wilER B L A D
£1
1867.
Vrijdag19 Julij.
VAN
A AN LANDBOTJW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD.
Actatste laatgang.
Als de Zuiderzee werd drooggemaakt,
Berekeniug der Uitkomsten, die de Gemeente Haarlemmermeer had bereikt in 1866,
HP-53B
welke inkomsten zouden daaruit voortvloeijen
voor den Staat der Nederlanden?
iia haar elfjarig bestaan.
HAARLKMMERMEEK,
PRIJS VAN HET ABONNEMENT
in het Jaar6.—
Prijs van een enkel Nommer 15 Cent.
ALLE TOEZENDINGENREDAKTIE EN DITGAVE BETBEFFENDE
te adresseren aan VAN BONGA C°.te Amsterdam.
(Uiterlijk Woensdag.)
PRIJS DER ADVERTENTieN
van 16 regels 75 Cent, elke regel meer 12'/a Cent.
Zeqelregt bij elke plaatsing 35 Cent
Toen ik de eer had in 1867 op het paleis te Amsterdam,
ter audientie te worden ontvangen, deed mij een hooggeplaatst
beambte de vraag: of ik konde opgeven de inkomsten, die
Haarlemmermeer aan het Eijk oplevert, ten einde daaruit bij
benadering te vindenwelke inkomsten de Zuiderzee voor het
Eijk der Nederlanden in vervolg van tijd zoude kunnen geven?
Ik heb geanlwoord, dat ik daarnaar een onderzoek zoude
instellen; de uitkomsten van dat onderzoek zijn vervat in de
tegenwoordige memorie.
Ik mag niet nalaten bij deze te herinneren aan den arbeid
door mijnen voorganger Mr. S. P. Pabst gedaan, welke door
het Weekilad van Haarlemmermeer en de Amsterdamsche Cou-
rant is in het licht gegeven.
Hij berekende de bruto-opbrengst van
Landbouw in 1856 op 2,023,941.10
1857 1,442,248.50
1858 1,140,616.50.
Het is mij gebleken, dat aan dcze cijfers geen onvoorwaar-
delijk vertrouwen kan worden geschonken; de veldwachters
die met de opneming belast worden, zijn meestal geene des-
kundigenen dikwijls overkropt met andere bezigheden.
Waar het echter zulke groote getallen geldt, zal eene volko-
men naauvvkeurigheid wel zelden te bereiken zijnde cijfers
welke ik in de volgende regelen heb gegeven, verdienen in
zooverre eenig meerder vertrouwen, doordien ik in 1867 een
vermeerderd getal veldwachters tot mijnen dienst had, welke
door de provincie en het Eijk, wegens de veepest, werden
bezoldigd; de statendie zij van het vee elke maand inle-
verdenheb ik dikwijls persoonlijk met de werkelijkheid ver-
geleken en akkoord bevonden; daar zij minder oppervlakte
te overzien hadden dan vroeger, acht ik ook hunne opgaven
omtrent landbouwgewassen meer naauwkeurig; de paarden
zijn ofiicieel geteld voor den gewapenden dienst; de cijfers
van belastingen en uitgaven heb ik geput uit officieele bron-
nen. Waar bij mij twijfel ontstaan is, omtrent de juistheid,
heb ik steeds de uitkomsten genomen, die het minst voor-
deelig schenenof die eenvoudig vermeld voor memorie.
Ik wensch van harte, dat mijn tegenwoordige arbeid, zoo
niet dadelijk, dan toch in het vervolg, mijne medeburgers
i ii ii«L,
moge opwekken, om de Zuiderzee droog te maken, even als
de Haarlemmermeer in onzen tijd droog geworden is.
Ik weet boven deze memorie niets beter te plaatsendan
wat Leeghwater schreef boven het llaarlemmermeerboek
„Om te vertoonen aan de Bdele, Wijze Voorzienige Heeren,
de Staten van Hollanden aan zijne Hoogheid den Prins
van Oranje enz. Ook mede aan de Edele Heeren Burge-
„meesteren, Kaden en Eegenten, van de groote steden
HaarlemLeidenAmsterdam en Gouda. Desgelijks aan de
Edele Heeren Dijkgraaf en Heemraden van Eijnland. Dat
zijals overste bewindhebbersgelieven hierin een weinig te
„speculeren, en mede helpen handhaven eendragtelijk te za-
„men met goeden raad en daadom dit groote, treffelijke
heerlijke en lofbaarlijke noodwendige werk eens by de hand
te nemeu en met Gods hulpe te mogen bedijken en vol-
trekken. Iletwelk zou dienen tot nut, profijt, en voordeel
„van gemeene beste voor het Vaderland.
Concordia ret parvae crescunt.
Eendragt maakl magi"
Daar de oppervlakte van het droog te maken Zuidelijk gedeelte der Zuiderzee elf malen
zoo groot is als dat van Haarlemmermeer, zal men niet verre van de waarheid zijn, als
men (zich grondende op deze opgave van Beijerinckbiz. 9 onder) de meeste getallen in
deze met lien vermenigvuldigt. Men blijft alsdan nog l/il beneden de waarschijnlijkheiden
waar deze regel uitzondering zoude lijdenis zulks telkens aangemerkt.
Bevolking. Werkelijke bevolking op 31 Dec. 1866
Mannen 5409 1
Vrouwen4751 j
Hierbij dient opgemerkt, dat zich des zomers in Haarlem
mermeer beweegt eene vlottende bevolking van vlaswiede'rs
beetwortelbouwers, grasmaajjers, polderjongensenz., welke
minstens te schatten is op Mannen2000
Vrouwen2000
Als men hierbij telt de bevolkingen der dorpen en steden die
om Haarlemmermeer liggen en daarvan leven, als: dijkgraaf,
heemraden, hoofd-ingelanden, hoofd-opzigter, timmerlieden
wagenmakers, klompenmakersijzergieters, smids, schilders
bakkers, slagers, geneeskundigenontvangers, opzigte'rs, no-
tarissentappers, kleedermakersschepenjagers, enz. enz.,
welke om een kleinen polder kunnen wonenmaar noodza-
kelijk in de Zuiderzee zullen moeten wonen om de afstan-
denen deze aanneemt op
Zoo verkrijgt men eene bevolking van
Verdediging. Van deze bevolking leverde de gemeente:
voor de Militie ingeschrevenen
werkelijk aandeel.
Schutterij actief127
reserve97
Hierbij verdient opmerking dat, daar de bevolking der Zui
derzee grooter zal zijn om bovengemelde redenenook het
getal der verdedigers noodzakelijk zal stijgen.
Landbouw. De waarde der landerijen is thans, volgens
de gemeente-statistiek in huur per bunder/ 50.
in koop 1000.—
Deze opgave is zeer globaalbij gunstige ligging en goede
bewerking stijgt de waarde van bouwland in Haarlemmermeer
al spoedig tot/ 2000 per bunder.
De Staat verkoopt de bouwterreinen niet onder de 3000
per bunder, en zij zou nog veel beter waarde verkrijgen, zoo
niet het bestuur der Domeinen steeds die bezittingen op de
roeest onhandige en verwaarloozende wijze bestuurde. Over
dit bestuur heeft steller dezes met verschillende Ministers van
financien briefwisseling gehoudendoch werd nimmer geloofd
en de zaak bleef zoo als zij was.
Haabl. Meee.
10,160
4,000
5,840
20,000
57
22
224
Zuiderzee.
101,600'
40,000
58,400
200,000
570
220
2240
OPBRENGSTEN.
Bunders.
per Bunder. Mudden.
per Mud.
Geldswaarde.
5,961
weiland
80.—
476,880
1,991
20 mud
39,820
10.—
398,200
578
18
10,404
n
5.—
M
62,020
283
winter-garst
26
7,358
a
5.—
W
36,790
30
zomer-garst
19
570
a
4.—
2,280
2,121
haver
28
59,388
a
4.—
229,552
282
boonen
26
7,358
n
6.—
n
43,248
62
erwten
18
1,116
M
7.—
u
7,812
250
aardappelen
100
25,003
>1
1.50
37,500
20
suikerbiet
100
2,000
M
0.25
500
375
meekrap
100
3,750
n
1.—
a
3,750
25
te velde.
2,308s
vlas
250.—
n
577,250
30
mangelwortelen
100.—
a
3,000
15
wortels
80.—
a
1,500
4
pastinaken.
80.—
a
320
3
zomerknollen
80.—
a
240
2
stoppelknollen
80.—
a
120
240
klaverhooi.
7000 pd.
1,680,000 pd, 10 per
1000 pd.
n
16,800
310 gebraakt land.
bosschen
gras van dijken en wegen
lange en korte turf
groenboerderijenbollengronden
Bruto opbrengst.
Paarden. Voor den krijgsdienst geschikt zijn in Haar
lemmermeer Hengsten16
Merrien en ruinen.2187
Hierbij de jonge paarden en veulens ongeveer.
Rundvee.
Haarlemmermeer had in 1867:
Springstieren.
Melkkoeijen
Kalveren en pinken
Dit getal is thans zeer klein om de veepest, en zal in
gewone tijden wel het dubbel bedragen.
Schapen. In 1867 bedroeg het getal schapen
Varkens. In 1867 bedroeg het getal varkens
Pluimvee. Hoenders, ganzenkalkoenen enz
Op 500 boerderijen ieder 20 stuks pluimvee gerekend
maakt 10,000 stuks a 1 het stuk
500 boerderijen ieder voor 3 aan eijeren
Haarl. Meek.
69
3,319
2,030
5,409
16,862
1,250
memorie.
10,000.-
1,500.-
ZuiDEKZEE.
102,238
2,000,000
20,000,000
2,203
22,030
1,000
10,000
3,203
82,080
54,090
168,620
12,500
100,000.—
15,000.—
