178 -
Politieke Vironijk.
2531 October.
Gtemeiig'clc SScrfglen.
De Italiaansche of Romeinsche kwestie 19 op 't oogenblik
wel de meest brandende in Europa. Het best geven wij ver-
slag van haren toestand, door de letterlijke mededeeling van
de volgende twee officiele acte-stukkende Proclamatie van
Koning Victor Emanuel en eene Circulaire van den Franschen
minister de Moustier.
I. Proclamatie van Zoning Victor Emanuel.
Italianen 1
„Benden vrijwilligersopgebitst en verleid door een partij,
die van mij noch van mijne regering vergnnning daartoe heeft
gekregenhebben de grenzen van den Staat geschonden. De
eerbied, dien alle burgers gelijkelijk moeten hebben voor de
wetten en de internationale bepalingen door het Parlement
en door mij bekrachtigdsohrijft in deze zwaarwigtige om-
standigheden de afdoening eener onverbiddelijke schuld van
eer voor. Europa weet dat het vaandel, hetwelk opgeheven
is op een grondgebied nabij het onze, en op welk vaandel
geschreven staat, dat het geestelijk oppergezag van het
hoofd der katholieke christenheid moet vernietigd worden,
niet is mijn vaandel. Deze poging heeft het gemeenschappe-
lijk vaderland in ernstig gevaar gebragt, en mij den gebie-
denden pligt opgelegdgelijktijdig de eer des lands te redden
en niet in dene zaak te verwarren twee ten eenenmale ver-
schillende zaken, waarvan elke een ander doel heeft.
Italie moet verzekerd zijn van de gevaren welke het kan
loopen; Europa moet overtuigd zijn dat Italie, getrouw aan
zijne verbindtenissenniet wil en niet kan zijn de verstoorder
der openbare orde.
„Oorlog met onzen bondgenoot zou zijn een broederoorlog
tusschen twee Iegers die voor dezelfde zaak gestreden hebben.
Mij is het regt gegeven oorlog en vrede te maken, en
de overweldiging van dit regt kan ik niet dulden. Ik verkeer
dus in het vertrouwen dat naar de stem der rede geluisterd
zal worden, en dat de italiaansche burgers, welke dit regt
geschonden hebben, zich onverwijld achter onze troepen zul-
len scharen.
„De gevaren, welke door ongeregeldheden en door on-
doordachte plannen onder ons kunnen veroorzaakt worden;
moeten worden bezworen, en dit kan geschieden door de
krachtige handhaving van het gezag der regering en van de
onsehendbnarheid der wetten.
„De eer des lands berust in mijne banden, en het ver
trouwen dat de natie in mij gehad heeft gedurende de
smartelijkste dagenkan mij niet begeven.
W* no eer de kalmte in de gemoederen teruggekeerd en
de openbare orde volkomen hersteld zal zijn zal mijne rege
ring in overleg met Frankrijk, en overeenkomstig het besluit
van het parlement, met stiple eerlijkheid zich beijveren een schik-
king te vinden, nultig en tevens in staat om een einde te ma
ken aan dit ernstige en belangrijke vraagstuk der Romeinen.
Ik heb en ik zal altijd hebben vertrouwen in uwe wijs-
heidgelijk gij vertrouwen hebt gehad in de genegenheid van
uwen koning voor dat groote vaderland, hetwelk wij, door
gemeenschappelijke opofferingeneindelijk onder het getal der
natien hebben teruggebragten hetwelk wij ongeschonden en
geeerd aan onze kinderen moeten overgeven."
Deze proklamatie is onderteekend door den koning en al
de ministers.
II. Circulaire van den Minister de Moustier.
Wij willen op dezen oogenblik niet overgaan tot een op-
aomming der achtereenvolgende incidentenwaardoor ontstaan
en tot hare uiterste gevolgen gebragt is een krisis, even
dreigend voor de veiligheid van den Heiligen Stoel als ge-
vaarlijk voor Italies ware belangen. Het zij ons voldoende
haar te beschouwen uit het oogpunt van ons regt en van
onze eer, en te konstateren den pligt die voor ons er uit
voortvloeide. De September-konventie was door het italiaansche
bewind verlangd en vrijelijk onderteekend geworden. Deze
konventie legde aan de italiaansche regering de verpligting op
de grenzen van den Pauselijken Staat kraehtdadig tegen elken
aanval van buiten te beschermen. Niemand kan op dezen
oogenblik twijfelen dat aan die verpligting niet is voldaan
geworden, en dat wij niet in ons regt zijn de zaken terug
te brengen in den toestand waarin zij geweest zijn voor dat
wij eerlijk en vol vertrouwen ons eigene verbindtenissen zijn
nagekomen door Borne te ontruimen. Onze eer maakt het ons
zeker tot pligt, niet voorbij te zien de hoop welke de katho
lieke wereld gevestigd had op de waarde van eene akte van
overeenkomst waarop onze onderteekening voorkomt. Wij
hechten er evenwel aan te verklaren dat wij in geen geval
eene inlegering willen vernieuwenwier ernstige zijde door
niemand beter dan door ons zelven gekend wordt. Door geen
denkbeeld van vijandschap tegen Italie worden wij geleid. Wij
bewaren getrouweljjk de herinnering van al de banden, die
ons met Italie vereenigd houden, en zijn overtuigd dat de geest
van orde en wettelijkheidde eenig mogelijke grondslag voor
zyne welvaart en grootheid, weldra openbaar gehuldigd en
bevestigd zal worden. Zoodra het pauselijk grondgebied be-
vrjjd en de veiligheid aldaar hersteld zal zijn, zullen wij onze
taak als volbragt beschouwen en ons verwijderen. Maar thans
moeten wij op den toestand van Italiein verband met den
toestand van den Heiligen Stoelde aandacht vestigen van
de mogendheden, die, even als wij, er belang bij hebben in
Europa de beginselen van orde en duurzaamheid te doen in-
gang vinden en de bovenhand houden. Wij twijfelen niet of
zij znllen de zaak ter harte nemen, met de opregte begeerte
de vrnagstukken op te lossenwaaraanvoor een zoo groot
aantal harer onderdanen, zedelijke en godsdienstige belangen
van den meest verheven aard verbonden zijn. Deze beschou-
wingenmijnheerbehoort gij ter kennis te brengen van de
regering waarbij gij geakkrediteerd zijt, en ik vertrouw dat
zij ze zal weten te waarderen. (get.) de Moustieb."
Nadat het ministerie Ratazzi, dat vooruit wilde naar Home,
en onder de hand het met Garibaldi tamelijk eens was zijn
ontslag had genomen, zou generaal Cialdini een nieuw bewind
vormennatuurlijk een conciliantdat tusschen de klippen
zou trachten door te zeilenen dus niet van de uiterste
partijmaar het wilde hem niet gelukkenen nu wendde
Victor Emhnuel zich tot den generaal Menabrea, die er ein
delijk, schoon niet met groot gemak, in slaagde, zoodat het
ministerie nu is zamengesteld als volgtMenabrea, president,
buitenlandsche zaken; Gualderio, binnenlandsche zakenCam-
bray Dignyfinancien Cantelliopenbare werken generaal
Bertole VialeoorlogMaris justitie. Tot dat al de leden
van het kabinet zullen zijn benoemd is ad interim de por-
tefeuille van marine aan Menabreadie van landbouw aan
Cambray Digny en die van openbaar onderwijs aan Cantelli
toevertrouwd.
Mogelijk hebben wij in Italie groote omkeeringen te wach-
ten mogelijk ook loopt het dezen keer nog „met een sisser"
afwij zeggen voor dezen keerwant het schijnt toch dat
de toestand op den duur onhoudbaar wordt. Er schijnt ech-
ter veel comedie bij gespeeld te wordenen men kan nog
niet geschiktelijk tot "de slot-scene komen. Tot het laatste
oogenblik heeft men den vooruitgangers" de hauden volko
men vrijgelattn om te werven enz. naar hartelustscharen
Garibaldisten zijn de grenzen overgegaan, voeren krijg op het
gebied van den Paus en laten niet na Eome zelve te bedrei-
gen Garibaldi verlaat zijn eiland, hoe ook bewaakt houdt
toespraken in de hoofdstad Florence zelve, gaat de grens over
en stelt zich aan het hoofd zijner volgers. Intusschen dringt
keizer Napoleon zijn bondgenoot om zich aan de September-
konventie te houden, zijn volkje te bedwingen. Victor Ema
nuel vaardigt zijne proclamatie uit en neemt ter elfder ure
neen ter allerlaatste ureeenige maatregelen tot bedwang.
Frankrijk stuurt, na eenig oponthoud, een korps, voorloopig
naar Civita-Vecchia. Italie wil dat zijn leger zal medewerken
met de Franschen dat isook firm, footing in Petrus' domein
krijgen. De Paus zegt te zullen heengaan als de Italianen
komenaan de Franschen is hij gewoonofschoon hij ze
ook niet vertrouwt. Frankrijk raadt den Paus voor de lOOste
maal liberale hervormingen in te voeren, ofschoon het weet,
dat de Paus met zijn non possumus moet komen, want anders
geeft hij zijn pausdom prijs. Zou nu daaronder niet veel
comedie loopen? Zal Italie nu Borne tot hoofdstad krijgen,
zoo als het Parlement heeft gedecreteerd welk decreet
Victor Emanuel ook bij zijne proclamatie handhaaft. Zal
Garibaldi Borne krijgen of het allernatief zijner leuze een
nieuw en erger Aspromonte, vinden den dood Eevolu-
tionneert Borne en garibaldeert hetondanks Napoleon en on-
danks Italie's koningmaar met toejuiching der heetste pro-
gressisten in Italie zal dan Mazzini niet op de koord
komen en de republiek uit Bome het overige Italie aanste-
ken dus gevaarlijk worden voor Victor Emanuel's toch niet
erg vaststaanden troon en zelfs besmettelijk worden voor de
buren De naaste toekomst kan veel te zien gevenintus
schen blijven wij reeds een paar dagen zonder bepaalde be-
rigten van het pauselijk gebied de telegrafische gemeenschap
aldaar is gestremd.
Heden werd een particulier telegram ontvangen, meldende
dat het Italiaansche legermet toestemming van Frankrijk,
de grenzen van den Pauselijken Staat was overgetrokkenen
de September-konventie onverwijld zou gewijzigd worden.
Duitschland blijft streven naar zijne eenheidof Pruissen
naar het Duitsehe keizerschap. De koning van Pruissen sloot
den Noord-Duitschen rijksdag met den wensch de heeren eer-
lang weerom te zien, nevens gedelegeerden van de Zuider-
statenom over tolzaken te praten.
In Wurtemberg en Beijeren wordt over alliantie met Noord-
Duitschland gediskussierd. Er openbaart zich daar tegenstand,
en wil men voorwaarden stellenals waarborgen voor de
integriteit; maar Pruissen wil van geene voorwaarden hooren.
Het slot is, dat men de handen in den schoot legt en zonder
condition aanneemt, met vriendelijk beleefd verzoek, dat
Pruissen het niet te erg make.
Oostenrijk is druk bezig aan binnenlandsche ordening in
liberalen zin. Zoo heeft het huis van Afgevaardigden van den
oostenrijkschen Bijksraad in de laatste dagen der vorige week
een begin gemaakt met de behandeling van het door de daar
toe benoemde kommissie uitgewerkte ontwerp eener nieuwe
schoolwet. Voor zoo veel uit de tot dusver ontvangen officiele
verslagen der handelingen blijkt, zijn door het Huis de vol
gende bepalingen aangenomen
1°. De leiding van en het toezigt op al wat onderwijs en
opvoeding betreft, behoort uitsluitend aan den Staat, en wordt
door de daartoe volgens de wet geroepen organen uitgeoefend.
2°. Onverminderd dit regt van toezigt blijft de bezorging,
de leiding van en het opzigt over het godsdienstig onderwijs
voor de onderscheidene gezindten in de volks- en middelbare
scholen aan de betrokken kerk of godsdienst-genootschap over-
gelaten. Het onderwijs in de overige vakken is in deze scho
len onafhankelijk van den invloed van iedere kerk of gods
dienst-genootschap.
3°. De door den Staat, een gewest of eene gemeente ge-
heel of ten deele opgerigte of onderhouden scholen en opvoe-
dingsgestichten zijn toegankelijk voor alle staatsburgerszon
der onderscheid van geloofsbelijdenis.
4°. Het staat aan iedere kerk of godsdienst-genootschap
vrij uit eigen middelen scholen voor het onderwijs der jeugd
van bepaalde geloofsbelijdenissen te stiehten en te onderhou
den. Die scholen zijn eohter aan de wetten op het onderwijs
onderworpen. Aan zulke scholen kunnen de regten eener
openbare inrigting van onderwijs toegekend worden, wanneer
zij aan alle wettelijke voorwaarden tot het verkrijgen dier
regten voldoen.
5 k Het gebruik maken van scholen en opvoedingsgestichten
voor bepaalde geloofsbelijdenissen is aan leden van een ander
kerkgenootschap bij de wet niet verboden.
6°. De betrekking van onderwijzer aan de in 3 vermelde
scholen en opvoedingsgestichten is toegankelijk voor alle daar
toe bekwame staatsburgers zonder onderscheid van geloofsbe
lijdenis. Als godsdienstleeraars mogen alleen zij aangesteld
worden, die door de betrokken konfessionele autoriteit daartoe
bekwaam zijn verklaard. Bij andere scholen en opvoedings
gestichten, welke voor bepaalde gezindten gesticht en onder
houden worden, zijn de bij het statuut van oprigting ten deze
gestelde regelen verpligtend.
De meeste dezer bepalingen zijn met eene vrij groote meer-
derheid, sommige zelfs zonder hoofdelijke stemming, aan
genomen.
Van de overige Europesche Staten willen we ditmaal zwij-
gen, zoo ook van Noord- en Zuid-Amerika. Ook daar is het
nog niet tot gewenschte rust gekomen. In het Noorden rusten
wel de wapenenmaar de hartstogten blijven schrikkelijk
rumoeren, en met de reconstruktie" van den grooten Bonds-
staat is het nog verre van in orde, terwijl in het Zuiden de
zonen van Mars zoo zij elkander nog niet bijten, toch ge-
weldig blijven blazen en grimmen.
In ons landje blijft het met de politiek stil. De kamers
zijn nog naar huis. Sectie-rapporten verschenen; antwoorden
worden nog gewacht; schrikkelijk veel werk, maar de hh.
die altijd een groot woord hebben over de ministerien die
dit en dat en nog wat niet leveren mogten zelven wel wat
meer voortgang maken met den stapel voorhanden werk, want
het laat zich nu al aanzien dat ze moeijelijk in tijds zullen
klaar komen.
Intusschen hebben wij groote mannen gehuldigdstandbeel-
den onthuld, Yondel, te Amsterdam, Gijsbert Karel van
Hogendorp, te Eotterdam. Natuurlijk hebben wij dat gedaan
met feestelijkheidniet op een droogje." Maarvele
ontevredenenklagten over miskenning, terugzettingenz.
Iedereen van pas te makenenz.
Tot lid der Provinciale Staten van Noord-IIolland is te
Amsterdam verkozen de heer J. G. Jciger.
De Arnhemsche Courant meldt het volgende
Wij vernemendat mr. E. Posnode advokaat der thans
door den Hoogen Baad wegens brandstichting veroordeelde
vrouw van den Bosch en Mooy, een adres aan den Koning
heeft gerigtmet verzoek aan beide volkomen -gratie te ver-
leenen. Zijn wij wel onderrigt, dan wordt in dit adres ook
geprotesteerd tegen de wijze waarop de Hooge Baad in deze
regt heeft gedaan. Volgens een geruchtzou in de Kamer het
gebeurde te Velsen tot eene interpellatie aanleiding geven."
In de week van 13 tot 19 October jl. zijn in het geheele rijk aan de
cholera overleden 22 personendat is 17 minder dan in de voorgaande
week, en wel: te Amsterdam 2, te 's Gravenhage 1 te Helder 3, te
Hulst 1, te Maastricht 10, te Schoterland 1, te Vianen 3 en te Zeven-
bergcn 1.
Op de laatste Parijsche tentoonstelling is aan den heer W. A. Zaime
bloemist te's Gravenhagede ecrsle prijs voor zijne tentoongeslelde bal-
bouquetten, en de tweede prijs voor zijne bruids-bouquetten toegekend.
Te Maastricht hebben eenige officierennadat zij een vrolijken avond
hadden doorgebragt, verwoestingen aangerigt in het Stedelijk Park aldaar.
Ze hebben het er echter niet zoo pleizierig afgebragtwant zij zijn ver-
oordeeld tot 600 boete en 11 dagen gevangenisstraf, en zullen buiten-
dien voor een paar jaren naar eene andere garnizoensplaats gezonden
worden. In den avond van 26 October heeft men bij den timmerman
K.even buiten Assen wonende, juist toen het huisgezin aan tafel zat,
eensklaps door het venster op hen geschoten de kogeldie Iangs het
hoofd van eene der jongste dochtcrs snorde, heeft echter gelukkig nie
mand getroflen. Den 8 October is door een aanzienlijk inwoner van
Enschede aan het postkantoor aldaar bezorgd een paketin eene behoor-
lijk met 5 lakken geslotene enveloppe, inhondende papieren van waarde
en bestemd naar Rotterdam en waarvoor zelfs re?u ontvangen is. Dit
paket is nog niet teregt gekomen en dus waarschijnlijk verloren geraakt.
Op een der Kortevaartsche watermolens nabij Nieuwveen heeft een droe-
vig ongeluk plaats gehad. De molenaar Cornelis Zevenhoven nog even
voor het middageten de as van den molen willende smeren begaf zich
te dien einde naar boven in de kap. Daar hij echter wat lang weg-
bleef, beval de huisvrouw aan een harer kinderen om vader te roepen
maar wie kan de ontsteltenis beschrijven toen menboven gekomen
slechts een verminkt lijk vond. De ongelukkige was met zijn arm en het
bovenligchaam tusschen het wiel en de schijf uitgegleden die zijne lede-
maten geheel vermorseldenhij laat eene behoeftige weduwe en een aan
tal kinderen achter. Het is opmerkelijk, dat voor eenige jaren op dien
zelfden molen een werkman door het rad gegrepen en geheel tot gruis
vermalen werd. In onderscheidene steden van Frankrijk zijn dezer da
gen ongeregeldheden voorgevallenter zake van de duurte van het brood.
Te Napoleonville wilde de volksmenigte een voor Nederland bestemd;
schip met rogge plunderen en in brand stekendoch men is er in ge-
slaagd door de militaire magt dit te beletten. In de nabijheid van
Amersfoort is een afgrijselijke misdaad gepleegd. Ziehier hoe de zaak
zich heeft loegedragen: Martinus van der Heijden25 jaar oud, timmer-
mansknechtkwam maandag-avond met zijn meisje bij zijne oudersin
welk huisgezin voortdurend twist heerschten vroeg voor zich en zijn
meisje om wat eten dat zijne moeder echter weigerdewaarop hij met
zijn beminde vertroishaar in eene slaapstede bragt en ten 11 ure te
huis terugkwam en zonder eten naar bed ging. Den volgenden morgen
gaf zijne moeder hem een boterhamdoch zeide hem daarbij tevens dat
zij zijn meisje niet meer in haar huis wilde zien. Daarop ontstond twist
tusschen Martinus en zijne ouders. Hij laadde toen zijn timmermansge-
reedschap enz. op een wagentje en bragt dit weg, zeggende dat hij ver-
huizen ging. Vervelgens terugkomendelaadde hij andere zaken op zijn
