6
Eene Hoeiulerboerderij in Chili
Het A. B, C. luiddel tot zuiveriiig van rioolwater
Polifiek ©verzigt.
4—11 Jan. 1872.
©emengde Berigten.
met den trein of met schepen naar LeeuwardcnKampeti en
elders te worden vervoerd.
Dat de vvinst, uit dat artikel profluerendemet gering is,
bleek ons uit de mededeeling van een landbouwer, dat hij
wanneer hij zijn stroo verkoehtde opbrengst daarvan op
f 2000 begrootte. Wie zou zich in dien toenemenden bloei
van den landbouw niet verheugen
De blijken daarvan zijn dan ook overal zigtbaar, vooral in
de nieuwe en prachtige boerderijen die in de laatste jaren in
nagenoeg alle dorpen van het Oldambt en ook elders zijn
verrezen. Het is zoo, ook de uitgaven zijn in vergelijking
van vroeger meerder geworden. Het tantum der belasting is
merkelijk geklommen, de arbeidsloonen zijn verhoogd, de
dagelijksche behoeften door tijdsorastandigheden meerder ge
worden. Nogtansgelooven wij, had dit alles niet in eveu-
redigheid met de winst plaats, en mogen de laatste 20 jaren
als bijzonder gunstige jaren voor den landbouw worden aan-
gemerkt.
Maar om nog eens op de genoemde winstbron van het
stroo te komen, voor den arbeidsman strekt die zaak tot geen
gering nadeel. Met zijn varkentje in het hok en zijn koetje
op den stal beeft hij behoefte aan stroo, dat vroeger zoo
goedkoop en zoo gemakkelijk yoor hem te verkrijgen was. Nu
moet hij zich daarvoor eene betrekkelijk aanzienlijke uitgave
getroosten en gaat dus een aanmerkelijk deel van zijne kleine
winst verloren.
Ten slotte dringt zich bij dit onderwerp nog eene vraag
aan ons op, die wij aan de landbouwers in overweging geven.
Die vraag is: zou de wiuzucht ook de wijsheid kunuen be-
driegen Met andere woorden: zou het verkoopen van stroo
ook nadeelig voor de toekomstige vruchtbaarheid en produc-
tiviteit van het land kunnen worden? Een kleine mesthoop
zoo komt het ons voor een kwijnende akker en een schraal
gewas. In den mesthoop ligt de goudmijn voor den landbouw,
en gelijk een mensch, aan wien het noodige voedsel ont-
houden wordt, op den duur begint te kwijnen, zoo voorzien
wij datzelfde van de akkers, wanneer de landman zich van
zijn stroo ontdoet om het in fabrieken te laten verwerken.
De oogenblikkelijke winst is wel verlokkend, maar voor de
bron van zijn bestaandie moet blijven vloeijenzou het later
wel eens tot grooter nadeel kunnen zijn. De natuur toch laat
zich in bare eischen en behoeften niet bedriegenen daarom
bedachtzaamheid zij den landman in deze zaak aanbevolen!
X.
In het TijdschriftDe Vol/csvlijt", leest men
wordt in een te New-York verschenen Hoenderboek beschre-
ven. De schaalwaarop die ingerigt is doet haast geloo
ven dat men hier veeleer met eene Barnumachtige voorstel-
ling van de zaak te doen heeft, dan met eene waarachtige
beschrijving. De eigenaar der boerderij van 3000 hektaren
Don San Euentes, is met 200 hennen en 8 hanen begonnen,
maar bezit er thans 6000, met twee hanen voor elk vijftig-
tal hennen. Elk vijftigtal heeft een afzonderlijk hoenderhok,
dat '60 meter van het naaststbijstaande is verwijderd, opdat de
familien elkander niet zouden hinderen. Zes- tot zeven-honderd
zoodanige hokken zijn er voorhanden, maar voor weinig kosten te
verkrijgen, en in den trant van de aarden keten onzer polder-
jongens gebouwd. In elk hok vindt men 20 nesten voor het
leggen alleenwant voor het broeden heeft men een afzonder
lijk gebouw met 300 nesten, werwaarts de broedende hennen
gebragt en waar de kuikens opgevoed wordenin twee troepen
onder de hoede van eene henterwijl de andere weer naar
huis wordt gezonden om met leggen voort te gaan. Behalve
de kraamkamersof liever de bewaarschoolheeft het hoofd-
gebouw nog een graanzolder, een hospitaal voor de zieke
hoenders en een slagtplaats. Driemaal daags worden zij door
een man en vier jongens gevoederdhaver als hoofdzaak, afge-
wisseld met' warme brij van ma'is-meelgarst en gekookte
aardappelenen nu en dan paardenvleesch of ander goedkoop
dierlijk voedsel; terwijl er tevens voor kalk, gemalen been-
deren of gestampte schelpen gezorgd wordten dus voor
behoorlijk van schalen voorziene eijers. Geslagt wordt er
tweemaal 's jaars, de jonge hanen en de tweejarige hennen;
terwijl men oordeelt dat driejarige reeds minderen in het leg
gen. In het laatste jaar werden er 20,000 hennen en jonge
hanen afgeleverd, benevens 860,000 eijeren, ter gezamenlijke
waarde van 28,000 gulden. Terwijl er op elke hektare ruimte
is voor drie hoenderhokken met hun vijftigtal bewoners, is
Don Euentes van plan om die tot omstreeks 9000 met 450,000
hoenders te vermeerderenen hoopt dan 360,000 gulden of
120 gulden van de hektare te innen. Wanneer alles waar is
is 't wonder 1 S.
heeft op nieuw eene strenge veroordeeling ondervonden
ten gevolge van proeven die met den mest, hierdoor ver-
kregen, genomen zijn. Het is bekenddat de Inlandsche
Guano-Maatschappijof A. B. C. (AlunBloodClay) Maat-
schappij getraoht heeft om, door bijvoeging dezer drie stoffen
het rioolwater uit de stedenden secreetmest bevattendete
dwingen om zijne mestbestanddeelen te doen bezinkenzoodat
men deze droog verkrijgen kanen er geen ander dan geheel
gezuiverd waterwaardoor geene rivier meer bezoedeld kan
worden, wegstroomt. Het blijkt evenwel dat dit bezinksel
alleen uit plantenvezels bestaat, en als mest geene grootere
waarde bezit dan strooisel onder 't veemaar dat de vrucht-
baar makende zouten alien in het water voorhanden blijven
daarmede wegstroomen en dit evenzeer bezoedelen als de ri-
oolmest die niet aan deze kunstbewerking is onderworpen.
Koolrapenin dezen mest geteeldnaast akkers die met
guano en zure phosphorzure kalk waren toegemaakt, boven
en behalve de bemesting van stalmestdie alle akkers hadden
ondergaan, bragten niet meer dan 20,000 kilogr. van de
hektare op, tegen 45,000 kilogr. welke de andere opleverden.
Van beide meststoffen, van de inlandsche guano, zoowel als
van de guano met zure phosphorzure kalk, waren 625 kilogr.
op de hektare gebezigd.
Men komt in Engeland hoe langer zoo meer tot de over-
tuigingdat het eenige middel om den rioolmest van de
steden, den secreetmest namelijk en het rioolwater te zamen,
geheel dienstbaar te maken aan den landbouw, bestaat in het
daarmede vloeijen van gras- en bouwland, van warmoeziersland
in de eerste plaats. Hoe dat mogelijk is en welke verbazende
oogsten daardoor verkregen worden, leert thans de proef,
sedert eenige jaren op de Lodge-Earmbij Barking, genomen
met den rioolmest van Londen. Onlangs zijn de uitkomsten
medegedeeld van de proeven met suikerbiet op 34 hektaren
genomen, die in 15 verschillende velden, van 1, en zelfs van
0,5, tot bijna 5 hektaren groottemet verschillende hoeveel-
heden rioolwater gevloeid waren, met 28,400 hektoliter tot
zelfs 283,625 hektoliter, of gemiddeld 72,360 hektoliter op
de hektare, waarvan de kosten gemiddeld op 343 gl. de
hektare aangeslagen werden. De opbrengst echter had zulks
ruim vergoed; want zij bedroeg gemiddeld 509 gl. van de
hektare; 't minst 224 gl. met slechts 166 gl. onkosten, het
meest 877 gl. met 623 gl. onkosten. 7236 hektoliter vocht
op de hektare is 723 millimeter, dus omtrent zooveel als er
jaarlijks regen valt. Merkwaardig was het suikergehalte van
de bieten, die met 250 kilogr. zure phosphorzure kalk en met
15,695 kektol. rioolmest op de hektare bemest waren.
Bieten van
1,19 kilogr. gewigt hielden 8,03 ten honderd,
1.24 7,13
3.5 3,06
suiker bij de beenderenmeel-bemestingterwijl, bij de riool-
bemesting bieten van
1,16 kilogr. gewigt hielden 7,83 ten honderd,,
1.42 6,93
3,92 4,09
suiker. Dat overigens de zwaarste bieten het minste suiker
bevattenis bekend.
De uitkomsten van de boerderij te Barking over de beide
jaren 186970 en 187071 zijn geweest, volgens een on
langs uitgegeven verslag van den directeur Morgan
1869—70. 1870—71.
Hektarental bouwland en warmoe-
ziersgrond 158 179
beweid groenland 5 3
met rioolmest bemest 45 66
nog niet alzoo bemest. 29 11
Hektoliters verbruikte rioolmest 6,000,000 7,470,000
op de hektare 133,000 113,000
grasland 152,000 168,000
Kilogram gras, oud en nieuwelings
gezaaid raaigras, van de hektare 20,500 23,400
73,500
57,600
Bruto-ontvangst in guldens 67,400
Uitgaaf 60,000
Winst 7,400 15,900
Wanneer 't juist begrepen isdat hier de boerderij in
186970 op 163 en in het volgende jaar op 182 hektaren
gedreven isdan heeft men in het eerste jaar eene winst
van omstreeks 45, in het tweede van bijna 90 gulden van
de hektare gemaakt, en heeft dan zeker alle redenen om
tevreden te zijn. S.
De nationale vergadering van Frankrijk is aangevuld; de
zeventien opene plaatsen worden bezet door volksvertegenwoor-
digers, voor het meerendeel gekozen onder de partij die de
republiekeinsche regeringzoo als zij thans bestaat, onder-
steunten een afkeer heeft van de radikalen, welke, waren
zij aan het bewind, door hunne onbekookte plannen en onbe-
suisde handelingen, den lande nog veel zwaardere rampen zou
den berokkenen dan die waaronder het thans lijdt. Inzonder-
heid heeft Parijs een blijk gegeven dat de meerderheid der kie-
zers aldaar verstandiger is dan de minderheid want Victor Hugo,
de kandidaat der ultraasmoest zwiehten voor Vautrainden
kandidaat der gematigd-republiekeinen. Thiers heeft zich dus
over den uitslag der verkiezingen niet te beklagendoch
ofschoon juist die niet-verkiezing van Victor Hugo een grond
te meer oplevert voor hen, die den terugkeer van de regering
en de volksvertegenwoordiging naar de hoofdstad bepleiten
bestaat toch zeer weinig kans voor de aanneming van het
daartoe strekkende voorstel; met 20 tegen 16 stemmen toch heeft
de kommissie, door welke het is oriderzocht, verklaard, dat
de nationale vergadering wel zou doen dit voorstel niet in
overweging te nemen. Ander belangrijk nieuws is uit de
fransqhe republiek niet te melden, ofschoon zeer veel gewig-
tige besluiten dagelijks verwacht wordendoch van overijling
kan men de vergadering te Versailles waarlijk niet beschul-
digen.
De diplornatieke betrekkingen tusschen Duitschland en
Erankrijk zijn volkomen hersteld; als nu maar de betrekkingen
tusschen de volkeren, het internationaal verkeer, wat handel
en nijverheid betrefthervat wordenals de haat van Eran-
schen tegen Duitschers wat bekoeltals niet meer moorden
met voorbedachten rade door Eranschen op Duitschers gepleegd
worden dannu ja dan bestaat er misschien kans
op een hervatting van den oorlog vroeg of laatIntusschen
ademt alles in Europa op dezen oogenblik vredeDuitschland
en Rusland zijn dikke vrindenDuitschland en Oostenrijk
nog dikker vrinden; Iialie staat met Duitschland en met
Oostenrijk op den besten voet; de paus moet zich gelaten
onderwerpen aan zijn lotzich troosten met hetgeen hem is
overgeblevenwant geen der katholieke mogendheden durft
partij voor hem trekken; Spanje heeft bij voortduring bin-
nenlandsche politieke partijtwisten genoegom zich niet met de
zaken van andere landen te bemoeijen Portugal telt te weinig
in de schaal van het europesche evenwigt; Turkije wil zijne
staatsinstellingen hervormen en is reeds op weg daartoe; de
sultan zal veel moeten veranderen of doen vervallen, wil hij
schoon schip makenen wat Denemarken en Zweden en Noor-
wegen betreft, sedert dat Duitschland niets meer vindt weg
te nemen van Denemarken, zal waarschijnlijk daar de vrede
van ons werelddeel niet bedreigd worden. Van Pkgeland
spreken wij nietsedert den Krim-oorlog is deze mogen'dheid
ten eenenraale ge'isoleerd.
Door wijlen Mevrouw de Wed. A. L. Vorstman, geb. Moll, te Rotter
dam, is aan het Nederl. Zendeling-Genootschap gelegateerd de aanzienlijke
som van 5000.
Een koopman in vee werd verleden week tusschen Tiel en Zoelen
door twee personen aangehouden. Een daarvan hield zijn paard vast, ter
wijl de andere den man als1 het ware uit zijn rijtuig ruktehem verschrik-
kelijk verwondde en hem de aanzienlijke som van 5000 ontnam. De
koopman is bewusteloos gevonden, terwijl ziju rijtuig en paardwaarmede
de daders eenigen afstand zijn weggereden, in een sloot geworpen lag.
Zaturdag jl. werd te Londen in edn gezin de vierde lijkschouwing
gehouden j vier rampen volgdeu elkander twee zonen verdronken te Ox
ford een derde werd overreden en een zuigeling is jl. Vrijdag zoo erg
gebrand dat hij aan de gevolgen daarvan overfeed.
Twee matrozen hebben op het dek van een Engelsch schip in de
Leuvenhaven te Rotterdam zoolang gevochten, tot zij beiden over boord
vielen. Zij zijn echter gelukkig weder op het drooge gebragt.
In den Limturger Courier leest men de volgende niet alledaagsche
advertentie: //J. Dauven, gedurende 15 jaren als provisor in een van de
voornaamste apotheken van Limburg, heeft de eer het publiek bekend te
maken, dat hij zich als praktizerend veearts en als materialist te Amsten-
rade geplaatst heeften dat bij hem te bekomen zijn alle medicamenten
wat de veeartsenijkunde betreft."
Voor eenigen tijd stierf te Engelennabij Js Hertogenbosch eene
vrouw in hoogst zwangeren toestand. Wijl er geen geneeskundige hulp
aanwezig was, verloste de pastoor van Engelen de overledene vrouw, voor
welk feit hij onlangs te 's Hertogenbosch teregt stond. Het Openbaar Mi-
.nisterie rekwireerde tot schuldigverklaring met veroordeeling tot eene boete
van 10 doch bij de uitspraak werd de beklaagde veroordeeld tot eene
boete van.50 cents.
Den 8 dezer vervoegde zich te Zutphen, bij den heer S. Weijl, koop
man in manufacturen en lid van het Israelietisch kerkbestuur, eene oude
vrouw met een kind van nagenoeg 15 maanden, en vroeg om verzorging
voor dat kind. Zij verhaalde den heer Weijl dat zij er de grootmoeder
van was en dat het dezer dagen door de echtelieden S. M. Mooij en K.
Schoonhoed in het logement van de weduwe Meijer, te Goor, was achter-
gelaten, waarna de burgemeester dier stad het kind met haar naar Zutphen
had opgezondenten einde ondersteuning te vragen van de Israelietische
gemeente te Zutphen, op grond dat het kind aldaar geboren was. De heer
Weijl gat haar echter te kennen dat hij zich die zaak niet kon aantrekken,
waarop de oude vrouw in allerijl den winkel verliet en het kind op de
toonbank liet liggen. Door de ijverige zorg der politie is het arme kind
nog denzelfden dag teregt gebragten de grootmoeder zal denkelijk wel
weder met de verschoveling naar Goor hebben moeten terugkeeren.
Een der snelste, maar tevens een der verschrikkelijkste reizen welke
ooit over den Atlantischen Oceaan gemaakt zijn heeft onlangs de Liver-
poolsche stoomboot Hypathia gedaan. Zij vertrok den 4 December met
voile lading van Philadelphia naar Europa. Tot den 14 was het weder
gnnstigtoen eensklaps een allerhevigste storm uit het westen losbrak
die het vaartuig tot het binnenloopen te Hdvre vervolgde en letterlijk
voortzweepte. Gedurende 18 en l9 December, terwijl de storm onophou-
•delijk woeddeheeft de boot 340 mijlen per dag afgelegd. Alles was van
het dek geslagen en door de stortzeeen weggespoeld. I)e matrozen waren
aan de pompen en de stuurlieden aan het rad stevig vastgesjord. Kapitein
Buckley verklaarde dan ook dat hij nooit zulk een storm bijgewoond had.
Gedurende het jaar 1871 zijn met de hulp der reddingbooten van
de //Engelsche Koninklijke Nationale Maatschappij", op verschillende pun-
ten der Engelsche kust te zamen 658 menschenlevens gered. Die Maat
schappij heeft voorts in dat jaar het vergaan van 31 schepen voorkomen
en voor de reddingen van 230 menschenlevens door visschers- en andere
vaartuigen belooningen uitgedeeld.
Het krankzinnigengesticht te Everen in Belgie is krachtens koninklijk
besluit gesloten geworden, ten gevolge van den moord door een lijder op
twee zijner lotgenooten gepleegd. Het is ongehoord dat vlak voor de poor-
ten van Brassel in zulk een huis geen toezigt werd uitgeoefend. Gedurende
de felle koude van de vorige maand hadden eenige der verpleegden be-
vroren voeten.
Drie handschriften. Guizot: //In mijn lang leven heb ik tweeerlei
wijsheid geleerdde eene is, veel te vergeveu, de andere, nimmer iets te
vergeten." Thiers //Een weinig vergeten schaadt niet aan de opregt-
heid van het vergeven." Bismarck: //Wat mij betreft, ik heb in mijn
leven geleerd veel te vergeten en mij veel te doen vergeven."
Te Pouydraguin (Frankrijk) bevindt zich een steenen put, 33 meters
diep, en reeds eenigen tijd droog. Onlangs bekroop iemand de lust om in
dien put af te dalen. Naauwelijks op den bodem gekomen, schrecuwde hij
nit alle magt dat men hem spoedig weder zou ophalen, en tegelijk hoorde
men een verschrikkelijk gekraak; het was de muur van den put die in-
stortte en den ongelukkige in den afgrond begroef. Dadelijk, nadat de
eerste schrik voorbij was, zocht men putwerkers en vrijwilligers, wel niet
in de verwachling dat men den ongelukkige zou redden, maar om het lijk
op te delven en in gewijde aarde te begraven. Het werk had reeds eenigen
tijd geduurd, toen men uit de diepte van den put een zucht meende te
hoorenmen luisterde en het zuchten werd nog eens vernomen. De ver-
slagenheid maakte plaats voor groote vreugde men had de zekerheid dat
de ongelukkige niet dood was. Met meer moed werd het werk voortgezet,
en in den nacht deed hetzelfde geluid zich hooren. Den volgenden dag was
alles weder stil en ieder was overtuigd dat de ongelukkige gestikt was.
Maar zie, des nachts hoorden de w'erklieden, die den bodem meer en meer
naderden, hem weder en nu duidelijker, en in den avond van den daarop-
volgenden dag, toen men niet meer dan 10 meters van hem gescheiden
was, kon men met hem spreken en van hem vernemen dat hij niet gewond
was, dat het puin een gewelf boven zijn hoofd had gevormd, en dat hij
erg verzwakt was. In den morgen van den derden dag na het ongeval
kwam zijn hoofd te voorschijnhij zelf hielp zijne redders aan het weg-
ruimen van de steenen die hem nog omringden, en geheel ontgraven, stond
hij zonder hulp op, omhelsde zijnen broeder die mede afgedaald was en
vroeg wat bouillon. Na zich een weinig versterkt te hebben klom hij,
ondersteund door een putwerker, naar boven, waarop hij, na zich te hebben
ontdaan van zijne kleedeien, zich te bed begaf. Hij had alzoo 68 uren op
den bodem van den put doorgebragt, begraven onder een laag van 48 kub.
meter puin gezond en wel te voorschijn gekomen, was hij zonder eenig
letsel, en geen der ongevallen, waarvoor de geneesheeren bevreesd waren,
zoo als verstikking of begin van vergiftiging, hebben hem getrolfen. Het
blad, dat bovenvermeld voorval mededeelt, zegt dat hij op het oogenblik
dezer mededeeling zeer wel was en weldra weder aan het werk zou gaan.
Onlangs vervoegde zich in het hotel Violet te Parijs een persoon,
zich noemende Leon Terrace en geboortig van Keulen, die er twee kamers
verzocht. Een bediende van het hotel bragt er hem heen, doch alvorens
dezen te laten vertrekken, verzocht hij hem de secretaire, die zich in zijne
slaapkamer bevond, te plaatsen voor de deur, die met de andere kamer in
verband stond. Den volgenden morgen liet hij den kassier van het
hotel roepen en verhaalde dezen, dat hij 25,000 francs aan goudgeld bij
zich had, dat hij wel wilde inwisselen tegen papier en van het agio pro-
fiteren om eenigzins in zijne reiskosten tegemoet te komen. Een knecht
werd gezonden naar den heer Hirsch, wisselagent in de rue Richelieu, die
onmiddellijlc een zijner bedienden medegaf met het noodige bankpapier, maar
tevens met den uitdrukkelijken last om zijne banknoten niet af te geven
dan tegen klinkende munt en de zaak ook alleen af te doen in het kantoor
van het hotel.- Deze laatste aanbeveling kon hij echter al terstond niet
opvolgen, daar de reiziger ziek te bed lag en over krampen in den buik
klaagde, waarvoor hij reeds een glas grog had laten ontbieden. Hij liet
zich de 25,000 frs. aan bankbiljetten in zijn bed voortellen. Vervolgens
plotseling opstaande, haastte hij zich die som in de secretaire te bergen,
zeggende dat hij volstrekt zich voor een vijftal minuten moest verwijderen,
ten einde zekere behoefte te voldoen. In zijne onderbroek, de voeten in
servetten gewikkeld en een jas los over de schouders geworpen, ging hij
de kamer uit. Na verfoop van een kwartier begon, daar hij niet terug
kwam, de bediende van den heer Hirsch ongeduldig te worden, en na ver-
loop van nog eenigen tijd ging hij, te zamen iflct den kassier van het hotel,
die bij het tellen der bankbiljetten tegenwoordig was geweest, den zooge-
naamden zieke zoeken. Deze was echter verdwenen, met de bankbiljetten
bij zich. Nadat men alles naauwkeurig was nagegaan, bemerkte men, dat
en de secretaire en de deur der aangrenzende kamer, waar dit meubelstuk
tegen was geplaatst, zeer behendig waren doorgezaagd. De diefhad namelijk,
toen hij uit de eene kamer was gegaan, stil de deur der nevensgelegen
kamer geopend, de 25,000 frs. uit de secretaire geligt, eene broek aange-
trokken en zich uit de voeten gemaakt, zonder dat de politie hem nog op
het spoor is.
In de velden om en bij Metz heeft men onlangs weer een aantal lijken
gevonden, die daar nog altijd onbegraven waren blijven liggen. Ook vond
men hier en daar nog voorraad van wapenenja zelfs eene vrij groote hoe-
veelheid erwtenworst, die de Duitsche soldaten, waarschijnlijk wijl ze er
genoeg van hadden, hadden verstopt.
Dezer dagen is te Londen de persoon van William Anthony, een
brandstichter zooals er welligt nooit een bestaan heeft, tot twaalf jaren
