WEISiBLAD
1867.
Vrijdag, 10 Iei.
VAN
A AN LANDBOUW, 6EMEENTE- EN POLDEE-BELANGEN GEWIJD.
Aclitste Saargang.
Haarlcmmcrmcer-Polder.
JLaiKlHiouw.
Merlgten omtrent de Veeziekte.
Hoe men in de Nieuwe Wereld oordeelt over den
aard der thans in de oude wereld heerschende
veeziekte en hare genezing.
ii.
IUARLEMMERMEER,
PRIJS VAN HET ABONNEMENT
in Let Jaar6.
Enkele Nummers 15 Cent.
ALLE TOEZENDINGEN, REDAKTIE EN UITGAVE BETREFFENDE
te adresseren aan VAN BONGA C°. te Amsterdam.
(Uiterlijk Woensdag.)
Eene theorie' betrekkelijk de koorts, welke langen t.ijd werd
geliuldigd, scbrijft hare oorzaak toe aan ontstelde zenuw
werking, en dit leidde tot de keiize van daarmee overeen-
stemmende geneesraiddelen bij de beharideling. Men zou eene
lange lijst van dergelijke neurotische medikamenten kannen
aanvoerenop onderscheideDe plaatsen en tijdstippen in de
behandeling van koorts, zoo men meende, nuttig bevonden,
vooral in de eerste tijdperken, en de vermeend gunstige wer-
king dezer middelen bragt er niet weinig toe bij om de voor-
standers dier theorie in hun geloof te versterken. Doeh tegen-
over genoemde theorie stond eene andere, die eveneens niet
weinig kampioenen telde, welke de koorts toeschreef aan
ontaarding van de vloeibare ligehaamsdeelenen deze is de
thans gemeenlijk aangenomen leer, welke de koorts eene
ziekte van bet bloed noemt. De in mijne handen gestelde
rapporten omtrent de veeziekte erkennen de waarheid van
deze beschouwing des onderwerpsen wij ontdekken eene
gestadige geneigdheid om elke te duchten pathologische ont-
wikkeling toe te schrijven aan ontstemming van bet bloed.
Dit is in overeenstemming met de medische leerstellingen van
den tegenwoordigen tijd, daar alle ziekten van koortsigen
aard zymotisch worden genoemd, of ziekten door gisting
van het bloed veroorzaakt, ofschoon niet bewezen is gewor-
dcn, dat in eenig geval van koorts ziekelijke aandoening van
het bloed een voorafgaande toestand was geweest.
De theorie, die zich aan het zenuwstelsel lioudt, daarente-
genleert dat de onbekende oorzaak der koortswelke die
dan ook moge zijn, in de eerste plaats haren invloed oefent
op zekere deelen van het zenuwstelsel, waardoor zulke sto-
ringen van de zenuwwerking worden teweeggebragtals waar
door gedeeltelijk het zamentrekkend vermogen der bloedvaten
wordt verhinderd, dus de snelheid van den omloop belemraerd
en daardoor eindelijk veroorzaakt dien graad van stasis en za-
menpersing van dit levensvocht in bepaalde organen en weef-
sels, welken toestand men kongestie noemt. Voor dat dit plaats
vindt is er geen blijk van bloed-ontaarding, maar de kongestie
veroorzaakt verdikkiug en verzwarting, die overgaat in ontste-
king en dikwerf eindigt in gangreen. De aanwijzing voor de
behandeling isdeze kongestien te bestrijden in het vroegst
mogelijk tijdperk. Is dit met succes geschied, dan houdt de
rilling of koortskoude op; de reaktie wordt tevens vergemak-
kelijkt en getemperd, en de opvolgende ontsteking of voorko-
men of tot minderen graad beperkt. Daar de gebruikelijke
neurotische middelen dikwerf bleken gevolgloos te blijven
stelde men voorom de door kongestie overkropte bloedvaten
te ontlasten door het meer onmiddeUijk medikament van bloed-
aftapping, en dit werd bevonden een meer doeltreffend middel
te zijti daar de kongestie werd verminderd, de koude be-
daarde en eene meer gematigde reaktie werd ingeleid. Doeh
wijl in het tijdperk van koortskoude de zenuwwerking min of
meer onderdrukt is, werd meer dan gewone ervarenheid en
omzigtigheid vereischt bij de aderlating, opdat den patient
niet de krachten mogten ontzinken onder dien verzwakkenden
invloed en de dood er het gevolg van wlerd.
Het gebenrde mij in 1852, bij het behandelen van een
geval van koortskongestie, waarin stuipen ontstondende
kracht van chloroform in deze pathologische gesteldheid te
ontdekken. In een geval van dezen aard worde eene hoeveel-
heid van dit geneesmiddel, genoegzaam om slaap te weeg te
brengen, in de maag gevoerd, en de zenuwen of zenuw-
vezels, die den omloop des bloeds regelen, worden weldra her-
steld uit den ontstemden toestand die de kongestie veroor
zaakt, het bloed wordt ontdaan van zijne ziekelijke gesteld
heid en herneemt zijnen gewonen loop als in den gezonden
staat. Slaap is het blijk van de voile physiologische werking
van dit geneesmiddel, en zoo het in die mate is toegediend
om onmiddellijk slaap te doen invallenwordt de lijder niet
alleen ontheven van de koortskoude, maar zoo geheellijk is
de gevolglijke kongestie afgewendinzonderheid wanneer de
slaap eenige uren aanhoudt, dat de ziekte-reaktie of het tijd
perk van koortshitte wordt voorkomen. En deze herstellende
kracht van chloroform is niet beperkt tot de kongestie uit het
tijdperk van koortskoude, maar kongestie wordt er even ge-
reedelijk door opgeheven als zij ontstaat uit andere, niet
mechaniscbe, oorzaken.
Nuzegt Dr. Merrilldit is het geneesmiddeldat ik
voorstel te beproeven bij de veeziekte. Z,oo mijne denkbeelden
over de pathologie der kwaal juist zijn indien de ziekte is
van koortskarakteren de daarbij te weeg gebragte lokale aan-
doeningen zijn kongestiefals in andere koortsvormenmogen
wij met zeer veel vertrouwen van het inwendig gebruik van
chloroform in de veeziekte hetzelfde gevolg verwachten als in
de verwante aandoeningen van het menschelijk ligchaamsgestel.
Het best mag het gegeven worden in het eerste, ontwikkelend
tijdperk der ziekte en als er blijken zijn van koortskoude,
voor de reaktie; doeh wij mogen met grond gunstige uit-
komsten verwachten, zoo het wordt toegediend op eenig
oogeublik voor dat werkzame ontsteking zich hebbe geves-
tigd en een beginsel van versterving (gangreen) in de mucose
weefsels aanwezig zij. De boeveelheid moet bepaald worden
naar de uitwerkselenen daar zij veilig bij den menschvoor
de teweegbrenging van slaap, in doses van een vloeibaar
drachme, elk half uur lierhaaldwordt gegeven, zoo mogen wij
onderstellen, dat het veilig en geschikt is, om hetzelfde gevolg
bij dieren te veroorzaken door ruimer gifteneven dikwerf
herhaald. Doeh bij het bepalen der dosis moet in aanmerking
worden genomen, dat bij den veetyphus een vroeg inwerken
der ziekte op de mucose weefsels der verteringswerktuigen de
funotioneele bevvegingen daarvan verhindert en de mageu der
dieren overladen laat met droog en onverteerd voedsel; gevol-
gelijk zijn chloroform en andere geneesmiddelen traag van
werking, daar aanmerkelijke hoeveelhedenmet dat voedsel
vermengd, onwerkzaam kunnen blijven. Om deze reden zullen
de giften ruimer moeten zijn, dan anders zou gevorderd wor
den. Een ander middel om in de moeijelijkheid te gemoet te
komen, is de toediening van chloroform door inspuiting, het
door eene elastieke buis wel deugdelijk in de ingewanden
brengende. Deze zal welligt de beste methode bevonden worden
om de chloroform inwendig toe te dienen bij de veeziekte.
Ik zou meenen dat de doses van chloroformop welke wijze
ook toegediendniet minder moesten zijn dan van een half
ons elken dat de giftenals algemeene regelelk half uur
moesten herhaald worden, totdat het gevvenschte effekt is ver-
kregen. Het geneesmiddel is gegeven geworden aan kinderen
van twee tot vier jaren oudtot breking van stuipenin
doses van een vloeibaar drachme, en aan vohvassen patienten
in uiterste gevallen van kongestie bij doses van een half ons
niet alleen zonder pijnlijke resultaten, maar met gemak en
vervvonderlijke herstellende gevolgen. In alle soorten en tijd
perken vaH kongestieve krankte is het beide veilig en goed
in doses van een vloeibaar drachme, herhaald elk half uur,
totdat de lijder slaapt; en de uitwerking is te beter als zulke
slaap wordt gerekt door liggende houding, rust en stilte. Eene
erge koorts zag men bedwongen door eene enkele gift in 5
minuten tijds; en de kinderstuipen zijn steeds gebroken bij
het sluiten der oogleden.
Den 4den Mei is aan de Cruquius praktisch examen afge-
nomen van hendie in aanmerking wenschen te komen voor
de benoeming van Hoofdopzigter van den Haarlemtnermeer-
Polder, in plaats van wijlen den Heer A. van Egmond.
Moergestel, 5 Mei. Het vele natte weder dat aan de
lage landen tot schade strekt, is voor onze heidestreken tot
zegen. In geen jaren is de ontwikkeling van het plantenrijk
zoo schoon geweest als thans. Er is volop gras, waar het
vee dan ook reeds goed gebruik van maakt. De ooftboomen
geven veel bloemzij staan in voile pracht. Zonder onver-
hoopten tegenspoed kan er veel ooft zijn. De tuinbouw is in
vollen gang en verscheidene vruchten staan reeds boven den
grond. De late rogge stond slecht, doeh door het sehoone
weder, dat wij thans hebben, herstelt zij zich goed. In een
woordde landelijke stand alhier heeft hoegenaamd geen reden
P R IJS DER ADVERTENTieN
van 16 regels 75 Cent, elke regel meer 12 V2 Cent.
Zegelregt bij elke plaatsing 35 Cent.
om klaagliederen aan te heffenmaar mime stof van dank-
baarheid.
Zutphen 6 Mei. Uit de hoogere streken van ons graaf-
schap is, in den loop der vorige week, veel stroo naar de
lager gelegen plaatsen vervoerd, om het als voeder voor het
vee te gebruiken. Het werd verkocht tot 17 a 19 de
1000 lied, pondeen prijs waarvoor men in gewone jaren
in overvloed liooi kan koopen. Weinig bejaarde landbouwers
ten onzent herinneren zich zulks vroeger te hebben beleefd.
Uit het Land van Heusden wordt gemeld dat schier alle
landerijen aldaargewoonlijk voor de aardappelteelt gebruikt
thans met beetwortel bezaaid zijn. Ook zal er dit jaar zeer
veel vlas gezaaid worden.
1 .i i i 'J
OPGAVEN OMTRENT DEN VEETYPHUS, IN DE WEEK
VAN 2127 APRIL 1867.
In de Week van
N.-Holl
Z.-Holl.
Utrecht
Gelderl
N.-Brab.
Totaai.
31 Maart6 April
18
620
133
8
4
783
713 April.
11
659
83
5
3
761
14—20
12
555
30
17
614
21—27
6
338
15
3
362
PnoviNCteN.
AANGETAST.
GESTORVEN
AFGEMAAKT
HERSTELD.
NOG ziek.
Noord Holland
6
6
Zuid-Holland
338
59
217
35
27
Utrecht
15
3
11
1
Gelderland
3
36
NoordBrabant
Totaal.
362
62
270
35
28
SEDJSRT HET
BEGIN DER ZIEKTE
ZIJN IN:
NoordHolland
8203
961
6402(f)
840
Zuid-Holland
96307
46403
15363(§)
34514
27
Utrecht
50389
30649
3541
16198
1
Gelderland.
902
48
3839
4
Noord Brabant
315
17
535
Totaal.
156116
78078
29680
51556
28
Bovcndien afgemaakt 33. (f) Idem 3318. (5) Idem 27.
REKAPITULATIE van het aangetaste vee IN
Te Londen en Ashley (Engeland) hebben zich weder
eeDige gevallen van veetyphus voorgedaan.
OVERZIGT van den STAND der VEEZIEKTE,
gedurende de week van 2127 April 1867.
N00RD-H0LLAND. Van de zes gevallen in deze week, vielen 3 te
Amsterdam, 2 te Laren en 1 te Oostzaan voor.
ZIJ1D-H0LLAND. Arrondissement Leiden. Ten noorden van den
Rhijn kwamen nog gevallen voor te Warmond, Leiderdorp en Noordwijk;
maar veel minder dan in de voorafgegane week. Te Zevenhoven, waar
men ruim eene maand was bevrijd gebleven, brak de ziekte op nieuw
uit. Ten zuiden van den Rhijn bepaalde zij zich tot Zoeterwoude en
Voorschoten.
Arrondissement 's Gravenhage. De gemeenten Pijnackor en Yoor-
burg bleven deze week verschoond, maar te Delft werd weder een stal
besmet. Verder kwamen enkele gevallen voor onder VrijenbanWassenaar,
Rijswijk en 's Hage.
Arrondissement Rotterdam. In het geheele noordelijk deel van dit
arrondissement kwamen nog slechts 30 gevallen voor, waarvan de meeste
onder Zevenhuizen. De omstreken van Berkel waren bij het einde der
week vrij. In de omstreken van Rotterdam werd eenige uitbreiding
waargenomen. De ziekte brak te Schiedam bij vier, te Kethel bij twee
veehouders en te Vlaardinger-Ambacht bij eenen veebouder weder uit.
Hillegersberg en Overschie, sedert eenige maanden verschoond gebleven;
werden op nieuw besmet. In den Krimpenerwaard veranderde de toe
stand weinig. Te Gouderak kwamen waf meer, te Ouderkerk aan den
IJssel wat minder gevallen voor dan in de voorafgegane week.
Arrondissement Gorinchem. Hier voornamelijk moet de afnnme ge-
zocht worden, die bet totaal cijfer voor Zuid-Holland, bij vergelijking met
de week van 14 tot 20 April, oplevert. Met uitzondering van Schoon-
rewoerd, KedichemNoordeloos, Goudriaan, Giessen-Nieuwkerk en Oud-
Alblas, waar de ziekte nog van grooten omvang bleef, werden noch in de
Vijfheerenlanden, noch in den Alblasserwaard, groote verliezen meer ge-
ledon. De ziekte brak voor het eerst uit te Arkelmaar bepaalde zich
tot twee gevallen.
De arrondissementen Dordrecht en Brielle bleven vrij.