I)e Almanak voor den Nederlandschen Landman.
Proeven over tie zwijnskweek.
Politick Overzigt,
2531 Augustus 1871.
C*emeiig<lP Merlgtesi.
Wat (le opbrengst der gewassen per liektare betreft, deze
laat zich voor alsnog moeijelijk ramen.
Tarwedie door den winter is gekomen, zal eene matige
opbrengst hebben.
Rogge belool't over bet geheel eene tainelijke opbrengst.
Wintergerst werd voor het meerendeel door de vorst ver-
nietigd.
Maarte-, zomer- en knobbegerstwaarvan veel is uitgezaaid
beloven een goeden oogst.
Haver, waarvan mede veel is uitgezaaid, en het gewas uit-
muntend is, zal een ruimen oogst geven.
Zand- en veenboektceit hebben door de vele nnelitvorsten
die gedurende den bloeilijd plaats hadden, veel geledende
opbrengst zal dan ook gering zijn.
Boonen beloven in sotnmige streken der provincie eene matige,
en in andere eene goede opbrengst.
F/rwten zijn goed geslaagd.
Aardappelen. Hiervan zal de opbrengst gering zijn. De
gewone ziekte vertoont zicli in dit gewas schier overal in deze
provinciedit is als gewoonlijkhet ergste op de zware grondcn.
Koolzaad. Het weinigedat hiervan is overgeblevenzal
eene geringe opbrengst opleveren.
Mostaardzaad en dederzaad. Van deze gewassen vcrwaeht
men een behoorlijk beschot.
Vlas. De opbrengst daarvan zal matig zijn. Hier en daar
is het met roest bezet.
De graslandenhoewel in het voorjaar door de buitenge-
wone en langdnrige koude geleden hebbende, beloven eene
uitmuntende opbrengst.
De /(ooi-opbrengst kan middelmatig genoemd worden; het
hooi is over het algemeen goed gewonnen.
Dr. W. C. H. Staring berigt in de IRandbouw-Courant van
den 24 Augustus 1871 het volgende:
Ik heb nu, voor de vijf-en-twintigste maal, de copy gereed
gemaakt en aan den drukker geleverd van den Almanak voor
den Nederlandschen, GroningschenFrieschen, Overijssel-
schen, Geldersehen, Utrechtscheu Zeeuwschen en Noordbra-
bantschen landman. Het zal waarschijnlijk voor de laatste maal
geweest zijn; inaar terwijl er dan toch nog een jaar lang een
drie- of vierduizendtal zakken mijner medelandbouwers dien
Almanak znllen moeten torschen, wenschte ik nog eens een
woordje in 't midden te brengen over den vorm waarin men
mijn boekje voor den dag ziet komen. Gedurende het eerste
tiental jaren was de Almanak ruim gedrukt, niemand behoefde
een bril om hem te lezenmaar tevens was hij dik en zwaar
en bevatte niet de helft van hetgene er thans in te vinden
is. Dit is langzaraerhand veranderd, en aan de gegronde
klachten van „te weinig" en „te zwaar" is te gemoet gekomen,
door er alles in op te nemen wat een denkende landman
dagelijks noodig kan hebben en door tevens de stof zoodanig
ineen te wringen dat er een dun, gemakkelijk mede te voe-
ren, boekje ontstann is, wanrdoor niemnnds zak onmatig ver-
slijten zal. De Almanak voor den Nederlandschen Landman,
met zijne onmisbare agenda, thans nog met wat spreuken
doorspekten, wat smakelijker bij't gebruik gemaakt, in zijnen
pergamenten of dun lederen stevigen omslagheeft nu den
rechtengernakkelijken vorm, waarin ik wenschen zoude dat
hem iedereen op zak had. Voor degenen die de lijst der
leden hunner Landbonw-Maatschappij wenschen te hebben
en den naam hunner provincie op den titel. blijft dit met
wat overleg geschikt gemakkelijk daarbij te voegenzonder
het boekje te bezwaren. Dan vertrouw ik zoudeu de klachten,
die telkens, en zeer terecht, over den vorm van den Almanak
gehoord worden, ophouden, want men klaagt niet over dien
voor den Nederlandschen Landman, maar over de afdrukken,
die voor de verschillende Maatschappijenelke Maatschappij
naar eigen verlangen en naar haar 't goedkoopst toeschijnt,
maar steeds zonder agendagereed worden gemaakt.
Wantieer men zich afgesloofd heeft om wat goeds tot stand
te brengen, is het onpleizierig om te ondervinden, dat de
groote meerderheid van dat goede geen kennis draagt, maar
zich met 't gebrekkige, bij gebrek aan beter, moet behelpen.
Ik veroorloof mij daarom aan mijne medelandbouwers te ver-
tellen dat, zoo ze mijnen Almanak in den vorm wenschen te
gebruikendien ik hun als den besten en gemakkelijksten
kan aanbevelenzij dengenen moeten nemen met agenda, in
pergament, of nog beter in lederen bandje, zooals die door
den uitgever Tjeenk VVillinkte Zwolle, geleverd wordt voor
50 cent of 125 cent, en dat zij dien van te voren, bij den
eersten boekhandelaar den besten, moeten bestellenom zeker
te zijn van hem tijdig te zullen ontvangen. Wist men evenwel
de Besturen der Maatschappijen over te halen om de uitgaaf
met agenda tot die der Maatschappij te kiezendan ware
men nog gemakkelijker nan wat goeds geholpen en ten aanzien
van eenen zak-almanakzoo goed ingespannen als de leden
van het Instituut van Ingenieurs.
De kleine nijverheden zijn dikwijls die, welke de meeste
winsten bijbrengen. In onze bunrten bijvoorbeeld is de (loel-
matige kweek der zwijnen dikwijls de beste spekulatie van de
hofstedemaar de keuze der rassende zamenstelling der
spijzen en de gezondheidszorgen moeten grootelijks in aan-
raerking worden genomen. Sprekende over het. voederiets
wat het meest in verband slaat met het voorwerp onzer wer-
ken zullen wij te handelen hebben over de rassentypen
enz., en wij zullen tot besluitselen komen, waaruit onze land-
bouwers zullen kunnen voordeel trekken.
In eenige deelen van Frankrijk in Engeland, in Duitsch-
land en vooral in Holstein geeft men doorgaans aan de zwijnen
niets dan voeder, dat reeds de zure gistiug heeft ondergaan.
Arthur Young beveelt heel bijzonderlijk nan met het oogwit
bijzondere steenputten te doen bouwen, welke twee hektoliters
meel en nagenoeg vier honderd liters water kunnen inhouden
tot al het mengsel znur geworden zij. De Engelsche land-
bouwkundige voegt er bijdat het raadzaam is aanhoudend te
beschikken over twee steenputten, opdat de eene zou worden
gevuld als de andere aan het uitijdelen is, zoodat er nimmer
gebrek aan gegist voeder zoude bestaan. Deze voedingswijze
heeft een zoodanig voordeel boven die, welke bestaat in de
dieren heel graan of geplet graan te gevendat het voldoende
is dezelve gedurende eenigen tijd op de proef te stellenom
van haar nut overtuigd te wezenen ze bepaaldelijk ami te
nemen ter uitslniting van elke andere. Onder den invloed
der gisting, welke zij aldus ondergaan, doen de gewassen-
9toffendoor in ontbinding te komen, een zuur onlstaan.dat
niets anders is dan bet melkzuur
In Schotland neemt men niet algemeen de noodzakelijkheid
van deze gisting aanentot spijt van den alotn gekenden
Inst der zwijnen voor de zure spijzen, raaakt men daaruit
niet opdat deze voorwaarde onontheerlijk zij voor eene
doelmatige spijziging. Arthur»Young zelf uit eenigen twijfel
dienaangaandeals hij zegt, dat de bras met erwten bereid
een best voeder voor de zwijnen uitinaaktja dat men die
op dezelfde lijn stellen mag als de zure spijzen doch op
vporwaarde, dat men aan haar de warmte toebrengt van de
vvarme melk.
Na te hebben doen opmerkendat men in Gascogne de
zwijuen met warm voeder spijst, en dat dit gebruik sints lang
opgegeven werd in Engeland, voegt deze schrijver er bij dat
naar zijne meening, de spijzen, die in warm water worden
geweekt, voordeeliger moeten wezen voor de spijziging dan
een koud voeder, hetwelk dikwijls in den winter zelfs ook
half bevrozen is.
Bij de keuze van een zwijn, dat tot de vetmesting is be-
stemdmoet men zekere eigensehappen in acht nemen welke
zich ligtelijk in eenige woorden laten opsommen. De rug moet
in 't algemeen regt wezen; doch eene ligte bogtigheid aan
den ruggegraat, van den hals tot den staart, zou niet als een
gebrek kunnen doorgaan; en (litis de eenige voorwaarden niet
de rug moet ook breed en behoorlijk rond wezenzacht en
rekbaar, de beenen kort en fiju de hals dik en kortde muil
regt, de oogen levendig en de kop klein in evenredigheid van
het ligchaam.
De zuivere Chinesche rassen hebben eene merkwaardige ge-
schiktheid om te vetten. Nogtans kweekt men ze maar in
algemeen niet, om ze in staat van zuiverheid te behouden
maar wel om ze met andere rassen te kruisen. Bij lord We
stern, in het graafschap Essex, heeft men een produkl kunnen
zien, dat voortkwain van eene kruising van Chinesche zwijnen
met Bssex-dieren en dat zijne weerga niet heeft onder de be-
trekking van het gemak en de regelmatigheid van de vetmesting.
Door middel van eenen jongen bfeer en van eene zeugvermenig-
vuldigde lord Western dit ras teu zijnent, en hij verkreeg er
immer de beste uitkomsten van. Deze dierenwelkebehalve
het ration knollen of rapen, dat ze dagelijks ontvingen, daaren-
boven in de hofstede mogten loopen en er alles etenwat
zij maar konden vinden, hielden zich in zeer goede toestanden
in eenen staat van vethAl, welke hen immer geschikt maakte
om geslagt te worden. ^Pot spijt der vrijheid welke zij ipogteu
genieten, toonden zij zich zeer zacht, en zij verwijderden zich
nimmer verre van hun hok. Met der tijd bragten zij het tot
een tamelijk zwaar gewigt.
Sterk zamengepakt zijnde, zoo bereikten de beenderen en de
afval maar eene geringe evenredigheid, en de opbrengst aan
vleesch overtrof immer de begrootingen voor de slagting ge-
daanhet vet en het smout ontbraken nogtans niet, en de
hespen konden de vergelijking met die van Westfalen onder
gaan, zoo voor den smaak als voor de hoedanigheid.
Maar welke ook de aanbelangendheid van een goed ras moge
wezen, het spijzigitigsregiem oefent eenen overheerschenden in
vloed uit op de uitkomsten der vetmesting. Ook zijn de na-
vorschingen der proefnemers aanhoudend gerigt geworden naar
dien kant. Tijd en ruimte onlbreken ons, om deze menigvuldige
prdeven breedvoerig te beschrijven; wij zullen evenwel eenige
woorden zeggen over eene onlangs genomen proevedie tot
doelvvit had de vergelijkende voordeeleu te bestuderen van het
voeder, dat hetzelve in natuurlijken staat wordt gegevenof
wel na aan de zieding ohderworpen te zijn geweest. Men heeft
twee afdeelingen gemaakt, waarvan de eene zarnengesteld was
uit zes beereu en de andere uit vijf zeugen. De eerste groep
werd gevoed met gezoden spijzen, voornamelijk met aardappelen
en paardeboonenterwijl de tvveede dezelfde wareo in natuur
lijken staat ontving.
Van den 2den Julij tot den I2den October ontstond bij de
eerste afdeeling eene toeneming van 395 kil. of 65 kil. per
kop; terwijl de tweede, in hetzelfde tijdverloop, maar 182
kil. meet' zwaarte verkreeg dit is 36 kil. 40 per kop. De
zelfde proeven vernieuwd op drie jonge zwijnen hebben dezelfde
uitkomsten opgeleverden dezelfde daadzaken hebben zich
weder voorgedaan, als men onverschillig aan de zwijnen bij
afwisseling gezoden en raauwe spijzen gaf. In deze onderscheidene
omslandigheden heeft men op de stelligste wijze kunnen vast-
stellen dat de zwijnen onderhouden met gezoden voeder zich
veel spoediger ontwikkelden en vetteden dan de andere, dat
zij hetzelfde voordeel behielden als die, welke een mengsel
van raauw en gezoden voeder kregen waaruit volgt dat, in alien
geval, de gezoden zelfstandigheden voedzamer zijn dan die
welke deze bereiding niet hebben ondergaan. Om de kraeht-
dadigheid en het nut der zorgen van reinheid aantetoonen,
heeft men ook de mestende zwijnen onderworpen aan de was-
schittg met loog, en men heeft opgemerkt, dat zij er zich
zeer wel mede bevonden. Het gevoel van welstanddat Mer
uit voortsproot, lokte eene toeneming van den eetlust uit.
De zwijnen, die een mengsel van raauwe en gekookte spijzen
hadden ontvangenkwauien nader bij de eerste afdeeling dau
bij de tweede, dit is te zeggen, dat de invloed van het ge
zoden voeder de overhand had gehad bij henhet is echter
te bemerkendat deze bijeenbrenging van gezoden en raauwe
spijzen hen niet veel scheen te behagen.
Het groote vraagstuk, thans in Frankrijk aanhangig, is heden
(31 Augustus) beslist geworden. De nationale vergadering heeft
besloten dat Thiers, tegenwoordig het hoofd van het uitvoe-
rend bewind zal aannemen den titel van president der fransche
republiek en bij voortduring de funktien zal waarnemen, hem
den 17 Februarij 1871 door diezelfde vergadering te Bordeaux
opgedragen; dat de uitoefening van het presidentschap ge-
schieden zal onder het oppergezag der nationale vergadering
en dat, wanneer deze ophoudt te bestaan, ook een einde
komt aan het presidentschap van Thiers.
Overigens levert de afloopende week geen merkwaardig
politick nieuws. In Beijeren hebben de bissehoppen getracht
van de r'egering iets gedaan te krijuen, waardoor zij meer
magt zoudeu hebben erlangddoch de koning en zijne
ministers blijvengelijk wij reeds melddenstandvastig bij
hun besluitniets toe te laten wat aauleiding zou kunnen
geven tot versterking van de partij die het onfeilbaarheids-
dogtna is toegedaan De bissehoppen eischten namelijk afschaf-
fing van het regt van placet, d. i,. van de bepaling dat de
geestelijkheid geen besluiten herderlijke brievenencyclica
enz., van den paus of van de prelaten uilgaande,mag afkon-
digen zonder dat de koning zij tie toestemming hieraau ver-
leend heeft. Hun verzoek werd gewezen van de hand, en
tevens is aan de geestelijkheid medegedeelddat 's lands rege-
ring die katholieken beschermen zal, welke aan de grondwet.
vasthouden met andere woorden: dat zij niet dulden zal dat
de tegenstanders van 's pauscn onfeilbaarheid door de voor-
standers dezer leer vervolgd of gekweld worden.
In den avond van 27 Aug. arriveerde te Utrecht aan het station van
den Eijnspoorweg een transport van 45 militairen uit Oost-Indie. Daarbij
viel een aandoenlijk tooneel voor. De sergeant-majoor Rozengarder werd
welkom geheeten door zijne 76-jarige moedereene weduwe uit Ilouten;
zij hadden elkander in 24 jaren niet gezieu en daar zij door den dood
van haar man haren steun had verloren, was de brave zoon naar haar
overgekoinenom voor zijne oude moeder te zorgen.
In den ochtend van den 28 Aug. is een Engelschman Mac Gregor
genaamd, in een cano van Nieuwe Diep naar Texel gezeild. Het vaartuigje,
dat door twee man gemakkelijk gedragen en in zee werd gezet, is 14 voet
lang3 v. breed en 18 d. diep. Het voert twee masten en met de
grootste gemakkelijkheid en bedrevenheid bestuurde de roekelooze zeerob
het ranke vaartuigwaarmede hij Harlingen dacht te bereiken. Hij en
zijn medgezeleen hond, gingen met de grootste kalinte in zee en bereik
ten in zeer korten tijd de haven van het Oude Schild.
Voor eenige dagen overleed te Baden een koloneldie een vermogen
van f 100,000 naliet. Onder de verschillende legaten heeft hij ook zijn
hond een jaarlijksche rente van 200 gulden verzekerd. Na den dood van
dezen bond zal het kapitaalgroot f 4000 aan de stad behooren mits
alsdan nog geen belasting op de konden aldaar is ingevoerd.
Op den Steenweg nabij Utrecht is in eene smederij een droevig on-
geval gebeurd. Een jcnecht werd door een jongen geplaagd waarop de
knecht zoo driftig werd dat hij den knaap met een gloeijend ijzer het
gezigt verwondde. De schuldige bevindt zich in arrest en de gewonde ver-
keert in bedenkelijken toestand.
Te Preston woont thans eene ongehuwde vrouw van 33 jaren die
geruimen tijd bedlegerig was en in de laatste zestien maanden niets nut-
tigde. Nu en dan worden hare lippeu met eenige droppels water bevoch-
tigd. Haar naam is Ann Biding. Verscheidene geneesheeren hebben haar
behandeld doch zonder baat.
Bij testamentaire beschikking heeft de heer E. Breukink, onlangs te
Hummelo overleden aan de diakonie der Herv. gemeente aldaar f 2000
vermagktterwijl hij tevens /1500 heeft gelegateerd voor het maken van
een ijzeren hek om de kerk.
Een inwoner van Amersfoort had in de vorige week een niet aange-
teekenden brief, welke aan bankbilletten eene som van 125 bevatte
naar Leiden geadresscerd doch vernam dat die brief niet ontvangen was.
Toen hij zich daarover tot den post-directeur te Amersfoort wendde, kwam
deze op den vemuftigen inval, den afzender het adres van den brief eenige
malen te doen opschrijven. Toen bleek dat uit de wijze waarop deze per-
soon //Leid-n'schrecf, ook nleuvente lezen was. Een telegram, naar
Leuven gezonden, bevestjgde het vermoedeu dat de brief derwaarts was be-
land. Hij was daar ter plaatse ree&s bij een persoon bezorgd die toeval-
lig genoeg denzelfden naam voerde als de geadresseerde te Leiden doch
weder aan het postkantoOr te Lenven teruggebragttoen de ontvanger be-
merkte dat de inhoud hem niet toekwain. De afzender is er dus zonder
verlies afgekomen maar toch is het gebeurde voor hem - en ook voor
anderen - eene les om adressen duidelijk te schrijven.
Te Breda waren in den avond van den 24 Aug. velen de dupe van
eene aardige mystificatie. Men zag boven de stad een paar sterren van
bloedroode kleur schitteren en maakte daaruit allerlei gevolgtrekkingen.
Sommigen zagen in die verschijning de voorbode van groote rampen pest
en oorlog. Bij slot van rekening bleekdat eenige jongens twee groote
vliegers opgelaten hadden en aan den staart daarvan van een brandend
kaarsje voorziene roode giorno-lampions hadden opgehangen. Ilet meest
vreeinde echter isdatondauks de papieren omsluiting het licht op
dien grooten afstand zoo schitterde dat men nleeude een flikkerende ster
te zien.
Onlangs werd het concert in het Park te Amsterdam bijgewoond door
een viertal Duitsche officieren. Een hnnner vrieuden verzocht den direc-
teur die Wacht am Rhein" uit te voerenwaaraan deze welwillend ge-
hoor gaf. Een gedeelte van het publiek echter dat in deze beleefdheid
weder eene demonstratie geliefde te ziensiste en schreeuwdewaarop de
directeur, om ook dien ontevredenen genoegen te doen het n Wien Neer-
lav.dsch blood" liet spelen. Dadelijk stonden de Duitsche officieren van
hnnne zitplaatscn op en ontblootten het hoofd totdat het volkslied geein-
digd was, op deze wijze eene welverdiende les van welwillendheid gevende
aan de schreeuwers die sc.hijnen te meenen dat men door Duitsche volks-
liederen Nederland annexeren zal.
Te Leeuwarden heeft zich eene 72-jarige vrouw, die onlangs weduwe
geworden was in den regenbak harer woning verdronken. Zwaarmoedig-
heid schijnt de oorzaak dezer noodlottige daad te zijn.
Uit Groningen wordt het volgende gemeld: //In den namiddag van
den 22 Aug. toen de trein van Meppel de brug in den Ileerenweg was
gepasseerd en dus op het stationsterrein zich bevond geraakte de locomo-
tief plotseling uit het spoor. De trein ging nog eenige meters slingerend
en hortend voort. Toeu sprong de locomotief op het naastliggend spoor
over en viel op zij de tender echter bleef staande volgende waggon (een
goeJerenwagcn)alsmede de daarop volgende postwagen (waarin eenige pas-
sagiers) vielcn insgelflks omdoch de overige wagens bleven in het oor-
spronkelijk spoor cn overeind. Behalve geringe beschadiging van een mili-
tair en van den machinistzijn bij dit onheil geen persoonlijke ongeluk-
ken voorgevallen en kwamen de overige passagiers er gelukkig met den
schrik af. Het derailleren geschiedde even voorbij den laatsten wissel en
de oorzaak van het ongeval schijnt daar ter plaatse gezocht te moeten wor
den ofschoon de wisselwachter in dit geval geen schuld heeft. Gelukkig
dat het onheil vlak hij het station voorviel en de gang van den trein al-
zoo reeds zeer verminderd was."
Te Louden zijn in de vorige week 4 pevsonen aan zonnesteken over
leden en 4 personen overreden 13 personen verdronken en niet minder
dan 12 hegingen zelfmoord.
Te Lamia (in Griekenland) is de bliksem in een krnidfabriek gesla-
genwaardoor die stad geheel verwoest is. De ingczetenen namcn de vlugt
onder een geweldigen slagregen.
Wat de inlegering der duitsche troepen aan Erankrijk reeds gekost
heeft en nog kosten zal, blijkt o. a. hieruit, dat de kommissie met het
ontwerpen der begrooting belast aan dc kamer een krediet van 160 millioen
francs vraagt voor het onderhoud der duitsche troepen tot het einde dezes jaars.
Een der kw eekelingen van Nederlandsch Mettrag isin weerwil van
het op die kolonie bestaande verbod, zich toeh gaan baden en daarbij ver
dronken. Zijn lijk is een paar uren later nit het water opgehaald.
Van eene geachte zijde is aan de Amsterdamsche Courant het vol
gende welwillend medegedeeld Eene zonderlinge medaille iets grooter
dan een stuk van 2 francs is uit Parijs in Belgie overgebragt, en schijnt
aldaar op 15 Augustus in omloop te zijn gesteld. Ik vind eene omschrij-
ving van dit stuk voor nw blad niet geheel en al ondienstig. Het gehalte
is rood koper, ter waarde van 10 centimes. De stempel is zeer kunstig
gesneden en goed geslagen. Aan de eene zijde staat het vrij gelijkend borst-
beeld van Napoleon III, dragende een Pruissischen helm op het hoofd,
omringd door de woorden: Napoleon III le petit, met het randschrift
n'ayant pu mourir it la tele de mon armeej'ai demande une cachelte
