1872.
Vrijdag, 6 December.
N°. 49.
VAN
A AN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BEL ANGEN GEWIJD.
Dertiende Jaargang.
Prijs van het Abonnement
in het Jaar6.-
Prijs der AxLvertentidn
van 16 regels 75 Cent, elke regel meer 12/2 Cent.
Bij dit Islommer behooren twee Bijbladen,
behelzende de, den 25 en 26 November jl., in de Zittingen
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal bijzonder belang-
rijk gevoerde debatten over de Watersohaps-belangenzoo
naauw in verband staande met de werken der sinisterdamsche
Kanaalmaatschappijen waarin de Heer Butgers van Rozen-
burg, afgevaardigde ter Kamer voor Haarlemmermeereen
der voornaamste woordvoerders was.
Haarlemmermeer.
Bij den Burgerlijken Stand zijn aangegeven
van 27 November tot 3 December 1872.
Landboow.
Lamlbomv-Oiidenvijs.
Trichiiien.
Kunst-Boter.
HAARLEMMERMEER
Prijs van een enkel Nommer 15 Cent.
ALLE TOEZENDBNGEN, REDAKTEE EN UITGAVE BETREFEENDE,
te adresseren aan VAN BONGA C°, te Amsterdam.
filter I ijk Woensdag.)
Groote Letters worden naar hare plaatsruimte berekend.
Tegen den 18 December a. s. wordt aan de leerlingen der
school in het Hoofddorp eene aangename verrassing bereid.
De Heer Knol is voornemens op Dingsdag 1 7 December a. s.,
des avonds ten 7 nre, in zijn lokaal het koffijhuis „De Neder-
landen door den bekenden heer Bamberg eene voorstelling
te doen geven in het goochelen.
Op den volgenden dag (Woensdag 18 December), des avonds
van 5 tot 7 /2 urezal die voorstelling worden herhaald
doch dan zullen alleen toegang hebben de leerlingen van de
eerste en tweede klasse der school in het Hoofddorp.
De toegang voor die leerlingen zal geheel kosteloos zijn.
Kan men verwachten dat de opkomst dier kinderen talrijk
zal wezenen hen dan een genoegelijke avond staat te wach-
tenmen vertrouwt dat de opkomst der ouders op Dingsdag
avond niet minder talrijk zal zijnopdat de heer Knol dien
avond schadeloos worde gesteld voor de belanglooze uitspanning
welke hij de schoolleerlingen tegen den avond van Woensdag
bereidt.
GEBOREN: Barbara, dochter van J. A. Vreeburg en A. van Gerven.
Johannes Conraduszoon van G. Verbruggen en C. C. Hooggreef. Jan
Hendrik, zoon van E. W. Brandt en M. de Mooij. Elisabeth Maria,
dochter van J. Hoeve en G. Kok. Sara, dochter van J. Borgman en
G. Louwers. Johanna, dochter van W. Kok en H. van der Heijden.
Matthijs, zoon van M. Sepers en M. de Grijs. Ernestus Christianus,
zoon van H. Verzijde en S. Kamlade. Wilhelmina Christina, dochter
van J. de Koning en E. DidenhovenGoverdus, zoon van J. Bus en
A. M. Ack. - Adrianuszoon van J. Hulsbos -en L. van denHeuvel.
Cornelia, dochter van C. van Smeerdijk en A. Braakman. Adrians,
dochter van J. van Diemen en D. Mullarts. Pieter Tennis, zoon van
B. C. Sliggers en A. de Waard. Cornelia, dochter van H. vanRijnen
C. Darn man. Pieter, zoon van Elisabeth van Wijngaarden (ongehuwd).
OVEELEDEN: Adriana, oud 3 jaren, dochter van J. Lankhaar en G.
Verbeek. Arie, oud 13 dagen, zoon van J. Sepers en H. Dam.
weertje, oud 14 maanden, dochter van H. de Groot en D. Schuttel
Pieter, oud 14 jaren, zoon van P. Neefjes en J. Bakker. Johannes
oud 15 maanden, zoon van C. Eoos en A. van Smeerdijk
ONDERTROUWD: geene.
GEHUWD W. vanZomeren metP. Keizer (wed.)— H. van Keulen (wednr.)
met M. Koolhaas (wed.). G. J. Bamboo met M. Dijl (wed.).
Rotterdam3 Dec. In de heden hier gehouden verga-
dering der afdeeling Rotterdam, Schiedam en omstreken der
Hollandsche Maatschappij van Landbouw is beslotenop Woens
dag 2 April 1873, te Schiedam eene tentoonstelling te houden
van rundveeschapenvarkens en pluimgedierte.
De rijkskolonien Ommerschans en Veenliuizen hebben in
dezen zomer een goeden oogst gehadzoodat er geene aard-
appelenhooi en haver behoeven gekocbt te worden. De
zoogenaamde vetstal levert nitmuntende exemplaren slagtvee,
en de ossendie men niet meer als trekdieren gebruikt en
die gemest wordenzijn zeer vet en van buitengewone zwaarte.
Garnwerd2 Dec. Tot de bijzonderhedenaangaande
moDstergewassen kan ook het volgende dienen. D. K. Boerma
koopman alhierkreeg voor drie jaar van een scheepskapitein
een buitengewonen zvvaren aardappel uit Engeland afkomstig.
Deze aardappel, toen gepoot zijnde, leverde zoo veelop.dat
bij nu bij weer bepoten van p. m. 200 vierkanten el grond 1 /2
mud aardappels heeft gerooid. De smaak is best en ze zijn
buitengewoon zwaar van stuk. Zestig er van wegen veertig
halve kilo. Ook heeft hij nog een aardappel (jam), welke
ruim een half kilo zwaar is.
Deventer, 3 December. Ter Yee-markt van heden was
de aanvoerniettegenstaande het zeer ongunstige weder, zeer
groot. Er werd veel voor het buitenland aangekocht en de
prjjzen van het neurende en melkvee waren opnieuw/5 a 10
hooger, zoodat voor beide soorten 230 a 260 besteed werd.
Gtreclit, 3 Dec. De hoogleeraar N. W. P. Rauwenhoffzal
in het begin van dezer maand zijn openbaren kursus over land-
huishoudkunde weder aanvangen.
Si'hageil29 Nov. Op de gisteren alhier gehouden najaars-
paarden- en veulenmarkt waren ruim 200 paardenwaarbij
10 veulensaan de lijn; over het geheel was er goede soort
met vluggen bandel, zoo in rij- als werk- en trekpaarden;
vooral de jonge paarden werden gretig voor betrekkelijk goede
prijzen gekocht, zoo men zegt voor buitenlandsche kooplieden
waarvan er eenige ter, markt waren. De prijzen liepen van
250 tot/ 350 voor rijpaarden van /100 tot 200 voor
werkpaarden en voor de veulens besteedde men van 100
tot f 130. Niettegenstaande het regenachtige wederwerd de
markt door eene groote m'enigte menschen bezocht.
Raalte, 4 Dec. De landbouwers in dit gewest klagen zeer
over de menigvuldigheid van het schadelijk wildhetwelk aan
het wintergraan groote schade veroorzaakt.
Het boezemwater heeft eene zeldzame boogte bereikt.
In deze streken staat het bij sommige veehouders tot in de
stallen.
AY indesheim2 Dec. In de laatste dagen werden in deze
streken de oude paardenwelke niet meer tot werken geschikt
waren, door hollandsche agenten tegen 30 a 40 voor de
slagtbank opgekocht.
Sueek 2 Dec. Naar men verneemt, breidt de longziekte
zich in de gemeente Wijmbritseradeel al meer en meer uit.
Ook alhier hebben zich een paar gevallen voorgedaanmaar
nadat de aangetaste beesten gedood zijn, hebben zich geene
nieuwe gevallen vertoond.
Zwolle28 Nov. Op de heden alhier gehouden paarden-
markt, de laatste in dit saizoen, waren ruim 200 aan de
lijn. De handel was levendig en le prijzen liepen vrij hoog.
De beste soort kon tot 430 gelden. Werkpaarden, die
voor 160 a f 200 van de hand gingen waren nog niet
veel.
De longziekte, die zich voor en na in de provinoie Gro-
ningen heeft vertoond, is thans geweken, Sedert 27 Augustus
11. heeft zich geen geval van die ziekte in dat gewest voorge
daan en verdachtverklaring van het vee heeft opgehouden.
Capelle (Langstraat), 30 Nov. In hooi is in den laatsten
tijd zoo goed als niets verhandeld. De schuren blijven ge-
vnld en de prijzen laag. Yette koeijen gelden 85 a 90 c.
per kil.; vette varkens 70 a c. per kil. schoon aan den haak.
De Purmerender Courant behelst het volgendedat wijom
het nut dat daarin voor den landbouw gelegen iswel waar-
dig achten onzen lezers mede te deelen.
In een vorig rammer van ons blad lazen wij eene oproe-
ping van degenen, die lust en opgewektlieid hebben om een
op nader te bepalen dag en uur te Purmerende te openen
cursus bij te wonen van onderwijs in den landbouw en aan-
verwante vakken.
Wij voegen de laatste woorden daarbijopdat de bedoeling
van den heer Heijman welbegrepen moge worden, en geen
van onze lezers in het dwaalbegrip verkeere: dat zulk een
onderwijs nuttig kan zijn voor aanstaande boeren alleen, en
dan nog wel in 't bijzonder voor bouwboerondie in ons ge
west en vooral in dezen omtrek de kleine minderheid uitmaken.
Om de mogelijkheid van zulk een misverstand voor goed
weg te ruimen, behoeven wij slechts het ons ter hand ge-
stelde programma van genoemden onderwijzer in hoofdzaken
mede te deelen.
Het Landbomv-Onderwijs omvat in hoofdtrekken het navol-
gende
1. De dampkringsluchthaar natuurkundige eigensehappen
de bestanddeelen der lucht; eigensehappen van zuurstof,
koolstof, stikstof, waterstof, salpeterzuur, ammonia enz.
2. De grond: oorsprong der gronden, organisch gedeel-
te: humus: mineraal of organisch gedeeltekoolzuur, aluin-
aarde, ijzer-oxydenkalk, bitteraardepotasch, soda enz.,
rangschikking der grondenhumus-, klei-zand-, kalk-men-
gel- en leemgronden enz., zamenstelling en onderzoek van
gronden.
3. Het waternatuurkundige eigensehappen van het wa
ter agregatie toestandenzamenstellingen van het water
zijn oplossingsvermogensoorten van water, hard en zacht
water, gebruik van het water tot bevloeijing.
4. De planten. I. De vormleer der plantenwortel, Sten
gel knol en bolbladenknoppenvervormde organen en
aanhangsels der opperhuidverspreiding der bloemen of rang
schikkingbloembekleedselenkroon, "kelk, dek; geslachts-
werktuigen: meeldradenstampers, stuifmeel; de vrucht, het
zaadde plantenziekten. II. Ontleedkunde der planten
cellenvezels en vaten, weefselinhoud der cellenhaar
ontstaan en vermenigvuldiging, de bouw der verschillende
plantendeelen. III. Leer der verrichtingende voeding
de uitwaseming en ademhaling, eigenaardige verschijnselen die
met de voeding en ademhaling gepaard gaan; de voortplan-
ting door knoppen stekkenmarcotterenentenoculeren
copuleren enz.de voortplanting door zaadhet leven der
plant beschouwd in zijn vier tijdperken van kieming-, blad-,
bloei- en vruchtvorming. IV. Leer van beschrijving en
rangschikking der plantenplantenstelselsLinnaeus en De-
candolle, een- en twee-zaadlobbige planten en cryptogamen.
Y. Landbouwkundige flora: nuttige en schadelijke planten,
verdelging der onkruiden.
5. Middelen tot herstelling en vermeerdering van de vrucht-
baarheid van den grond: uitputting van den grond door ver-
bouw van gewassenvruchtwisselingwisselbouwredenen van
onvruchtbaarheiddroogleggen (draineren), ploegen spitten
scheuren, vermengen van grondsoorten enz. Remesting
kalkenstalmestbehandeling en gebruik van stalmestkunst-
meststoffenbeendermeelzure phosphorzure kalk guano
salpeterzure soda enz.; vervalsching van mest.
6. Het zaaijen en planten bij den landbouw: de beste tijd
voor het zaaijen, vereischten voor goed zaaizaad, hoeveelbeid
het planten van houtgewas en vruchtboomenhet snoeijen
der vruchtboomen.
7De landhuislioudkundige dierende voedingverschillen
de voedingsmiddelenvoedering met het oog op melk- of
vleeschvorming, de veredeling der dieren, dierlijke voort-
brengselenvleeschmelk boter en kaaszuivelbereiding.
8. Werktuigen en gereedschappenploeg, eg, zaaiwerktuig
maaiwerktuigknollensnijders, hooischudders enz.
9. Vijanden en vrienden van den landbouw in het dieren-
rijk: bestrijding der vijandelijke dieren.
Na kennismaking hiermede, zal niemand ontkennen dat
vooral de kennis der natuur den grondslag van het onderwijs
uitmaakt; dat zoowel de stedeling als de plattelandbewoner
zoowel de vader als de zoon, met nut, met voordeel en ge-
noegen deel kan nemen aan zulk een onderwijs, waarbij de
heer Heijman zich voor de meer praktische behandeling ver-
zekerd heeft van de medewerking van mannen als W." Sluis
en van Leeuwen, die wij kennen als ijverige en bekwame
onderzoekers op dit gebied.
Aan eene beschaafde opvoedingtot welke bestemming dan
ook, mag in onze dagen niet langer datgene ontbrekeu, wat
tot heden, helaasvoor zoovelen een digtgesloten boek is.
Wat is er veel in boerderij en stal, op weiland en akker,
maar ook in huis en werkplaats, waarvoor de meesten onzer
vragende en vruchteloos nadenkend stilstaan, omdat ons
de kennis ontbreekt van de eerste gronden der natUurkunde
van de natuur in hare eenvoudige regelen en wetten
Gemakkelijk zou het zijn dit door tal van voorbeelden aan
te toonen; de ondervinding toont 't ons alien dagelijks, en
daarom hopen en verwachten wij voor de plannen van den
heer Heijman en zijn vrienden het beste gevolg, en wenschen
hemin t belang van stad en landeen zelfs boven zijne
en onze verwachting gunstigen uitslag toe.
Men leest in het Tijdschrift De Volksvlijt:
Zoo beangst voor de Trichinen als sommigen zich wel
maken, zoodat zij zelfs geen varkensvleesch meer gebruiken,
behoeven wij niet te zijn. Ons leert zulks de geschiedeuis
van de kwaal, die wij overigens zeer goed in al bare onder-
deelen beschreven vinden in de uitmuntende volksboekjes door
de Maatschappij tot Nut van het Algemeen uitgegeven. Er
zijn tot dusverre 354 varkens opgemerkt die met trichinen
behebt waren, waarvan 238 in het Noordoosten van Duitsch-
land, en de overigen in Noord-AmerikaIndie en China.
1500 menschen zijn daardoor in Duitschland ziek geworden
en 200 gestorven. De meest-aangestoken varkens zijn, met
behulp van het microscoop, opgemerktzoodat hierdoor zeker
eene menigte ongelukken voorkomen zijn; evenzeer als door
het aanhoudend aanprijzen om nimmer raanw, maar altijd
goed gekookt varkensvleesch te gebruiken. De trichinen zijn
eerst in 1838 bekend geworden en denkelijk door Chinesche
varkens, waarmede onze rassen gekruist en de uitmuntende
Engelsche verkregen zijn, overgebragt. Dat de ratten ook
dragers van trichinen zijnis bekenden dat varkens gretig
ratten verslinden, wanneer zij ze krijgen kunnenevenzeer.
De raad om de ratten 't best door rattendrijvende katten
te verjagen is alzoo niet in den wind te slaan. S.
De bekende natuurkundige mege-modriez, te Parijs, vervaar-
digt eene soort van kunstboter uit rundervet op de volgende
wijze.
1000 K. G. versch rundervet worden tusschen cilinders
met scherpe punten tot fijne stukjes verdeeld, en in dien