14
BpBHHHHHHHMHHHHHHHHMMNMHShBHI
nnmnnnRHnHHn
lets over het llerefordsliire-nnulveeras.
Holl. Maatscliappij v. Landbouw.
K O NIN K LIJ K E B E S L U IT E N.
Politiek Overzigt.
2128 Januarij.
•V-V-V
(Medegedeeld door den heer P. C. Hekmeijer, in het Magazijn
voor Landbouw en Kruidkundevan dr. J. C. Ballot.)
Volgens het bekroonde prijsschriftGeschichte des Ursprungs
und der Vcrediting des Herefordshire Rundvieheskan men de
meening, dat die stam ongeveer 200 jaren oud is, als juist
aannemen. De vroeger bestaande varieteiten bontkoppige,
witgraauwe, donker- en ligtgraauwe zijn tegenwoordig bijna
geheel in de roode met witte koppen en halzen of nekken en
witte keel of voorhalzen overgegaan, Eerst sedert 1 857 is
het geluktom de algemeene opmerkzaamheid op dit vee te
vestigen, en het Ode deel van het „starnboek" bevat het re
gister van niet minder dan 231 fokkers.
Ten aanzien van de melkrijkheid is 16 quart (1 quart
1,145 liter) bij dit ras de hoogste opbrengst in den
vollen grastijd, na het derde kalf geweest, ook worden de
koeijen vroeg droog; daarentegen is de kwaliteit van de melk
uitstekend. Om de opmerking, dat het vee te klein is, te
smal in het kruis en te smal van vorente voorkomenis
veel gedaan en de wedijver der fokkers niet alleen door het
stamboek en de tentoonstellingenmaar ook door voovtdu-
rende navraag van de fokkers in andere graafschappen aange-
spoord geworden. De in verhonding tot de Shorthorn's lage
prijs van de Herefordsstieren maakte het ook aan den kleinen
pachter mogelijk, om die aan te koopen.
Door de slagters te Londen wordt het Herefordsche vee
niet zeer gezocht, omdat het te jong verkocht wordt, terwijl
juist dit ras langeren tijd dan andere rassen noodig heeft tot
zijne volvorming, en zekeren ouderdom verlangt, om be-
hoorlijk met vet doorwassen vleesch te verkrijgen. Het krijgt
ook niet de grootte van de beste Shorthorn's, maar ten aan
zien van de vatbaarheid tot mesten staat het daarmede geheel
gelijk. Ruwlos haar geeft men de voorkeur boven glad
haar, vooral sedert 1859, toen een os van deze soort de
Smithfieldsche prijs-medaille kreeg. De donkerroode kleur
houdt men voor beter dan de licht- of geelroode. Het rustige
temperament maakt, dat men het vee in den stal naauwer
kan plaatsenen is daarenboven gunstig voor het mesten.
In het tuig vereenigt dit vee de snelheid van het Devonshire
ras met de sterkte van de Durham's; in Herefordshire zelf
wordt het wel weinig tot den arbeid gebruikt maar het is
daarvoor zeer gezocht door pachters uit Wiltshire, wordt van 24
stuks voor den ploeg gespannen en ten slotte aan veemesters
verkocht. Pachters, die zoowel Herefordshire-, als Devons
hire- en Shorthorn-ossen tot den arbeid gebruikenverklaren,
dat de eerste ten aanzien vaD snelheid niet geheel gelijk staan
met die van Devonshire, maar even zoo snel gaan als die
van Shorthorn. Een pachter in Schotland heeft een 6tal er
van voor een Kajoeploeg gespannen en sleenige akkers tot
eene diepte van 14 dnim geploegd; de ossen gingen niette-
genstaande de ongehoorde inspanning zeer rustig voort.
De tijd van kalven valt hoofdzakelijk in April tot en met
Julijdie fokkers, welke geen deel neraen aan de tentoon-
stelling van bet koninklijke landbouw-genootschapdie op 1
Julij wordt gehoudengeven er de voorkeur aan, om hnnne
kalveren te laten geboren worden voor het intreden van het
heete jaargetijde. Eenjarige vnarzen worden zelden bij den
stier gebragt. Bijna al de kalveren laat men 6 maanden
zuigen. Met oliekoeken fokt men ze zelden op. De jonge
ossen krijgen gras en turnips met haksel en des winters wat
oliekoeken. De vette weiden aan de rivier Wye zijn voor
hun Snellen sroei zeer gunstig. Ludlow Leeminster en He
reford zijn de marktplaatsenvvaarnaar zij gewoonlijk in den
derden herfst gedreven worden, maar worden eehter veel van
de beste ossen vroeger uit de weide verkocljt. Van daar dat
veel koopers de beste dieren in het geheel niet zien en over
de geringere kwaliteit en het verminderd aantal klagen. De
groote markt te Herefordin October op den derden Dings-
dag en woensdag, heeft gelijktijdig met de rundvee-tentoon-
stelling plaats. Het getal der ossen daarop is van 8000 tot
5000 verminderd; prijzen van 50 guinies voor een bnitenge-
wonen os zijn niet zeldzaam. De jonge stieren worden op de
markt te Leominster, 17 October, gebragt.
Van de oprigting der Smithfield-club af, kreeg het Here-
fordsras eene lange lijst van prijzenen heeft het tot het
jaar 1851, na welk jaar de verschillende rassen in verschil-
lende afdeelingen werden verdeeld 185 stierprijzen gekregen,
slechts vijf minder dan de Shorthorn's en alle andere rassen
te zamengenomen; in 53 jaren kregen de Hereford's 297 de
Shorthorn's 175 premien. Te Smithfield kregen in 1851 de
Herefordsrassen de gouden medaille voor een stier van zuivere
afkomst, en voor eene met eene Shorthorn geteelde vaars.
Later werden door kruisingen met zware Shorthorn's en het
West-hooglandsche ras vele prijzen gekregen. Een 3jarige
stier had 9 voet 7 duim en eene 3 jaren en 10 maanden
oude koe 9 voet in omvang.
Kruisingen met Shorthorns zijn zeer gunstig uitgevallen,
als het bloed van beide zijden zuiver was. Slechts weinige
fokkers vonden het voordeelig, om een Herefords-stier met
een Shorthorn-koe te kruisen. Eenige stieren zijn naar de
Orkuey-eilanden gebragt. In de vleesch producerende graaf
schappen BauffshireMorayshire en Aberdeenshire heeft dit
ras niet de overhand gekregen. Te Wobnrn werden Here-
fords-stieren met ongehorende Suffolk-koeijen gekruist: de kal
veren hadden op de plaats der horens slechts eenige verhoo-
gingen en hadden geen goeden kern, terwijl uit de kruising
van deze koeijen met een Shorthorn-stier zeer goede afstam-
melingen met dikker vleeseh en van meerdere grootte ontston-
den die ook horens haddenen in den regel onder den buik
en aan het achterstel door graauwe haren stekelharig waren.
De kruising met het Ayrshire-ras viel uitstekend uit; 3 jaar
oude stieren daarvan zijn met 3040 pond sterling, op de
weide, betaald geworden. De afstammelingen zijn bijna alien
rood en wit gevlekt, met weinig behaard hoofd die de kleur
van de horens van het Herefordsras bezitten. Een op die
wijze geteelde 3jarige os woog 1280 pond. Ook het kruisen
met het Alderney-ras is voordeelig; de kalveren hebben niet
zelden de kleur van den stierslechts is het rood veel don-
kerder. De vatbaarheid om gemest te worden wordt bij de
Alderney's door deze kruising zeer verhoogd en de koeijen
uit de eerste kruising geven even zooveel melk als hare moe-
ders. De kruising met het Devonshire-ras en het West-hoog
landsche vee bleek niet doelmatig te zijnde eerste wegens
mindere geschiktheid der afstammeliiiiten voor de boerderijen
in de gebergtende laafste wegens verslechtering van het
vleesch bij het aanwezig blijven van het wilde temperament
van de moeder De kalveren uit de kruising met ongehorende
Galloway-koeijen waren tegen de koude beter bestand dan
de moeder.
Zuidelijk van Shropshire zijn er slechts weinige graafschap
pen waar de Herefords-stieren niet zijn ingevoerd. Twaalf
Engelsche en Walessche graafschappen waren te Bnttersea door
dit ras vertegenwoordigdook te Cornwall is het ras inge
voerd, en uit Ierland worden er gunstige beriglen over mede
gedeeld. Op het eiland Jamai'ka, in Canada, aan den Hud
son en in Australia is het ras gunstig bekend. Slechts op
het continent is het nog niet zeer bekenden wordt het bij v.
te Poissy slechts zelden gezien. Als ras wordt het Herefords-
hirer vee slechts door kleine pachters voortgeteeld, en wordt
daarin niet het twintigste gedeelte van het kapitaal gestoken,
dat voor de Shorthorn's uitgegeven wordt. Het ras is om zijn
uitstekend vleesch zeer goed.
In de jongst verschenen Mededeelingen en Berigten van de
Hollandsche Maatschappij van Landbouwvinden wij in h t
verslag der laatstgehouden algemeene vergadering te Purme-
rende, volgenderwijze melding gemaakt van een belangrijk
voorstel door de afdeeling Yelsen en omstreken gedaan
Naar aanleiding van een brief, gerigt aan een dagblad te
Nancywaarin wordt beweerd dat een zeker heer Turkdoor
het toedienen van ijzervitriool, zijne schapen van het ongans
en de rundereu van de longziekte heeft genezenzelfs de
gezonde, door het gebruik van dit middeldaartegen heeft
gevrijwaard; en tengevolge der verklaring van den vee-
arts, die zich Fleury, uit Chaumont noemt, dat hij talrijke
gevallen van longziekte door het aanwenden van protosulfaat
van ijzer heeft geuezen, vond de afdeeling Velsen en
omstreken in het belang der wetenschap en met het oog op
het heil van den veehouder, gelegenheid op de aanstaande
algemeene vergadering het volgende ter tafel te brengen
„De afdeeling Velsen en omstreken verlangt te weten of de
bovenstaande geneeswijze in ons land eene beproefde bekend-
heid heeftwelke resnltaten ze heeft opgeleverdhoe
de verhouding moet bestaan tusschen de vitriool en de ijzer-
deelenen op welke wijze dit middel toegediend wordt."
De heer D. van der Stok, afgevaardigde der afdeeling
Waard en Groetbekomt verlof den inhoud voor te dragen
van een stuk over de wijze waarop ijzervitriool in zijne af
deeling tot herstel van schapen van het ongans is aange-
wend. Daarbij wordt het gebruik van dit middel ten sterkste
aanbevolen.
De Yoorzitter verzoekt den afgevaardigde het stuk af te
staan voor de Mededeelingen en Berigten. Het luidt
Nieuwe-NiedorpSeptember 1869.
In onze laatste afdeelings-vergadering, alwaar de punten
van beschrijving mede ter behandeling ter tafel kwamen werd
door het lid Cornelis Rezelmanlandman alhier, bij de be
handeling van punt VIII« medegedeelddat hij eenige jaren
geleden met goed gevolg zijne schapen met ijzervitriool van
het ongans had genezenwaarop genoemde Rezelman werd
verzocht zijne wijze van behandeling schriftelijk mede te dee-
len, ten einde daarmede in de algemeene vergadering te
Purmerende te handelenzooals de afgevaardigde dit dienstig
oordeelde. Dat schrijven is ons gewordenen was van den
volgenden inhoud
„In het jaar 1865, den 2den Eebruarij, moest ik door de
gevallen sneeuw en ijs mijne fokschapen hokken, twintig in
getal. Onder het naar huis drijveu kwam de gedachte bij mij
op: zijn die schapen wel allemaal gezond? Zoodra zij in het
hok waren en ik ze nazag vond ik er achtdie het ongans
in vrij hooge mate haddenen wel zoo verzwakt warendat
ik ze eenige dagen liggende moest voederen. Ik dacht toen
bij mij zelven: wat moet ik doen? daar het weinige hooi en
de negen koppen haver, vermengd met keukenzout, welke ik
de twintig schapen dagelijks toediende, mij niet voldoende
genoeg voorkwamen. Ik nam mijn veeartsboek ter handge-
schreven door Dr. L. Wagenfeld, naar den negenden, zeer
vermeerderden druk bewerkt door W. P. Steigerwaldrijks-
veearts te Leiden en vond daarin over de leverbotziekte het
volgende, dat voor zulke schapen kalkwater, of water waarin
ijzervitriool, 2 lood op een emmer water opgelost, dienstig
was. Ik schafte dadelijk ijzervitriool aandie ik met warm
water oploste, 5 lood te gelijk, en in 50 kan koud water
wierp, en gaf dit te drinken aan de schapen. In het begin
echter dronken zij daarvan zeer weinig; maar evenwel ge-
wenden zij daaraan zeer spoedig, zoodat ik om de 2 a 3
dagen weder 50 kan kon bijbrengen.
De gevolgen zijn geweest, dat alle mijne schapen goed
hebben afgelammerd. Yier van de ergste, welke ik geruimen
tijd uit de hand had moeten voederen, bragten 10 lammeren,
waarvan ik er 8 groot kreeg. Hoewel ik die 4 schapen dat
voorjaar steeds de beste weiden gaf, om reden zij niet zoo
goed in slaat waren als mijne andere schapen, groeiden de
lammeren evenwel ook voordeeliger, en waren merkelijk beter,
toen ik ze van de moeder wegnam, dan mijne andere lam
meren.
De 4 laatstgenoemde schapen heb ik dat voorjaar ver
kocht, en heb ik later van den kooper vernomendat hij
die met goed gevolg nog drie jaar in zijne boerderij had
gehouden.
Meer kan ik van het gebruik van ijzervitriool niet mede-
deelen, aangezien ik later geen hiuder van het ongans onder
mijne schapen heb gehad, en ook niet heb behoeven te hok
ken. Ik vermeen evenwel zedelijk verpligt te zijn de voor-
schreven behandeling aan elk, die het ongans onder zijne
schapen heeft, ten sterkste te moeten aanraden.
Cs. Rezelman."
De heer P. Bos, afgevaardigde der afdeeling Soetermeer,
Zegwaard en omstreken, maakt bekend, dat in zijne afdeeling
ouderscheidene leden medegedeeld hadden, dat dit genees-
middel onder Zegwaard veel is gebruikt.
De heer H. D. Sluiter, afgevaardigde van Yelsen, had
met genoegen gehoorddat het toedienen van ijzervitriool ter
genezing van het ongans gunstige resnltaten had opgeleverd.
Bij besluit van 28 October 1869, n°. 21, heeft Z. M.
beschikkende op een verzoekschrift van mr C. A. Crommelin
wonende te Amsterdam, en zes anderen, de slatuten der voor
minder den dertig jaren aangegane Vereeniging lot oprigting
en instandhouding van een badhuis voor minvermogenden te
Zandvoort, goedgekenrd en deze Vereeniging als regtspersoon
erkend.
Omals naar gewoontemet Frankrijk te beginnenmel-
den wij dat Henri Rochefort is veroordeeld geworden wegens
zijne opruijende artikelen in het door hem geschreven blad
la Marseillaise. Hij had de burgerij aangehit.st tot oproer en
haar zelfs den raad gegeven de wapenen op te vattenom
het bestaande gezag omver te werpen, d. i. keizer Napoleon III
te verjagen en het keizerrijk in eene republiek te herscheppen.
De regtbank handelde zeer verstandig, toen zij een zeer ma-
tig vonnis nitsprak de volksvertegenwoordiger der hoofdstad
werd veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf en 5000
francs boetezij had hem ook kunnen vervallen verklaren
voor vijf jaren van zijne burgerlijke en burgerschapsregten
maar indien dit gebeurd ware, zou Rochefort niet langer lid
van het Vtetgevend Ligchaam hebben kunnen blijven- terwijl
hij nuofschoon veroordeeldwie weet hoe laug als vrij man
in de landsvergadering zal zitten en misschien nooitvoor
deze zaakachter slot en grendel gezet zal worden. Mis
schien doet het hem in zeker opzigt leed dat zijn proces zulk
een uitslag heeft gehad; want, had een zwaardere straf hem
getroffendan zou hij als martelaar voor de vrijheid het land
in rep en roer hebben gebragt, en de gevolgen daarvan zou-
den stellig ongunstig zijn geweest De zaak is dus, zoo als
men het onder ons burgerluidjes pleegt te noemen met een
sisser afgeloopen.
Genoemde landsvergadering houdt zich reeds langer dan
eene week bezig met het onderzoek der vraagwat beter is
handelsvrijheid of beschermend stelsel. Ouder de voorstan-
ders van dit laatste neemt de grijze staatsman Thiers de voor-
naamste plaats in. Drie uren achtereen heeft hij in eene uit-
gewerkte rede zijne denkbeelden ontwikkeld, zonder dat het
hem echter iets baten zal. De andere partijdie de vrijheid
van handel en nijverheid verdedigt, heeft de meerderheid, en
de regering denkt evenzoo; derhalve zal de zaak wel blijven
zoo als zij is en voor het opzeggen van het handelstraktaat
met Engelanddat thansna tien jaren bestaan te hebben
komt te vervallen als het niet vernieuwd wordt, ijveren de
protektionisten (de mannen der beschermende regten) te ver-
geefs.
Aangaande het regtsgeding van prins Pierre Bonaparte kun
nen wij heden niets nieuws mededeelen; het onderzoek is,
naar het schijntnog niet afgeloopen.
In Spanje, waar nog altijd de koninklijke troou ledig staat
hebben de republiekeinsche leden der Cortes (landsvertegen-
woordiging) pogingen gedaan om den terugkeer der Bourbons
voor immer onmogelijk te maken, en daartoe strekte het voor
stel, dat de leden van dit vorstenhuis zouden worden uitge-
sloten van den spaanschen troon. Die poging leed schipbreuk;
met een overgroote, verpletterende meerderheid werd het voor
stel verworpen; aan deze verwerping moet men echter vol-
strekt niet de beteekenis hechtendat voor Isabella, de ver-
jaagde koningin of voor den prins van Asturie, haren zoon
eenige kans bestaat om weder in Spanje te regeren. Neeu
wij zijn het met den minister eens, die een paar dagen ge
leden in de Cortes zeide dat, eer Isabella of haar zoon den
troon van Spanje bestijgtstroomen bloed in het land moeten
vergoten worden. De verwerping van het voorstel heeft al
leen te beduiden, dat men de verheffing van den hertog van
Montpensier (gehuwd met eene zuster van Isabella) tot koning
niet onmogelijk wil maken. Intusschen bestaat er nog geen
vooruitzigt op de, keuze van den souvereinde regering heeft
geen kandidaat, en aan de natie is het, naar het schijnt, al
vrij onverschilligof in het paleis te Madrid Zijne Hoogheid
de regent Serrano zetelt, dan wel of daar een koning of eene
koningin met de hofhoudiug de civiele lijst verteert.
Oostenrijkdat, gelijk ooze lezers weten, in een kabinets-
krisis verkeertwacht nog op het besluit dat de keizer nemen
zal met betrekking tot de nieuwe zamenstelling van het mi-
nisterie, hetwelk, zooals wij in het vorige oversigt berigtten
drie zijner leden verloren beeft. Van de strekking van het
adres van antwoorddat het huis der afgevaardigden op de
troonrede den keizer zal aanbieden, zal het te verwachten
besluit alhangen, hetwelk zal inhouden de beslissing of het
centralisatie-stelsel al dan niet zegeviert.
Waarschijnlijk is er geen land waar meer personen gedeko-
reerd zijn dan Pruissenbehalve dat bijna dagelijks door den
koning ridderorden worden geschonken (en hij heeft over niet
minder dan elf te beschikkenwaarvan elke hare ver
schillende graden heeft), geschiedt jaarlijks een algemeene
bedeeliDg bijna zouden wij zeggen winterbedeelingwant
de derde Maandag in Januarij is er toe bestemd bij ge
legenheid van het zoogenaamde „kroonings-en orde-feest." Met
inbegrip van de ongeveer vierhonderd uitverkorenen die
het algemeene eereteeken" (d. i. geen ridderorde, maar toch
een dekoratie op de borst) kregen is het aantal der met sterren,
kruizen en lintjes versierde mannen den 23 Januarij 1870
vermeerderd met ruim negenhonderd vijftig1 Gelukkig, benij-
denswaard land, dat zoo veel uitstekende burgers en rnilitairen
bezitdie een koninklijke onderscheiditig waard zijnen dat
aanhoudend het aantal zijner geridderde inwoners zoo aan-
merkelijk ziet vermeerderen.
Wanneer wij nu nog zeggen dat in Engeland den 8 Eebruarij
de Parlementszitting met een troonrede (door of namens de
koningin uit te spreken) geopend zal worden; dat in Belgie
de regering een belaugrijke koucessie aan de ultramontaanscbe
partij heeft gedaanmet betrekking tot de wet regelende het
beheer der kerkgoederendat het koncilie te Rome tot een
