ERBLA
WE
II
VAN
A AN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD
Hoofdredacteur C. E. DE CLERCQ
levende Jaavgang
Vrijdag, 8 Junij.
Landbouw.
MEEKEAPDELVEES.
PRIJS TAN HET ABOWNEMENT
in het Jaarj> g
Alle Toezendingende Kedactie betreffende, moeten gescbieden aan
den Hoofdredacteur, te Haableji, KruisstraatWjjk 6, N°. 513.
UIT PEIESLAND.
(Noorderdeel.)
Ten gevolge van de in sommige deelen onzes vaderlands
beeisckende veetyphus, en ter voorkoming van eene steeds
gevreesde overbrenging, heeft het hoofdbestuur der Maat
schappij van Landbouw en Veeteelt in dit gewest, bij hare
laatstgehoudene vergadering beslotendit jaar geene tentoon
stelling te houden van runderen, schapen en varkens, en
zich voor ditmaal alleen te bepalen bij eene tentoonstelling
van paarden, met al de daartoe behoorende variation; bene-
vens van voortbrengselen van den landbouw en werktuigen
voor landbouw en zuivelbereidingwelke tentoonstelling °zal
worden gehouden te Oldeboorn, gemeente Utingeradeel, be
hoorende tot de 8ste afdeeling der Maatschappijop later
J 4 Pfogramma te bepalen dagen in de maand Augustus
8" S'j «ele§en,1f.icl der algemeene jaarlijksche vergadering
van de Maatschappijdie volgens hetzelfde besluit aldaar zal
plaats hebben.
De minderheid der leden van het hoofdbestuur wenschte,
met het oog op den niet zeer gunstigen finantieelen toestand
der Maatschappij, dit jaar in het geheel geene tentoonstelling
te houdenen alsdan de algemeene vergadering te Leeuwarden
te beleggen; doch aangezien die vergadering, zonder eenio-e
de minste festiviteit en bij de steeds betoonde belangstelling
der Fnesen in tentoonstellingen, zonder deze afleiding onge-
twijfeld weinig deelneming zou vinden en schaarsch zoude
worden bezocht, waardoor de uitbreiding der Maatschappij
wel eens gevaar zoude kunnen loopen, was de meerderheid
der leden van een tegenovergesteld gevoelen. Te meer daar
de gunstige beschikking der gevvestelijke Staten van Friesland,
waardoor jaarlijks/1000 voor premien wordt gesteld en vvaar-
aan geene andere bestemming mag worden gegeven, noch tot een
volgend jaar mag worden gereserveerdook voor dit jaar was
toegezegd. Terwijl tevens door de 8e afdeeling, het gemeente
bestuur van Utingeradeel en eenige partikulierenvrij aan-
zienhjke bjdragen tot opluistering van dit landbouwfeest en
ter bestryding van daaraan verbondene onvermijdelijke kosten,
waren aangeboden.
In hoeverre nu deze maatregel, het niet houden van ten
toonstellingen van runderen, schapen en varkens kan of zal
medewerken tot wering van den veetyphus uit dit gewest,
wordt door velen geloochend, door sommigen voor kleingeesti^
gehouden, door anderen betwijfeld; doch mogt zij daartoe
ook slechts in de verte eenigzins kunnen bijdragen, dan voor-
zeker verdient zij, met het oog op Frieslands rijken en weel-
derigen veestapel, en de onberekenbare schade, die deze ver-
nielende ziekte in dit gewest zou kunnen veroorzakenonze
voikomene goedkeuring en adhaesie.
Dat overigens die, tot nu toe elders heerschende typhus,
de handel in vee niet belemmerde maar integendeel'aanlei-
ding scheen te geven tot verbooging der prijzenbewees de
reeds van af het vroege voorjaar plaats hebbende levendio-e
handel en geregelde omzet van runderen en schapen. Alleen
het verbod van invoer te Londen en later in Zuid-Holland,
veroorzaakte aanvankelijk eenig wantrouweu bij de handelartn
en ten gevolge daarvan eene mindere vraag en verlaging van
pnjs; doch dat alles was voorbijgaande, en spoedig daarna
waren handel en prijs nagenoeg op de vorige hoogte.
Het was door de vroege en geregelde verzending dan ook
reeds vooraf te voorzien, dat de voorjaarsmarkten niet zoo
"ezet z°uden zijn als wel in andere jaren.
De volgende korte vergelijkende statistiek van de drie of
vier voornaamste markten in het noorderdeel van Friesland
.e wekehjksche markt te Leeuwarden wordt buiten bereke-
DIn° pe °u.t..en' "i'^oofde zij, midden in de provincie gele-
overzi""0 heeft'} g6eft 008 daarVM een klein
Zoo was de aanvoer van runderen:
4e Berlikumvoorjaarsmarkt
in 1865 p.m. 625 stuks, de gemiddelde prijs/110,— per stuk,
1866 - 03° 150.-
Stiensvoorjaarsmarkt:
m 1 865 p.m. 1050 stuks, gemiddelde prijs 120.— per stuk
1866 775 130.
PRIJS DER ADVERTENTieiY
van 1 6 regels 75 Cents. Elke regel meer 12 ]/2 Cent?.
Zegelkegt bij elke plaatsing 35 Cents.
Toezending uiterlijk Woensdag. Adresvan Bonga C°.Amsterdam.
1866
in 1865 p.m.
1866
te St. Anna-Farochieeerste voorjaarsmarkt:
in 1865 p.m. 58 stuks, gemiddelde prijs 115.-—per stuk,
43 120.
Idemtweede voorjaarsmarkt:
140 stuks, gemiddelde prijs110.per stuk,
70 125.-
Op deze laatste marktdag, die oorspronkelijk voor den han
del in schapen en lammeren diende, werden tevens aangevoerd
in 1865 p.m. 1000 st., gemid. (lamm.)/5.50, (schap.)/ 13 p. st.
1866 1150 idem ,,7.50, idem 18
Franeker, (May-joen genaamd, zijndejaar
lijks den llden Mei), alhoewel rnij geene juiste opgaven zijn
gewordenheeft men mij verzekerd, was de aanvoer dit jaar
merkelijk minder, dan in het vorige jaar; de prijzen moeten
weinig verschil hebben opgeleverd.
Verder verdient nog te worden opgemerkt, dat onder de
getallenvoornamelijk wat de beide eerste markten aangaat,
eene aanzienlijke hoeveelheid is begrepen die vooraf bereids
verkocht, bij die gelegenheid moest worden geleverd, ter
wijl het altijd moeijelijk is, de juiste middelprijzen op te ge
ven, aangezien op den eenen marktdag wel eens meer jong
vee (kalveren en vaarzen) kunnen zijn aangevoerd dan op de
andere, en dit op den middenprijs, zoo als van zelf spreekt,
van krachtigen invloed is.
Eindelijk: dat op de laatste marktdag te St. Anna-Parochie
slechts een paar kalveren werden gevonden, terwijl het aan<ze.
voeide rundvee uit over het geheel zeer goede vette
wei- en melk-koeijen bestond waardoor de middenprijs natuur-
lijk een hooger cijfer aanwees.
Oveiigens was het ter markt gebragte vee, met name run
deren en schapendit voorjaar algemeen, dat ft, met zeer
geiioge uitzondering, van goede kwaliteit en voor het grootste
deel goed gevleescht. Een bewijs voorzeker van naauwlettende
zorg en goede voeding niet alleen, maar tevens van de zich
ontwikkelende zucht der veehouders tot veredeling van hun
vee, zij het dan ook in- en uit eigen beslag; daar de°veredeling
door middel van kruising, voor eenige jaren bier nog wel
eens beproefdsedert geen plaats meer had.
Dat de belangstelling in vee in het algemeen, en in rund
vee in het bijzonder, sedert de laatste 30 a 40 jaren in de
bouwstreken van dit gewest belangrijk is toegenomenis on-
twijfelbaar zeker. Vroeger toch beschouwde men bier het hou
den van vee, als eene gedwongene fraaiheideen nqodzakelijk
kwaad. Noodzakelijk voor de productie van mest ten behoeve
der bouwlandenkunst- of andere meststoffen kende men toen
met, of wantrouwde men; om zich voor eigen comsumtie van
zuivel te voorzien, en eindelijk om het overtollige stroo en
ander afval van de granen eenigzins nuttig te kunnen verbrui-
ken. De handel in stroo was toen nog niet algemeen, en bo-
vendien voor de huurders van bouwhoeven, contrabande,
terwijl de zomerstalvoedering nog geheel orabeproefd werd
gelaten.
Men kocht en hield dan ook-zoo weinig mogelijk rundvee,
zag daarbij weinig naar kwaliteit, kleur of fatsoen.
Men wist, of meende althans te weten, dat eene ono-efat-
soeneerde koe of eene met grove beenderen en hoornen ,°even
veel mest afwierp en even melkrijk was dan een fijn besneden
rund. Op waardevermeerdering werd luttel gelet; alhoewel daar
toe ook de toenmalige geringe veeprijzen bijdroegen. Van daar
de stiefmoederlijke behandeling, die het rund bij velen in de
eigenlijke landbouwstreken onderging.
Van lieverlede begon men eehter de waarde van het rund
vee meer en meer in te zien; bij de ervaring, die men ver
kreeg van de voordeelendie het bij eene goede behandelin<*
konde opleveren, en sedert veranderde deze belangrijke zaak
allengs. Immers niet alleen dat men thans zorg draagt voor
eene goede voeding, en naauwlettende behandeling; 00k
op de veredeling legt men zich meer en meer toe.°
St. A. P., 26 Mei 1866.
Te Avignon (Frankrijk) had onlang de regionale landbouw-
tentoonstelhng plaats. Avignon ligt in Vaucluse, de hoofd-
plaats van den franschen meekrapbouw op de aangeslibde
grondeu van de Ehone-delta. Men ziet daar eehter ook steeds
let dagloon klimmen en bij de lage prijzen der meekrap,
gevoelt men er, even als bij ons, groote behoefte aan werk
tuigen voor het delven, ten einde de kultuurkosten van dit
bij goede prijzen zoo winstgevende produkt te verminderen.
Iu het verslag der tentoonstelling in het Journal J Agricul
ture pratique van J. A. Barral leest men nu hieromtrent het
volgende
Men maakt hier reeds ploegen tot het uitdelven der mee
krap, die goed voldoen; zij zijn voorzien van een hoog en
weinig overhellend strijkbordwaarmede eene diepe ploegsnede
wordt uitgehaald en omgelegen.
Door het gebruik van dezen ploeg verkrijgt men reeds eene
bezuiniging van 90 tot 130 per bunder, in vergelijking
met het delven met de hand, naarmate het twee of driejarige
meekrap is, Maar na het delven met dezen ploeg bleef er
toch een tijdroovende arbeid over, namelijk om de wortels
uit te schudden, bijeen te rapen en van de aarde te ontdoen.
De Ileer Bonnet heeft een werktuig zamengestelddat dit
werk uitmuntend verrigt. Twee-en-dertig landbouwers, en
praktische landbouwers ook, die gewoon zijn met eigen han-
den den kost te verdienen, gebruiken het reeds, en beklagen
zich niet over den prijs van 250, die zij daarvoor hebben
moeten betalenmaar prijzen integendeel om strijd de goede
werking cr van. Eene beproeving voor de leden der Jury
van de tentoonstelling heeft bovendien getoond, dat de be-
loften van den vervaardiger ten voile worden vervuld.
Men noemt het werktuig een zifter. Het bestaat uit twee
deelen 1°. een voorstel op een wiel met tanden, ter lengte
van 8 a 10 ned. duimen, die in den grond dringen en het
werktuig houvast geven, en 2°. uit eene schuinsch toe-
loopende rol, met tanden bezetdie in den vorm eener
schroefvormige lijn daarop zijn geplaatst; de tanden kunnen
zich afzonderlijk bewegen, even zooah dit bij de hooischud-
ders plaats vindt. Ter zijde van het voorwiel is op de as
een rad waarover een riem loopt, die de rol doet ronddraaijen.
Tan achteren zijn twee stelten om het werktuig te besturen
en van voren eene inrigting om den diepgang te regelen. In
den regel zijn twee paarden voldoende, somwijlcn drie, als
de grond dit vereischt. Men laat het werktuig loopen over
de ploegsnede, die door den delfploeg omhoog is geworpen;
de tanden der rol dringen de geheele snede door en ligten
bij hunne wenteliug de zich daarin bevindende wortels uit,
om ze achter zich neder te werpen, waar men ze dan met
de hand verzamelt. Het werktuig verrigt alzoo het werk, dat
anders door arbeiders met grepen geschiedt.
Ilieronder volgt eene berekening die door geloofwaardige
landbouwers is opgemaakt, en die de belangrijke besparing
aantoont met dit werktuig verkregen, eene besparing van
des te meer belangnu door de lage prijzen de kosten van
voortbrenging ter naauwernood door de opbrengst worden
gedekt.
De berekening geldt voor tweejarige meekrap, voor de
grootte van een bunder (de franc is ter waarde van f 0.50
herleid.)
Delven met de ploegen de zifter van Bonnet.
Voor de ploeg 4 arbeidsdagen voor 10 paarden f 60.
Voor de zifter 4 arbeidsdagen voor 3 paarden. 18.
Drie voerlieden a 1.50 dagloon18.
Twintig arbeidsdagen van vrouwen, voor het
oprapen, a/ 0.62sn 59.
Te zamen f 146.
Delven met de gewone ploeg.
Voor de ploeg 5 arbeidsdagen voor 10 paarden 60.
Twee voerlieden 4 dagen a 1.5012.
18 man met vorken voor het uitschudden a1.50 108.
36 vrouwen voor het oprapen90,
Te zamen f 270.
Men schat de gezamentlijke kultuurkosten van een bunder
meekrap
°P f 1095.als het delven met de hand geschiedt,
962.50 als men ze uitploegt,
787.50 als men ze uitploegt en met het werktnig
van Bonnet zuivert
terwijl men de opbrengst bij de tegen-
dige prijzen
960.aanneemt.