WEEKffiLAI)
Vrijdag, 22 September.
No. 38.
VAN
A AN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDEK-BELANGEN GEWIJD
La
i&kAItX>
lesde Jaargang
Hoofdredacteur C. E. DE CLERCQ
Augustus
1865.
GEMIDDELDL Maandelijksclie Waterstanden, Water-ontlastingen en werking
der Stoomtuigen in het Hoogheemraadschap van Rijnland.
I
IVDBOCW.
EEN BEZOEK
HAARLEMMERMEER
PRIJS VAN HET ABONNEMENT
in het Jaarf
AUe Toezendingeu de Redactie bctreffendemoeten geschieden aan
- den Hoofdredacteur, te Haarlem, Kruisstraat, Wijk 6, N°. 513.
PRIJS DER ADVERTENTieW
van 16 regels 75 Cents. Elke regel meer 12Cents.
Zegelregt bij elke plaatsing 35 Cents.
Toezending niterlijk Woensdag. Adres van Bonga C°.Amsterdam.
WAARNEMINGEN.
WAARGENOMEN TE
Vloed op bet IJ
id. den IJssel
id. de Noordzee
Ebbe het IJ
id. j, den IJssel
id. de Noordzee
Boezemstanden
A bi) I Boezemstanden
®.S Verval in de Sluizen.
o T'jd Tan loozing
i—i Hoeveelheid geloosd
Be meest heerscbende wind.
i f Gewerkt gedurende
S J Opbrengst
§.M\ Uitgemalen
g 3 J Gestopt voor hoog water.
A id. voor Slnisgang.
Spaarndam.
Halfweg.
Gouda.
Katwijk.
0,103 A.P.
0,061 A.P.
1,057 A.P.
0,839 A.P.
0,269 A.P.
0,28 A.P.
0,232 A.P.
0,628 A.P.
0,502 A.P.
0,521 A.P.
0,564 A.P.
0,538 A.P.
0,533 A.P.
0,565 A.P.
0,618 A.P.
0,051.
0,029.
0,054.
24£.
21.
157 J.
4,480,204.
1,759,138.
14,942,089.
Zuid-West.
Zuid.
Zuid.
West.
560-50.
512-37.
0,5976.
0,966.
27,945,488.
19,594,853.
3-30,
AANTEEKENINGEN.
Leidschendam.
Eijnland 0.519 A.P.
Belfland
0.358 A.P.
Bodegraven.
Rijnland 0.519 A.P.
Woerden 0.446 A.P.
Van Woerden op Rijnland gedn-
rende 286 nren afgevloeid.
Jr ra
CD
*-!• e-+-
a
cr? p-i
>s
a e.
g, n
ot)
CD CD
0 >S
p. CD
co n
S» CD
2- B
5* 5'
CBJ
»-• CD
0 a
t-l
S
S-cw
aan de Landbouw-Tentoonstelling te Keulen.
Gehouden 2 Juuij 2 Julij 1865.
(Vervolg en slot, zie N°. 37.)
Vergezel ons nu nog eens in eene oppervlakkige wandeling
over het tentoonstellingslerrein.
Vooreerst zien wij daar de toestellen, die ons in de straten
te Keulen tegenkwamen, bestemd om de sekreetputten te le-
digenzonder eenigen stank te verspreidenzoo als ook in-
derdaad het geval was. Verbeeld u eene groote ton op een
wagenstel geplaatst, en daarachter een wagentje met twee
pompeneen vliegwiel en eenige buizen. Men plaatst eene
elastieke buis in den luchtdigt gesloten sekreetput en pompt
met de zuigpomp, door eene kruk en vliegwiel bewogen de
vloeistof op. De daar naast liggende perspompdoor hetzelfde
vliegwiel bewogen, perst het vocht in de ton. Tot zoover
gaat alles goed door de luchtdigte sluitingmaar naarmate
de ton gevuld wordt, moet de lucbt daaruit ontwijken en
juist die ontwijkende lucht brengt den stank mede. Hoe is
dit nu verholpen? Zeer eenvoudig. Voor op het wagenstel
bevindt zich eene koperen bus met rooster, wnarop houtskolen
onder toetreding van weinig lucht, eene halve verbranding
ondergaan en kooloxydegas vormen. De lucht, uit het spont-
gat van de gierton ontwijkende, wordt door eene buis geleid
naar de koperen buswaar die door den rooster met gloeijende
kolen moetende strijken door middel van het kooloxydegas
ontleed wordt en alien stank verliest. Eenvoudig en onkost-
baarder middel dan het bijvoegen van desinfecterende mengsels.
Verscheidene belangrijke inzendingen van centrifugaae-
pompen bewezen, dat ook dit werktuig belangrijk is vooruit
gegaan en spoedig de eerste plaats onder de water-opvoerings-
werktuigen zal innemen, vooral indien de op te voeren hoogte
eenigzins aanzienlijk is. Eene inzending van Hilger met eene
locomobile van 10 paardenkrachten voerde 300 kub. voet water
per minuut, 25 voeten hoog op en stortte aanhoudend als eene
geweldige waterval weder in bet bekken neder. Niet alleen
om water uit te malenmaar ook om grasland te bevloeijen
in drooge jaargetijdenzou zulk een werktuig misschien met
voordeel aan te wenden zijn en is dit laatste onderwerp op
de algemeene vergadering der Gelderscbe Maatsch. van Land-
bouw besproken, vvaarbij men hoopt nadere gegevens en
kosten-berekeningen te verkrijgenindien de fabriekanten hun
plan om naar Nederland te komen ten uitvoer brengen,
Andere water-opvoeringstoestellenzoo als brandspuiten, en
vooral de vier inzendingen van stoom-brandspuitenzijnde voor
den landbouw van geen belang, gaan wij voorbij, en zien
nit nieuwsgierigheid eens wat zoo geheimziunig in die vier-
kanten linnen tent verborgen is. Het zijn de producten van
gegoten staal uit de fabriek van Krupp te Essentwee
kanonnen met hunne projectielen. Is dit een voorbeeld van
de staalbewerking of een svmbool van vrijheid? Verkon-
digen die vernielings-werktuigen te midden der vreedzame
akker-werktuigen niet luide de verdediging van den eigendom.
In de iniddeleeuwen zouden de vuurwapenen de landbouwers
tegen den overmoed der geharnaste ridders beveiligd hebben
geene feodale inrigtingen als jagtregt en tienden waren ooit
ontstaan, en de geschiedenis leert het, de vooruitgang van
landbouw en nijverheid hield gelijken tred met de verbetering
der vuurwapenen.
Die bewerking van het gegoten staal dwingt bewondering
af. Daar ligt het geheele uitgeboorde gedeelte, de ziel van
het kanon, als een onafgebroken koord opgerold in eene
rol van meer dan 400 ellen buigzaam, hard en sterk, zoo-
dat men het in den eersten oogopslag voor ijzertouw aanziet.
Onder de kleinere werktuigen trokken eene soort van tuin-
ladders die geen steunpunt noodig hadden en korter of lan-
ger konden gemaakt wordenzeer de aandaeht.
Het steunpunt werd gevormd door eene beweegbare staaf
aan de achterzijde aangebragt, even ais bij een schilders ezel.
De ladder zelve bestond niet uit twee zijbalken met sporten
zooals bij eene gewone ladder, maar uit eene enkele middel-
balk met sporten er dwars doorheengelijk de vroegere spoor-
weg-seinpalen. Door die middelbalk in of uit te schuiven en
losse sporten in te steken, kon men die ladder langer of
korter maken, terwijl het ondereinde van den balk vorksgewijze
d. i. met twee steunpunten, op den grond uitliep. De prijzen
van die eenvoudige ladders waren 3 thaler 15 gr. voor tien
treden, 4 th. 10 gr. voor 13 treden, 5,5 th. voor 16 treden
enz. Vooral om vruchten uit het midden van breed getakts
boomen te plukken, zijn die ladders zeer geschikt, men lioeft
niet buiten den boom te blijven, zooals met de dubbele tuin-
ladder en kan het zwakke steunpunt van eenen dunnen tak
die dikwerf breektmissen.
Daar hebben wij in gindschen boek nog enkelvoudige en
zamengestelde steenvoemers en werktuigen om droogduikers
te maken, maar het zijn oude bekenden, en moet ik nog
stilstaan bij die wasch- en wringtoestellen die haast ontelbaar
waren? Neen liever eens een kort overzigt der 5e afdee-
ling genomen, n.l. de tentoonstelling der produkten.
Moet ik u nu mededeelen wat ik hier zag? 't Is mij waar-
lijk niet mogelijk. Van alle mogelijke landbouwprodukten in
den uitgebreidsten zin des woords was hier het bestehet
eelste verzameiddat men zich bedenken kan. Verbeeld u
een beste akker met koren zoek daar de zwaarste aren uit
en gij kunt u een denkbeeld maken van wat hier te vinden
was. Even als met het koren was het ook met spinplanten
met knolgewassen, met zijde (van den Japanschen zijdeworm),
met honig, was, zuivelproduktenwijnen, sterke dranken,
tabak enz. het geval. De tabak was veelal geplet en vertoonde
zich daardoor veel schooner als die op de gewone wijze op-
gebost was. Er was echter ook bepaald slecht korenb. v.
dat uit Algiers, maar verdienden de collectieve inzendingen
uit dat land en uit Baden wegens hunne uitgebreidheid en
voltalligheid alle aandaeht. Het is te veel om op te sommen
wat er was, de catalogus kan u daaromtrent inlichten indien
gij het begeert, maar waarschijnlijk kan het u ook niets schelen
of gij al weet dat Hartman in Lippe-Detmold, Poddingsaus
tentoongesteld heeft die 70 thaler per aam kost, als gij die
toch niet zien kuntgezwegen nog van ze te proeven.
Meer belang zal u misschien de hennip van Vollralh te
Emmendingen (Baden) inboezemen, als ik u mededeel, dat
die de ongeloofelijke lengte van 3.60 el had; of wel de bord-
papieren voorstellingen van eenige vloeiweideningezonden
door de Badensche WeidebomcinrigtingHetzelfde is met de
mestsoorten het gevaldie in uitgebreide verzamelingen waren
tentoongesteldzoo fraai en zoo sierlijk alsof het waarlijk
geene mest was. Als ik niets meer mededeel dan de namen
en de zamenstellingen (die algemeen bekend zijn), is het maar
beter er over te zwijgen, want ook de toeschouwer die dit
alles ziet en ruikt, zonder de uitwerking in het veld waar te
nemenheeft zeer weinig aan eene dergelijke tentoonstelling.
Die hoek, waar de meststoffen geplaatst waren, was het mikpunt
der aardigheden van de Duitsche bezoekersof nu die grappen
echter de meststoffen dan wel de tabellen van Griineberg be-
troffen, weet ik niet.
Men zag namelijk op de tentoonstelling, in de nabijheid
der hulpmeststoffeneene soort van wegwjjzer om de hoeveel
heid der verschillende stoffen te Jeeren kennendie de oogst
van zeker gewas aan een Pruissisch morgen (l/i bunder) gronds
onttrok, opdat men uit kon rekenen, welke meststof en hoe-
veel men daarvan op het morgen brengen moest, om het
verlies weder te vergoeden.
Dr. H. Griineberg, mestfabriekant en professor in Keulen,
had zijne tabellen op de volgende wijze ingerigtAchter den
naam van het gewas en het cijfer van het aantal ponden der
bruto opbrengst op een Pruissisch morgen (/t bunder), vond
men blokjes van verschillende kleureneven als een veelkleu-
rig lint, afgebeeld. Ieder scheikundig bestanddeel werd door
eene kleur voorgesteldzoo was b. v. potassa blaauwsoda
donkerblaauwphosphorzuur roodkalk zwart en wit gestip-
peld magnesia groen, zwavelzuur bruin chloor geel gekleurd
enz. De hoeveelheid van die stoffen (in halve kilo's), welke
door de oogst van een Pruissisch morgen door ieder gewas,
aan den grond onttrokken werdwas door de grootte van
het blokje aangeduid hetgeen men op eene verdeelde deci-
male schaal kon aflezen. Zoo ontnam b. v. de oogst van
rogge, die 2900 ponden (koren en stroo) per Pr. morgen be-
droeg, 22 ponden (halve kilo's) potasch, hier aangeduid door
een blokje van 22 strepen; verder 5 ponden soda, aangewe-
zen door een blokje van 5 strepen; 15 ponden phosphorzuur
door een blokje van 15 strepen, enz. Ik herhaal het, al die
blokjes waren onafgebroken naast elkander geplaatst en ver-
toonden als het ware een gekleurd lint met smalle en breede
dwarsstrepeu.
Tot zoover wat de hoeveelheid stoffen betreft, die ieder
gewas aan een Pr. morgen gronds onttrekt. Op dezelfde wijze
was ook de zamenstelling van een 13tal soorten natuurlijke
en kunstmeststoffenzoo als Peru-guanoBaker-guanobeen-
derenmeelgier stalmest(!), en de kunstmeststoffen uit
de fabriek van Vorster en Griinebergwaartoe behooren zwa-
velzure potaschsuperphosphaat van Baker-guanoenz.aan-
gegeven. De cijfers waren evenzeer door gekleurde blokjes
vervangen.
Door meting en vergelijking der blokjes van het gewas en
van die der meststoffen, kon men in den eersten opslag zien,
welke stof het geschiktste was om het verlies aan een of an-
der bestanddeel aan den grond terug te geven, en hoeveel
men daarvan noodig had.
Nu wordt het mij te theoretisch en ik schei uitzal me-
nigeen zeggen. Ik ookwaarde lezer Was ik in mijne
beschrijving der tentoonstelling onvolledig, en heb ik veel
verzuimdvergeef het mijnogmaals herinner ikhet is geen
verslag, maar alleen de mededeeling van een bezoekwat ik
geef. Wat ik derhalve niet zagkan ik ook niet beschrijven.
Barneveld, Augustus 1865. II. M. Hartog.