den land
bouw waartoe de krachten van partikulieren ontoereikend
zijn, en in een land als Frankrijk, waar de geest van asso
ciate en het met vereenigd kapitaal uitvoeren van dergelijke
werken veel minder algemeen isdan b. v. in Engeland of
bij ons het geval iszal het voorzeker niet aan winstgevende
ondernemingen van dien aard ontbreken.
De hoofdzaak van welslagen ligt natuurlijk in een goed
beheer. Eene zeer groote Maatschappijdie in staat is de
meest geschikte personen door ruime belooning tot zich te
trekken, en de kundigste ingenieurs en beambten in dienst
kan nemenkan daardoor veel kans hebben om wel te sla-
genterwijl de beschikking over ruime geldmiddelendie bij
kleine ondernemingen zoo dikwerf te kort schieten, mede het
doen van goede zaken zeer kan bevorderen. Door het werken
op uitgebreide schaal, waardoor het mislukken of geven van
nadeelige uilkomst van enkele der ondernomen zaken geen
te ongunstigen invloed uitoefent, verraeerderen tevens de kans-
sen van gemiddelde goede winst.
Naar aanleiding der vraag door ons gedaan, werd ons ter
hand gesteld het hier volgende model van pachtvoorwaarden
voor verhuring van gronden in den Haarlemmermeerpolder.
Om verschillende der eigenaardige voorwaardendie in
dezen polder nog al gebruikelijk zijnzooals o. a. het bouwen
der wooing door den pachter, achten wij de mededeeling
daarvan wel belangrijk.
De ondergeteekendeverklaart te hebben verhuurd
aanwonende tewelke ook erkent
