30
Landbonw.
litUHlbouw-Otitlerwijs in het Ituitenlaml,
door W. C. H. Staring.
In
-- W i -
drukken zwaar, zeer zwaar, op den landbouwer in die streken.
Duizenden hektarfin bouwland liggen nog onbezaaid, en
mogt eene algemeene Iiulp den nood niet lenigen dan voor-
zeker, zal een onvoldoende oogst een volgend jaar de gevolgen
nog verschrikkelijker doen zijn.
Het Hoofd-Bestuurhiervan doordrongen meent niet achter
te mogen blijvenen wil ook tracbten, zooveel in hem is,
die Fransche landbouwers te bnlp te komen.
Het is daarom dat het besloten heeft, zich tot de Afdee-
lingen der Maatschappij te wendenmet dringend verzoek om
hare medewerking ten einde door liet bijeenverzamelen van giften
hoe Iclein dan ooklietzij in zaaizaad hetzij in geld, diennood
te helpen lenigen.
Bij gebrek aan zaaizaad voorzeker een onvoldoende oogst,
en dan welke gevolgen
Dat een ieder dan naar zijn vermogen te hulpe kome!
Het Hoofd-Bestuur roept beleefdelijk uwe medewerking in
met dringend verzoekde leden uwer Afdeeling tot het geven
van eenig zaaizaad of eene geldelijke bijdrage aan te sporen
en een en ander bijeen te willen verzamelen.
Van den uitslag uwer bemoeijingen in dezen zoude het
Hoofd-Bestuur gaarne zoo spoedig mogelijkuiterlijk voor 15
Maart e. k., berigt ontvangeu.
iftj gunstig antwoord, zal het Hoofd-Bestuur u later berigten
den tijd en de wijze van verzending, daar het in overeen-
stemming met het Hoofd-Comite onder den naam van ,,1/et
Witte Kruiste 's Gravenhage opgerigt, wenscht werkzaam
te zijn.
Het Hoofd-Bestuur der Holl. Maatsch. van Landbouw
J. MESSCHERT VAN VOELENHOVEN, Voorz.
D. It. Gevers Deynoot, Secretaris.
H"t Bestuur der afdeeling Haarlemmermeer is bereid de
giften, voor bovenstaand doel bestemdin ontvang te nemen en
aan het Hoofd-Bestuur op te zenden.
Capelle (Langstraat)20 Febr. De handel in hooi is
weder zeer levendig en er komen nog soms grootere partijen
uit de voorraadschuren voor den dag, dan men vermoed had
De heeren de Roon van Waspik en Huijsman alhier doen
om het zeerst hun best om de eersten te zijn bij den voor-
raad, dien men denkt dat nog te koop is. De meeste eige-
naars durven dan ook hun hooi niet langer honden, want
30 voor 1000/2 ned. ponden houden zij voor een meer
dan buitengewoon Imogen prijs. Aanzienlijke partijen geperst
hooi zijn naar Tilburg vervoerdwaarschijnlijk om van daar
per spoor de garnizoens-magazijnen in ons land te voorzien.
Zutphen20 Febr. Wegens het veel besproken adres van
landbouwers alhier {zie ons vorig nommer) heeft de gemeente-
-raad besloten: 1°. om den termijn van betaling der pacht-
sommen, welke-thans op 15 September iuvorderbaar zijn, te
bepalen op 20 December; 2°. de boete voor te laat betalen
te stellenvan 20 December tot 20 February op 2 percent,
en van 20 Februarij tot 20 April op 5 ten honderd, terwijl
ten aanzien der pachters, die op 20 April hunne pacht niet
hebben voldaan alle wettelijke dwangmiddelen zullen worden
aangewend; 3°. de opcenten bij de verpachtingenthans 10
pet. bedragende, op 5 pet. te bepalen; 4°. bij feitelijken
oorlog de geleden schade aan de pachters te vergoedenmaar
niet als er slechts maatregelen tot landsverdediging genomen
werden, en 5°. het dagelijksch bestuur der gemeente vrijheid
te laten in het kiezen van eene plants, waar de verpachtin
gen gehouden zullen worden omdat bij groote verpachtingen
het raadhuis te klein is, terwijl, al worden die verpachtingen
elders gehouden, niemand verpligt is sterken drank te koopen,
veel minder te gebruiken. Uit dit besluit volgt, dat onze
gemeenteraad wel degelijk de bezwaren en bedenkingen der
landbouwers in naauwgezette overweging heeft genomenen
zooveel de belangen der gemeente in redelijkheid toelieten
getracht heeft aan hunne geopenbaarde wenschen te voldoen.
it Ink/.ij I 16 Febr. De gisteren alhier gehouden publieke
verhuring heeft bewezendat het ultimatum van d'en huurprijs
nog niet daar is; een stuk Uiterdijkslandhetwelk in 1868
opbragt 1942, is thans gehuurd voor 2508.
Slieek, 21 Febr. Gedurende de maand Januarij zijn op de
volgende friesche markten van boter aangevoerd :-te Leeuwar-
den 1924 kwart, 1189 achtste en 107 zestiende vaten (gem
prijs/62%). Te Sneek 1011 kwart, 444 achtste vaten
(gem. prijs 63.75), Te Bolsward 702 kwart, 250 achtste
vaten (gem. prijs /65). Te Joure 336 kwart, 274 achtste
vaten (gem. prijs/65%). Te Wolvega 236 kwart, 256
achtste vaten (gem. prijs /63%). Te Lemmer 227 kwart,
123 achtste vaten 64%). Te Heerenveen 181 kwart,
236 achtste vaten (gem. prijs f 62%). Te Balk 93 kwart,
155 achtste vaten (gem. prijs 64%). Te Woudsend 116
kwart, 71 achtste vaten (gem. prijs/66%). De hoogste
prijs is geweest 70 den '16 te Joure, de laagste 57%
den 6 te Leenwarden en de gemiddelde prijs 64%.
Aan de veemarkt te Leeuwarden kwamen 875 koeijenid?
kalveren, 645 schapen131 varkens, 232 biggen. Te
Sneek 167 koeijen, 810 schapen en 65 varkens.
Gronillg'en, 22 Febr. De landbouwtentoonstelling, bij ge-
legenheid van het 25e Nederlandsch Landhuishoudkundig Kongres
alhier, zal gehouden worden buiten de Heerenpoort, langs
en in het Sterrebosch. De tentoonstelling van Fee, als
paardenrundvee, schapen, varkens en pluimgedierte, zal
geopend zijn op Woensdag 28 Junij van 's morgens 11 tot
's namiddags 4 ure; die van Fooncerpen tot opluistering
als: a. werktuigen, modellen en teekeningen van werktuigen
om polderwater op te malenb. eene volledige verzameling
van landbouwwerktuigen in de provincie Groningen in gebruik,
ingezonden door hen, die daartoe door de kommissie zijn
uitgenoodigdop Woensdag 28, Donderdag 29 en Vrijdag
30 Junij, van 's morgens 11 tot 's namiddags 7 ure; die
van: a. Bloem- en Siergewassen en Boekettenb. Tuinvruchten
en Broentenc. Zang- en Siervogelsop Woensdag 28, Don
derdag 29 en Vrijdag 30 Junij, van 's morgens 11 tot
's namiddags 7 ure.
Ieder wordt uitgenoodigd tot inzending voor deze tentoon
stelling, mits daarvan voor 15 Junij portvrij opgave geschiede
aan den sekretaris der kommissie voor de tentoonstellingden
beer W. J. D. IttersonOosterstraat.
Die opgave moet vergezeld gaan van aanwijzing van den
naam en de woonplaats des inzendersvan den naam des
fokkers, van ouderdom en klenr der dieren wat het vee betreft,
en van het nommer van het programme, waarop men wenscht
mede te dingen en inzending te doen.
Bij gebreke van deze opgaven zullen de ingezonden voor-
werpen op de lijst der tentoonstelling niet vermeld en op de
tentoonstelling niet toegelaten worden.
De kommissie voor de tentoonstelling regelt de plaatsing
en zorgt voor alles wat tot eene behoorlijke inrigting en tot
voeding van het vee, gras of klaver, noodig is.
De kosten van verzending, toezigt en bewaking en alle
risiko der ingezonden voorwerpen, blijven voor rekening der
inzenders, met uitzondering van genoemde landbouwwerktuigen,
waarvan de kommissie der tentoonstelling de risiko en ver-
voerkoslen voor hare rekening neemt, terwijl aan de inzenders
van werktuigen, modellen en teekeningen van werktuigen om
polderwater op te malen, tegemoetkoming in de kosten van
vervoer kan toegestaan worden.
De inzenders onderwerpen zich aan de bepalingendoor de
kommissie voor de tentoonstelling gemaaktdie kommissie
heeft het regt voorwerpen te weigeren en van het terrein der
tentoonstelling te doen verwijderenzonder daarvoor redenen
op te geven.
De prijzen en de vergoeding van kosten worden volgens
dit programma toegekendmits het ingezondene, naar het
oordeel der kommissie, die daartoe zal aangewezen worden,
zulks waardig is.
Voor bijzondere schoone en hoogst belangrijke voorwerpen
kunnen bovendien medailles of getuigschriften toegekend worden.
Bekroonden die eene medaille in zilver of brons verlangen,
zullen daarvan moeteu doen blijken voor de uitreiking der
bekrooningenzullende in dat geval het waardebedrag der
medaille van de in het programma vastgestelde bekrooning
.worden afgetrokken.
Als prijzen worden uitgeloofd
voor Faarden: vier van 100 en vier van 75;
voor Rundvee: vijf van /75, een van 60, vier van/50
en acht van 40
voor Schapen: vier van25 negen van 20 en vijf van/15
voor Farkens: twee van/30, drie van/25 en vier van/20
voor Pluimgedierte: een van 20, zeven van 10 en een
van 5.
Voor WerktuigenModellen en Teekeningen van xcerktuigen
om polderwater op te malen is aan eene commissiedaarvoor
nangeWezen,/ 500 beschikbnar gesteklmet eenige medailles
of getuigschriften.
Voor Bloem- en Siergewassen en Bouquetten zijn uitgeloofd
vijftien prijzen van 10 en een van 5
voor Tuinvruchten en Broenten: een van/20 en twee van 1 0
en voor Zang- en Siervogels: twee van 20.
De commissie tot regeling der tentoonstelling bestaat uit
de heeren: C. J. Geertsema, voorzitter; Jb. Boeke, penning-
meester; T. Borgesius, mr. I. J. Blaupot ten Catemr A. J.
Thomassen a Thuessink van der Hoop C. Reinders D. Schut-
termr. B. D. II. Tellegen J. J. Veltmandr. S. K. de Waard
W. J. D. van Iterson secretaris.
(Overgenomen uit het Tijdschrift: De Folksvlijt.")
(Vervolg, zie Weekblad N°. 6.)
zijn behalve deze hoogescholen 27 middelbare
en lagere of zoogenoemde akkerbouwscholenwaarvan er drie
staalsinrigtingen zijn en de overigen bijzondere scholendie
meer of min door den Staat worden gesubsidieerdmet om-
trent 55,000 gulden jaarlijksche uilgaaf voor alle 27 te zamen.
Zij werden eeu paar jaar geleden door ruim 720 leerlingen
bezocht, die men op 88 gulden elk, als uitgaaf voor den
Staat, aansloeg. De meeste leerlingen telden de middelbare
scholen in Hannover, van Hildesheim namelijk 150, van
Badersleben 89 en van Elstorf bij Uelsen niet ver van Lii-
neburg 57. Zulke middelbare scholen telt Sleesvvijk-Holslein
er dene te PreetzPommeren eenBrandenburg tweePruis-
sen vier, waaronder die van Waldau, Posen drie, Silezie twee,
Saksen twee, Hannover vier, de zooeven genoemde daaronder
begrepen Westphalen twee, de ltijnprovincien vier, waaronder
Annaberg eene akkerbouwschool bij Bonn, en die van Cleef, eene
landwirthschaftliche Mittel- of Real-Sclmle in 1868 door de
Landbouw-vereeniging voor Rijn-Pruissen opgerigt, met 3600
gulden jaarlijksche subsidie van den Staat en bijdragen van
den Kreis, de gemeenten en de stad Cleef. Thans telt die
60 leerlingen. In Nassau vindt men wijders mede zulk eene
middelbare school, even als in Hohenzollern. In Hannover
is het landbouw-onderwijs op de lagere scholen geregeld door
eene verordening van 1849, toen jaarlijks 5400 gulden be
stemd werden voor de oprigting van 450 avond- en zondag-
scholen ten platten lande. De avondscholen worden des win
ters dagelijks gehouden door de onderwijzers welke daarvoor
vrij vuur en licht en eene kleine toelage genieten. Het onder-
wijs bevat oefeningen in het maken van kleine opstellen over
onderwerpen betrekkelijk den landbouw, het rekenen, en de
allereerste gronden van natuur- en scheikunde, met die van
de natuurlijke historie. In de lthijnprovincien zijn des winters
aanhoudend vier omgaande leeraarsWanderlehrer, bezig met
het houden van voordragten, terwijl daar nog omstreeks 80
bijzondere landbouw-herhalingscholenlandwirthschaftliche
Fortbildungsschulen aanwezig zijn.
In Mecklenburg-Strelitz vindt men eene lagere school, drie
lagere scholen in Oldenburgen in Brunswijk eene hoogere
en eene lagere, zijnde eerstgenoemde verbonden aan de poly-
technische school, het Collegium Carolinum.
De sedert 1866 geheel met de hoogeschool verbonden laud-
bouwschool te Leipzig, in Saksen, die vroeger op zich zelf
stond als eene bijzondere, met eene groote brouwerij verbonden
school, was eerst te Lutzschena, en sedert 1 863 tePlagwitz,
maar werd daarna te Leipzig gevestigd want ook hier werd
men overtuigd, dat op zich zelf staande hoogere landbouw-
scholen niet meer passen in den tegeuwoordigen tijd. De
boschbouwschool te Tharand was, tot 1864, vereenigd met
eene hoogere landbouwschoolmaar is sedert dien tijd ver-
loopenbij de verplaatsing van den hoogleeraar Schober naar
Halle, en in weerwil van den grooten naam, die zich de
hoogleeraar Stockhardt, de onvermoeide veldpredikerverwor-
ven had. In 1866 toch was hier het getal leerlingen tot
22 verminderd.
Saksen-Coburg en Saksen-Altenburg hebben elk eene lagere
school; Saksen-Weimar heeft drie zulke inrigtingen en daar-
enboven eene hoogere landbouwschool, die met de hoogeschool
van Jena verbonden is, en waar de lessen door twinlig hoog-
leeraren en een tiental lectors en doctors gegeven worden.
Beijeren heeft te Weyhenstephan eene geheel op zich zelve
staande centrale landbouwschool, die thans bijzonder schijnt
te bloeijen en in het vorige jaar 83 leerlingen, waaronder
38 Beijeren en 25 Oostenrijkerstelde. Vroeger schijnt het
hier alles behalve genoegelijk toegegaan te hebben, want,
sedert de oprigting in 1822 zijn van de zes eerste direkteurs
er drie krankzinnig geworden en drie van verdriet overleden.
Thans schijnt men er zich voornamelijk op toe te leggen om
volledige kursussen te geven voor verschillende vakken van
landbouw, zoo als voor den landbouw-technoloogden land-
bouw-ingenieurden veefokker enz. Eene middelbare land
bouwschool, een zoogenoemd landbouw-opvoedings-instituut,
met 95 leerlingen, is te Lichtenhof bij Neurenberg gevestigd
en moet dienen tot voorbereidingschool voor Weyhenstephan.
Buiteudien heeft Beijeren 7 kreis-akkerbouwscholenen liet,
althans in den winter van 1869 op 1870 lessen in den
landbouw voor volwassenen geven te Regensburg en Augsburg.
Ter laatstgenoemde plaats werden 25 uur les 's weeks door
zes leeraars gegeven.
Wurtembergeen land van 354 vierkante mijlen en 1,800,000
inwonersheeft uitnemend gezorgd voor het landbouwonder-
wijs. In het begin dezer eeuw werd de alom beroemde land-
en boschbouw-akaderaie te Hohenheim gesticht en op een
grooten voet itigerigtmet uitstekende mannen aan het hoofd.
Den gunstigen invloed dien Hohenheim op den landbouw heeft
uitgeoefend, is dan ook niet te miskennen; en eerst in de
laatste jarentoen er van alle kanten in Duitschland nieuwe
scholen verrezeu, en men begon in te zien dat het afgezon-
derd, op het land gevestigd zijn eener hoogere landbouwschool
een verdoovende uitwerking had op leeraars en onderwijs,
is de voorspoed van Hohenheim als akademie verminderd.
Reeds in 1818 echter heeft men aan de akademie een akker
bouwschool verbonden, waar 25 bo,erenjongens tot bekwame
bouwbazen en bouwknechts worden opgeleidgelijk er nog
drie dergelijken, elk voor 12 leerlingen, werden opgerigt: in
1842, eene te Ellwangen en eene te Ochsenhausen, en in 1851
eene vierde te Kirehberg. Ook eene tuinbouwschool werd in
1842 met Hohenheim verbonden, en in den laatsten tijd is
te Weinsberg eene wijnbouwschool verrezen. De zondagscholen
welke alle jongelieden vau 14 tot 18 jaar, die geen hooger
ouderrigt genieten, verpligt waren te bezoekenzijn in 1866
in verpligte winteravondscholen veranderd, waarop, ten platte
lande, ook onderwijs in den landbouw wordt gegeven, In 1867
waren er 360 in werking met 7913 leerlingen. Voor dat
onderrigt worden, sedert 1860, jaarlijks 25 onderwijzers te
Hohenheim opgeleid; want men meent hier dat, wanneer de
Staat het onderwijs verpligtend maakt, bij in de eerste plaats
dient te zorgen voor bekwame onderwijzers. Behalve deze
waren er in Wurtemberg, in 1S67, nog 170 bijzondere
landbouw-herhalingscholen; in 60 gemeenten, door 1461 per-
sonen bezochte avond-vergaderingenen 7 8 landbouw-leesver-
eenigingendie 2034 lezers telden.
In Stuttgart vindt men wijders nog eene veeartsenijschool,
met daaraan verbonden school voor hoefsmeden; terwijl voor
boschwachters, schaapherders en wagenmakers te Hohenheim
gelegenheid is om zich te bekwamen.
Eindelijk houden zich vijf omgaande leeraars bezig zich met
houden van voordragten in verschillende streken.
Het grootherlogdom Hessen heeft te Giessen eene aan de
hoogeschool verbonden landbouwschool, te Worms eene hoogere
landbouwschool, die in 1867 57 leerlingen telde, en buiten-
dien vier akkerbouwscholen.
Zeven akkerbouwscholen vindt men in Baden, en te Carls-
ruhe, nan de polytechnische school verbonden, eene hoogere
landbouwschool met de bij ons, Nederlanderszoo wel bekende
boschbouwschool, waar de meeste onzer oost-indische landbouw-
beambten gevormd zijn.
In Oostenrijk is, een paar jaar geleden, de hoogere land
bouwschool van Hengaarsch-Altenburgniet ver van Raab,
opgeheven en eene nieuwe school te Weeneu gestichtook op
aandrang van het in 1868 aldaar gehouden landbouw-kongres.
Het te veel op zich zelf staan was ook hier de voorname
reden tot dien aandrang. Behalve deze heeft men nog tien
hoogere landbouwscholente Liebwerda, Kolcawska en Praag
in Bohemen; te Dublany in Gallicie; te Iveszthely in Hon-
garije; en te Kreuz in Croatie; alsmede de hoogere afdeeling
der akkerbouwschool te Grossau in Opper-Oostenrijk en de
land- en boschbouwafdeeling van het Joanneum te Gratz. Nog
twee zulke hoogere scholen zijn, sedert 1866, te labor in
Bohemen en te Debreczin in Hongarije, opgerigt.
Veertien landbouw-leerstoelen gedeeltelijk meer dan een op
elke plaats, zijn verbonden aan de hoogeschool te Weenen en
de polytechnische scholen te Praag, Briinn, Krakau en Ofen,
aan de theologische serainariums te Czernowitz en te Linz,
aan de inrigting voor militaire administratie te Weenen, aan
de gymnasiums van Klagenfiirth en Laibach en aan de mid
delbare scholen van Berkowitz, Chrudin en Neu-Tirschein.
Veertien akkerbouwscholente Grossau en Irnharding in
Opper-Oostenrijk; te Liebwerda, Steyer, Straholusk, Rabin-
Libejic en te Czernichow in Galicie; te KeszthelyNagy-
Sint-Miklos en Istvantelek in Hongarije; te Kreuz in Croatie
en te Gratz in Stiermarken.
Vijf hoogere boschbouwscholen te Hinterbriihl bij Weenen;
te Mariabrunn in Neder-Oostenrijkte Weisswasser iu Bohemen;
te Aussee in Moravie en te Schemnitz in Hongarije.
Voor den wijngaardenier vindt men scholen te Klosternen-
I
