a
tm
1866.
f*\mp
Vrijdag, 2 Maaet,
YAN
A AN LANBBOUW, GEMEENTE- EN POLBER-BELANGEN GEWIJB
Ie\en4e Jaargang
Landbouw.
A
N' v/
WW",
Hoofdredacteur C. E. DE CLERCQ
a.
I.
n.
f.
h.
w i: e k it 7. d
HAARLEMMERMEER
V"
PRIJS TAN HET ABONNEMENT
in het Jaarf 6.-
AUe Toezendingen de Kedactie betreffende, moeten gesebieden aan
den Hoofdredaeteur, te Haarlem, Kruisstraat, "Wijk 6, N°. 513.
DB SMOKING DER VEEPEST ONDER BEHEER
VAN DEN STAAT.
Op venoek van den schrijver nemen wij dit stulcook in de
Runderpest geplaatstgaarne in dit Weekblad op.
AIs belanghebbende zoowel ala hoogst belangstellende, nam
de ondergeteekende levendig deel aan de velerzijds uitgelokte
bemoeijingenvan 25 Augustus tot 19 September j.l. in
zake de veepest.
Het was om de hooge Regering opmerkzaam te maken op
den ernst der zaak en het aandringen op spoed en het nemen
van krachtig en alles afdoende maatregelen tot wegneming en
smoring der rampwelke onzen veestapel bedreigde.
De naderende tijd van opstalling sprak destijds zoo luide
tot alien smoort de kwaal en grijpt ze aan in den hart-
ader, terwijl de kring door haar beschreven nog eng en
uw vee daar buiten bij kleine koppels verzameld istegen-
over dat de stal ze later zal hebben vereenigd en een ziek-
tegeval uwen geheelen koppel zal hebben verpest."
Sedert zijn vier maanden verloopenhet nemen van alles
afdoende maatregelen van denheid is achterwege geblevende
opstalling heeft plants gehadhet kwaad is verbreid en daar-
mede met vernietiging onze algeheele veestapel bedreigd!
Waren drie en twintig pestzieke ossen in het begin van
Augustus te Rotterdam aangebragt, voldoende reeds duizen-
den van offers te doen vallenzoo zullen immers de duizen-
den daaraan op dit oogenblik lijdeDde (zander afmaking) wel
voldoende zijn, om Noord, Oost en Zuid verder te verpes-
ten, waar God zulks niet verhoede, en halve maatregelen de
voortplanting der besmetting niet kunnen tegenhouden.
Gebeel als ontmoedigd door de sedert genomen loop en
de zienswijze door de hooge Regering gedeeld, bleef schrij
ver werkeloostotdat het gevoei van pligt hem roept daar-
mede te breken, bij de oproeping in N°. 29, der Runderpest,
om ook nu nog (ofschoon gewijzigd) aan de redactie toe te
vertrouwen en daarmede voor de publieke zaak desverkiezende
in het publiek te geven, wat hij in het begin van September
voor zich gesteld had, als:
Alles afdoende maatregelen ter opsporing van verdacht
of door ziekte aangetast vee en kraehtdadige smo
ring der veepest, t. w.
Geen rundvee zal gedurende de maanden Pebruarij en
Maart 1866 mogen worden vervoerd op eenige wijze hoe
ook genaamdanders dan bij art. j vermeld.
Gedurende denzelfden tijd zullen geweerd worden karren
met een of meer honden bespannen en het vastleggen van
honden in het algemeen zijn bevolen.
Te gelijk met het in werking stellen van bovenstaande
zullen op voordragt van B. en W. in de gemeenten door den
Staat zijn aangesteld
c. Plaatselijke Rijks-veecornmissien welke beeedigd worden
ten einde volgenderwijze actief te zijn:
1°. te waarmerken door branding met gemeentewapen en
voLGnummer elk rundin de gemeente aanwezig en ge-
zond bevonden.
'e formeren een Runderstand of Register van in- en
afschrijvingin overeenstemming met eene door den vee-
bouder bij te houden lijst van zijne kudde.
8°. bij ziek of verdacht vee (hier onder inroeping van een
Rijksveearts) des noodig onteigening bevelen, taxatie be-
zorgen en voorts geholpen door militaire magt het zieke
oen_ verwijderen (afmaken) en door diepe begraving on-
veiwijld onschadelijk maken, het verdachte doen af
maken en naar omstandigheden voor gebruik op de meest
doelmatige wijze doen benuttigen.
4°. zuivering bevelen en deze onder hun opzigt doen uit-
voeren van besmette of verdachte stallen, marktplaatsen
schuitenschepen, veewagens of alle andere zaken, die
nieuwe besmetting zouden kunnen aanbrengen.
Elke houder van rundvee op 1 Februarij e. k. is verpligt
daarvan aangifte te doen aan de secretarie der gemeente
met opgave van het naauwkeurig getal kalveren onder
het jaar oud en van runderen boven het jaar oud, ter-
o.
b.
d.
d.
PRIJS DER ADVERTENTIGN
van 16 regels 7 5 Cents. Elke regel meer 12 '/i, Cents.
Zegelbegt bij elke plaatsing 35 Cents.
Toezcnding uiterlijk Woensdag. Adresvan Bonga C°.Amsterdam.
wijl na dien dag elke verandering van vermeerdering of
vermindering van zijnen veestapel binnen drie dagen aan
de secretarie der gemeente moet zijn aangegeven. Voor
elk achtergehouden rund niet ter beoordeeling en waar
merking aangeboden, wordt 10 boete betaald.
Elk rund gedurende de maanden Februarij en Maart tot
vervoer aangeboden, moet zijn gedekt door een certificaat
van gezondheid, vermeldende het volgnummer en bekend
staanden eigenaar, plaats van herkomst en bestemming,
hetzij voor buitenslands tot uitvoer, of voor eene bepaalde
slagtplaats binnenslands bestemd en als zoodanig allden
vrijgeleide verstrekt.
Geen slagter of wie anders ook, vermag rundvee te slagten
zonder gewaarmerkt en alzoo gedekt te zijn door een cer
tificaat van gezondheid, hij is verpligt het kenmerkend
teeken op het gedoode dier minst drie dagen na de slag-
ting met het certificaat in zijne slagtplaats aanwezig te
houden op straffe van
En blijven deze bepalingen voorloopig van kracht tot op
1°. April 1866.
Van af 1°. April e. k. zal het algemeen verkeer van alle
rundvee in Nederland weder zijn opengesteld mits van
af en immer na dien tijd elk stuk voorzien zij van het in
art. j omschreven certificaat, hetwelk voor drie dagen na
de afgifte geldig is, doch in elke andere gemeente door
de bevoegde autoriteit kan worden geprolongeerd.
Die bevonden zal worden huid, vleesch beenderen of wat
anders ook van verdacht of besmet vee op te graven en
verwijderen, wordt gestraft met gevangenis van minst
6 maanden.
De aanwijzer van gepleegde en later bewezen fraude, ont-
duiking of misdaad in al deze gevallen zal van wege den
Staat met 25.of meer worden beloond.
Toelichtend Gedeelte.
Ontheffing van dit verbod zal worden verleend tot vervoer
speciaal van gewaarmerkt vee, gedekt door een certificaat
van gezondheid, uitgereikt door de ten dien einde aange-
wezen autoriteit.
De honden dreigen zeer het kwaad te verbreidenwaar
de pest aanwezig is, zoowel door hunne aanraking met
het verpeste als bovenal het in meerder of minder mate
genomen gebruik daarvan.
De plaatselijke Rijks-veecommissien (aan het hoofd waar-
van Burgemeester en Wethouders) zooveel doenlijk zaam-
gesteld uit veehouders of kenners, en uitgebreider in
ledentalnaarmate de gemeente rijker veestapel beziten
deze voorts geholpen door speciale ambtenaren en mili
taire magt.
De waarmerking worde vergoed met 25 cents per rund
en de opbrengst daarvan aangewend 1°. tot vergoeding
der kosten door de branding veroorzaakt, 2°. als grati-
fieatie voor de plaatselijke veecommissie.
De branding geschiede zoodanig, dat het vee na ge-
slagt te zijnhet kenmerkend teeken aan een der hoeven
blijve behouden.
Ontduiking en fraude zullen door branding en runderstand
zijn belet. Elk daardoor aan de autoriteit bekend ge-
worden eigenaar blijft aansprakelijk voor zijne dieren
waarvan de verwijdering niet zonder voorkennis kan ge-
schieden. Het zal de Regering krachtig maken in het
houden eener gezondheids-controle en niet minder den
handel releveren.
Onteigening tot de voile of nagenoeg voile waarde ten
koste van de Staat; hiervoor pleit het algemeen volksbelang
tast de ziekte inderdaad verder door, om, met vernietiging
den veestapel te bedreigen, de welvaart der natie zal
een hoogst gevoelige slag voor jaren lang zijn toegebragt
en de schatkist jaarlijks zoo vele millioenen als zal kunnen
equivaleren het verminderd regt van transport en successie
der ongebouwde eigendomwaar deze reeds nu zoo aanmer-
kelijk en spoedig tot halve waarde of minder zal gedaald zijn.
Het te begravene minstens twee el onder den beganen
grond en gedurende vier weken of langer zorgvuldig doen
bewakenten einde het gevaar van opgraving te voorkomen.
Een gedrukte formule wordt ten dien einde ter invulling
aan elken veehouder* door Burgemeester en Wethouders
tijdig toegezonden.
Dit alles maakt in breedere of naauwere trekken de grond-
slagen uit, waarop naar Schrijvers meening onder beheer van
den Staat de smoring der veepest behoort te berusten en
te worden volbragthierop nederkomendete weten
De gezondheidscontrole van den Veestapelin algemeen
belang, gesteld in handen van den Staat.
1°. door het formeren van een Runder- of Veestand en
deze door plaatselijke Rijks-commissien naar dene formule
ingerigt, uitgevoerd en bijgehouden.
2°. door het uitloven van premie op ontdekking van ge
pleegde fraude, krachtig gemaakt en verzekerd.
Mogt een kiem tot afdoende maatregel ook hoogst gebrek-
kig in deze zijn weggelegdmaar nochtans het oog bereiken
van het hoogst gezag en daar eenige vrucht dragen het
werk van den Schrijver ware rijkelijk beloond!
Een Veehouder in Haarlemmermeer.
Haarlemmermeer25 Januarij 1866.
HIT FJRIESLAND.
(Noorderdeel.)
Als een bewijs van den aanzienlijken rijkdom aan zuivel-
productie in dit gewestkan dienen het officieel rapport van
de Kamer van Koophandel te Sneekbetrekkelijk de aldaar
ter Stads waag gewogen hoeveelheid boter en kaasgedurende
het afgeloopen jaar 1865.
Uit dat verslag blijkt, dat die hoeveelheid boter beeft be-
dragen 43547 vierde- en 4424 achtste-vaten. Wanneer men
numet inbegrip van overgewigtieder kwart-vat op 44 ned.
ponden en ieder aehtste-vat op 23 dito ponden boter stelt
dan verkrijgt men het aanmerkelijk cijfer van ruim 2 millioen
nederl. ponden.
Deze verbazende hoeveelheid op slechts eene enkele markt-
plaats, bedroeg echter nog 2837 vierde-, of, naar de boven
staande berekeningpi. m. 125,000 ned. ponden minder dan
het vorige jaar.
Ofschoon nu de hoeveelhedenop de overige marktplaatsen
in dit gewest aangevoerdmij niet officieel bekend zijnmeen
ik nogtans, ook uit de opgaven van vroegere jaren, niet ver
van de waarheid verwijderd te zijn wanneer ik het aange-
voerde aan de markt te Sneek op een derde gedeelte stel van
hetgeen aan de gezamenlijke markten is aangevoerd, en dan
zal het totale cijfer van hetgeen in deze provincie ter waag
wordt gewogen en van hier naar de Engelsche markten wordt
uitgevoerdongeveer 6 millioen neda ponden bedragen.
AA anneer men hier bijvoegt de massa die voor eigen con-
sumtie regelregt aan Frieslands ingezetenen wordt afgeleverd
hetzij in kleiner vaatwerk, hetzij aan stukken of bollen en
dat nimmer aan de waag komt (welke massa ik echter zelf
bij benadering niet durf te ramen)dan voorzeker zal dc
productie van boter alleenvoor den oppervlakkigen beschou-
wer eene ongeloofelijke hoogte bereiken.
Maar met de productie van dit fabriekaat heeft men nog
slechts een gedeelte van de voordeelen welke de zuivelbe-
reiding aan Friesland aanbrengt.
Gaan wij het hiervoren bedoeld verslag van Sneek Verder
na dan vinden wij dat er aldaar in het afgeloopen jaar aan
de Stadswaag zijn gewogen 817,445 ned. ponden kaas, zijnde
77,565 ned. ponden meer dan in 1864.
De verhouding van dit product tot de andere marktplaat
sen staat niet gelijk met die der boter, daar Sneek, wat de
kaas betreftweinig op Leeuwarden vooruit heeft. Aanzien-
lijke hoeveelheden zoogenaamde kanterkaas worden te Leeu
warden aangevoerd, geproduceerd op plaatsen alwaar de
boter-productie betrekkelijk weinig beteekenend isen dan nog
voor een groot deel voor binnenlandsche consumtie wordt af-
gezet.
Ik stel mij alzoo voor dat Sneekwat de kaas betreft
niet meer dan het zesde gedeelte van al de Friesche markten
opleverten naar dezen maatstaf zou deze provincie (deeigene
of inlandsche consumtie buiten berekening gelaten) jaarlijks
nagenoeg vijf millioen Ned. pond kaas voor buitenlandscben
handel produceren.
Ten aanzien van den wekelijkschen aanvoer en de markt-
prijzen vinden wij vervolgens in het bedoeld verslag:
„De hoogste aanvoer was: van boter den 23sten Mei
zijnde 1481 vierde eu 77 achtste vaten; van kaas den
13den Junij ad 47,947 Ned. pond.