- 150 -
werd. Die schijven waren door drijfriemen aan hakselsnijders
boonenbrekerszagen, raolens, enz.verbonden; zoodat de
tentoonstelling ook aan die kleinere werktuigen de noodige
beweegkracht leverde. Had men voor een proef, bijv. met
groote scbijfzagen, meer beweegkracht noodig dan de schijf
leverde, dan wandelde een van Foioler's of Garrett's locomo-
bilen er heen en hielp zeer beleefd onder de noodige conver-
satie van •fluiten en brommen aan eenige paardenkrachten.
Men telde op de tentoonstelling dan ook ruim 30 locomobi-
len, die behalve de vaststaande stoomwerktuigen als beweeg
kracht werden aangewend. Om de overbrenging van beweging
door eene enkele dunue snaar op grooten afstand aanschou-
welijk te maken, werd eene schijf op 70 ellen afstand van
de beweegkracht aan het draaijen gebragt. Behalve genoemde
locomobilen waarvan er eenige waren die ook zich zelf voort
konden bewegen, doch dit slechts als eene bijzaak, bevond
er zich ook een stoompaard, voor harde wegen, of straatlo-
comotief, uitsluitend tot trekkracht bestemd, door Schicartz-
kopff uit Berlijn ingezonden. Wij hebben met dit werktuig
een toertje over het terrein gemaakt met de snelheid van een
dravend paard, het maakte wendingen met eene straal van
B ellendus nagenoeg even als met eenen boerenwagenmaar
mogt het gebeuren dat dit werktuig op straatwegen ooit als
vervoermiddel gebezigd wordt, dan zijn ook denzelfden dag
nlle paarden van den weg verdrongenvan wege het vreesse-
lijke gcraas van dat werktuig. Volgens opgaaf van den be-
stuurder kan deze locomotief in 10 uren 1000 centenaars
(50,000 Ned. ponden) 12 Duitsche mijlen (90 kilometers of
16 uren gaans) vervoeren. De prijs is 6000 thaler.
Stoom was wel de hoofdbeweegkracht op deze tentoonstel
ling. Men vond bij enkele kleinere dorschwerktuigende be-
kende Engelsche rosmolenmet spiraalveeren aan het trekpunt
om den schok bij het stilstaan te vermijdenen bij de eene
der beide Nederlandsche inzendingen in deze afdeeling, den
tredmolen van Stout. Het was voor het nationaal gevoel van
den Nederlander niet streelenddat van de 1737 inzenders
uit alle werelddeelenslechts 13 Nederlanders, of juister ge-
zegd, Nederlandsche inzendingen waren.
Nederland schitterde door zijne afwezigheid, zooals men
wel eens pleegt te zeggen. De zonderlingste inzendingof
liever inzender vond men in de 4de afdeeling, stand 80, bij
de weinige Nederlandsche voorwerpen der 5de afd. geplaatst,
nota bene het bekende prachtwerk van mevrouw Iloola van Nooten,
bevattende de afbeeldingen van planten uit den Indischen Ar-
chipel. Dit werk was tentoongesteld, niet door de vervaardig-
ster, niet door de drukkers of uitgevers, zooals vele boekwerken
in deze afdeeling, maar door den Italiaanschen consul te
Keulen, die dat werk schijnt gekocht te hebben. Bijaldien
deze inzending eene medaille krijgtis dan het werk of wel
de koopsom bekroond
Wij spraken zoo even van stand 80. Weet dan, dat de
voorwerpen geene doorloopende N°s. bezaten maar ieder
iDzender een volgnummer verkreegdat met reusachtige
cijfers bij zijne voorwerpen geplaatst was.
Zulk* een N°, werd stand of standplaats genaamd terwijl
dan ieder voorwerp uit zulk eenen standzijn volgnummer
bezat. Zoo waren er enkele standen die uit 200 verschillende
N°s. bestonden. Deze inrigting ware zeer goediDdien de
standplaatsen geregeld op het terrein elkander volgdenimmers
dan kon men met enkelen oogopslag zoowel het voorwerp
dat men zag in den catalogus opzoekenals wel iets dat men
in den catalogus las, dadelijk op het terrein vinden.
Daar nu echter de standplaatsen tamelijk verward dooreen
geplaatst warende groote borden met cijfers wel eens om-
waaidenwegraakten en weder verkeerd geplaatst werden en
bovendien de meeste inzenders hunne voorwerpen van geene
volgnummers voorzien hadden, was het gemakkelijker een voor
werp in den catalogus, dan wel op het terrein op te zoeken.
De catalogus zelve, een boekdeel van 348 bladzijdenmet
een bijvoegsel van 65 bladzijden, was met zorg bewerkt.
Behalve de benaming en den prijs der tentoongestelde werk-
■tuigen, vond men van vele voorwerpen de afmetingen, bijv.
van linnen het aantal draden van sobering en inslag; van
granen de opbrengst, het gewigt, vruchtopvolginghoeveel-
heid zaaizaad, enz. Vooral in de 4de afdeeling was de cata
logus omtrent houtsoorten en hunne bewaring zeer uitvoerig
door Daanvvkeurige opgaaf van afmetingen van scbeepsbouw-
hout en de bewerking van verduurzaamde dwarsleggers voor
spoorwegen.
Yerder bevatte de catalogus een platte grond der tentoon-
stellingsterreinen en van den schoonen tuin van Florade
namen van commissarissendirecteurencomites enz. en de
namen der beoordeelaars.
De jury voor de eerste afdeeling was in vier sectien ver-
deeld als: 1°. voor bouwwerktuigen en voederbereiding-toe-
stellen; 2°. voor maai- en dorschwerktuigen en locomobilen;
3°. voor stoomploegenstoompaarden spuiten pompen, steen-
vormers enz.; 4°. voor wagens, stalgereedschappen en tuigen.
Verder vond men in den catalogus de afbeelding der me
daille, een reglement voor de tentoonstelling, een politie-re-
glement met het strafwetboeken eindelijk eene alphabetische
lijst der inzenders, die 33 bladzijden besloeg.
Wordt vervolgd.)
DE ALGEMEENE YERGADERING
der Geldersche Maatschappij van handhoutc
gehouden te Arnhem 10 en 11 Augustus 1865.
I.
Zooals de Geldersche Maatschappij van Landbouw dit ge-
woon is, had er den avond voor de Algemeene Yergadering,
eene Vergadering der hoofdafdeeling plaats. Het belangrijkste
dat daarin behandeld isbetrof een voorstel van de Afdeeling
Neder-Veluwe, luidende dat de Geldersche Maatschappij zich
in een adres tot de hooge regering zoude wenden met het
verzoek omtrent het kanaal, dat door het departement van
oorlog gegraven zal wordenvan af den Rhijn boven Wage-
ningen naar de Grebbe linie ter hoogte van de Roode Haan
bij Veenendaal, om daardoor voor de verdediging der linie
deze spoediger te kunnen inundeeren; opdat dit kanaal zoo-
danig moge gegraven wordendat het tevens als afwaterings-
kanaal voor een gedeelte der Geldersche vallei en zoo mogelijk
ook als scheepvaartkanaal zal kunnen dienen, in den geest
van het plan van 1844.
Dit voorstel is in de algemeene Vergadering zonder slag of
stoot goedgekeurd. Alweder dus eene schrede voorwaartsdie
de schim van Bisschop David van Bourgondie verheugen zal
en indien het al niet ddbr graven gebeurt, zal men toch ein
delijk de Geldersche vallei ten laatste door redeneren doen
afwateren.
Yerder is eene belangrijke mededeeling gedaan, omtrent de
werking van den afkoop der tienden in de polders van Rossum
en Hurwenen, zooals die in de mededeelingen der Geldersche
Maatschappij van 1862 zijn opgenomen. Die afkoop der tienden
heeft in hoofdtrekken op de volgende eenvoudige wijze plaats.
Alle tienden zijn door de vereeniging aangekocht om in 50
jaren af te betalen. Nu is een omslag over alle tiendpligtige
grondennatuurlijk in verschillende klassen gemaakt; zij die
hiermede genoegen nemen kunnen dien onveranderlijken omslag
betalen; van de weigerachtigen worden de tienden in natura
verpacht. De beste bouwlandenonverschillig met welke vrucht
beteeld, betalen in de hoogste klasse bijv. 6 per bunder
jaarlijks en zijn dan na 50 jaren tiendvrij; daar van het
totale bedrag van den omslag, de rente van het onbetaalde
gedeelte der afkoopsom en de jaarlijksche aflossing betaald
wordt. De tiendpligtigen kunnen echter ook dadelijk tegen
4 J/2 percent de tienden van hunne landerijen afkoopen. Door
de vereeniging zijn de tienden tegen den 20sten penning
aangekocht.
Zijdie den omslag niet betalen maar de tienden in natura
gevenkunnen tegen meer ongunstige voorwaarden later in den
afkoop deelnemen. Echter bij overgang van eigendomzal de
eigenaar dier gronden in 't vervolg tegen dezelfde voorwaar
den kunnen deelnemen in den omslag.
In de tweede bijeenkomst is naar aanleiding van het be-
sprokene in de sectievergadering, bijna met algemeene stem-
men beslotenom aan de regering en aan de wetgevende
magt een adres in te dienen, in denzelfden geest als door de
provinciale staten van Gelderland is geschiedom de concessie
voor de lijn AlmeloScheveningen van de lleeren Sicaan en
van Heyningen niet anders te verleenen dan met weglating
van de sectie AmsterdamHilversum, omdat de lijn Amster
damZutphenHanover, volgens de aanvraag der Heeren
Sieburg en Holzmandaardoor benadeeld zoude wordenmet
andere woorden om toch vooral te zorgen dat de lijn Amster
damZutphenHanover geene concureerende lijn zou ont-
moeten in de lijn AmsterdamAlmeloHanover.
Ten slotte werd nog een denkbeeld geopperd om de uiter-
waarden, zoo die van droogte te lijden hebben en niet door
het winter-rivierwater overstroomd wordendoor middel van
magtige centrifugaalpompen te besproeijen. 't Was echter niet
meer dan een los denkbeeld, zonder uitwerking der plannen
en ofschoon het niet geheel verworpen mag worden, hebben
de discussien geleerddat behalve het overwinnen van zwa-
righeden omtrent groot verschil van het niveau der uiterwaarden
enz. eene kosten-berekening op den voorgrond dient te staan.
Wil men de uiterwaarden tot vloeiweiden aanleggendan zijn
er groote kosten van aanleg, maar kan men in dat geval
volstaan met geringere hoeveelheden water aan te voeren.
Is echter de bedoeling om de natuur meer na te volgen en
de waarden onder water te zettendan heeft men weinig
kosten van aanleg, maar groote jaarlijksche uitgaven door het
oppompen van ontzaggelijke hoeveelheden water.
Verder is nog bepaald dat de algemeene vergadering het
volgende jaar te Wageningen zal plaats hebben. Wij zullen
aan de lezers de namen van voorzitter en bestunrders maar
niet opgeven, immers men verkiest daarvoor iedereen be
halve den voorzitter der Geldersche Maatschappij van Land
bouw1 Wij gaan nu ook de opening, de verslagen van
keurmeestersde sluiting en het bedankje aan den voorzitter
met stilzwijgen voorbijdaar dit op hetzelfde nederkomt van
de meeste vorige vergaderingen.
Van meer belang dan de algemeene vergadering, de woor-
denwisselingen gaven toch het bewijs er vanwaren de sectie-
vergaderingen. Hield men in iedere algemeene vergadering
veel tijd over, in de sectie-vergaderingen kwam men tijd te
kort, er werd zelfs eene sectie-vergadering meer gehouden dan
in het programma vermeld stond en moest nog het laatste
punt ter behandeling wegens gebrek aan tijd onafgedaan laten.
Voorwaar een verblijdend bewijs van goed begrepen vooruit-
gang der Geldersche Maatschappij van Landbouw.
SECTIE-VERGADERINGEN.
Landbouw.
1°. Welke ondervinding is hier te lande opgedaan omtrent
de aanvankelijk zoo veel gerucht gemaakt hebbende handel-
wijzen van Hooibrink
Na het bekende verslag van Dr. Staring was de vergadering
van oordeel dat men er niet meer over spreken moest en de
handelwijzen (alle?) van Hooibrink voor dood verklaren. 't Is
toch verschrikkelijk voor dien armen Hooibrink als hij n.l. dit
vonnis ooit te weten komt. Stellig vloeide het niet voort uit
nijdigheid voor alle vergeefsche uitgaven aan koorden met en
zonder fraaije franjedie de Geldersche Maatschappij en de
afdeelingen in menigte gedaan hebben en de groote opofferin-
gendie zij zich getroost hebbenom overal in de provincie
Hooibrinks handelwijzen te beproeven
2°. Het gebruik en de uitwerking van sommige meststoffen
als GaskalkBaker-guanoPhospho-guano Zeepziedersasch enz.
De Gaskalk werkt soms zeer goed en soma zeer slecht, al
naardat die kalk langer of korter in de fabriek tot zuivering
van het gas is aangewend en daardoor meer of minder met
de voor den plantengroei nadeelige teerachtige stoffen is door-
trokken. In ieder geval behoort men ze een jaar te laten
liggen, herhaaldelijk om te zetten en met aarde te vermengen,
waartoe men de verhouding 1 deel gaskalk tegen 8 deelen
aarde voor de beste houdt. Versch over het land gebragt,
heeft men dikwerf nadeelige uitkomsten door het verbranden
der grasplanten ondervonden.
De vergelijkende proeven vooral in verhouding der gelds-
waarde met Baker-guano en Peruguano, waren ofschoon met
geen groot verschil, toch in het voordeel der Peru-guano.
Men heeft in het opvolgend gewas van de Baker-guano even-
min als van de Peru-guano eenige werking bespeurd. Eenige
diseussien omtrent Peru-guano, bragten aan het Iicht, dat die
hulpmeststof op zware kleigronden geene gunstige uitwerking
had vertoond en men dan ook de meeste depots op zand-
gronden aantrofwaardoor men er uit opmaaktedat ook
buiten Gelderland, weinig vraag naar guano voor kleigronden
bestond.
Omtrent de Phospho-guano werd aangemerkt, daar dit geen
natuurprodukt wasmaar kunstmatig bereid werder ook
geen waarborg voor eene gelijke zamenstelling bestond en
de eene partij Phospho-guano veel beier kon zijn dan de an
dere. Liebigs gunstig oordeel omtrent de goede werking der
beste Phospho-guano, nam evenwel niet weg, dat men dezelfde
stof veel goedkooper vervaardigen kondan de Engelschen door
Peru-guano met beendermeel enz. te vermengen, zooals onlangs
in de Landbouw-Courant is vermeld.
De zeepziedersasch achtte men thans door de verbeterde
wijzen van zeepbereiding van veel minder goede hoedanigheid
dan in vroegere jaren, niettegenstaande de prijs veel hooger is.
Er werden nog eenige vergelijkingen tusschen Peru-guano
en duivenmest gemaakt, waarbij men opmerkte dat als men
guano kooptmen weet wat dit islietgeen met het koopen
van veel duivenmest niet het geval is. Hierbij werd eene fabriek
van duivenmest te Beusichem beschrevenalwaar men
de kippenmest overal bij de boeren opkoopt, die in de groote
paardenstallen met drooge paardenmest in lagen vermengt en
dooreen werkt, en welk produkt daarna onder den naam van
duivenmest in den handel gebragt wordt. De guano begint dan
ook veel de duivenmest te verdringen.
3°. Wat heeft de landbouwer te hopen en te vreezen van
het zich gestadig meer uitbreidend spoorwegnet?
Yeel te hopen en weinig te vreezen ziedaar^het antwoord.
Het is genoeg bekendhoe iedere verbetering der communicatie-
middelen voor den landbouwer door goedkooper vervoer zijner
produkten en aanvoer zijner mestspecien voordeelig werkt. Het
is waareen slechte oogst of misgewas zal niet meer vergoed
worden, door hooge prijzen van het produkt, omdat de ver
der afgelegen plaatsen nu met voordeel hunne produkten kun
nen aanvoeren. Maar dit nadeel wordt opgewogendoordat de
prijzen bij groote oogsten ook niet zoo laag zullen dalen
omdat men dan weer zijn overvloed naar andere strekendie
behoefte hebben zal kunnen afvoeren.
De gemiddelde prijs zal evenwel lager blijven omdat waar
anders wegens afgelegen ligging, de verbouw van een of ander
produkt onmogelijk wasmen ook daarmede zal kunnen be-
ginnen.
Men weet het echterde poging om grooter oogsten te
verkrijgen is voor den landbouwer ten slotte voordeeligerdan
om hooge prijzen te bedingen.
De discussien over dat onderwerp leidden tot den wensch
dat de tarieven op de Nederlandsche spoorwegen meer naar
de waarde dan naar het gewigt der verzending zich zouden
regelenom daardoor mest en voederstoffen die per pond
geene groote vrachtkosten kunnen betalen ook met de spoor
wegen te kunnen vervoeren. Enkele spoorwegen vooral de
Staats- en de Centraal-Spoorweg hebben reeds lagere tarieven
daaromtrent.
4°. In de omstreken van Zutphen (aan den regter-oever
van den IJssel) neemt het verbouw van aardappelen op breede
en aangehoogde voren jaarlijks toe.
Die aangehoogde voren zijn op een afstand der aardappel-
rijen van 7 5 duimechter de planten in de rijen zelve zeer
digt op een gepoot zoodat men in het beschot geen nadeel
daarvan ondervindt. Daar dit op zeer hooge gronden plaats
heeft, is van verbeterde afwatering hierdoor geene kwestie,
maar men kan door middel van den aanaardploeg waarmede
de voren opgehoogd wordenhet land goedkooper (maar even
goed schoonhouden en heeft men ondervondendat de aard
appelen, welke op die aangehoogde voren groeijenbeter tegen
de vorst bestand zijn dan op vlak land. (Waarom?)
Yerder werd medegedeelddat men op natte landerijen in
den omtrek van Amersfoort, als de aardappelplant voor de
eerste keer gehakt is, om de 4 of 5 rijen een greppel graaft
en de aarde over het akkertje strooit om dit eene droogere
ligging te geven.
5°. Het verbouw van mangelwortels (beetwortels) voor de
suikerfabrieken is in de laatste jaren ook in Gelderland zeer
toegenomen. Men wenscht te vernemen of eene zoo uitput-
tende werking dier vrucht is ondervondenals waarvoor veleij
vreesden,
