1873.
Vrijdag, 12 September.
VAN
AAN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD.
No. 57.
Veertiende Jaargang.
Haarlemmermeer.
I<an<ll>ouw.
XXXARZ,/
Prijs van het Abonnement:
in het Jaar®«-
Prijs der A_dvertentien
van 16 regels 75 Centelke regel meer 12 /2 Cent.
Bij den Burgerlijken Stand zijn aangegeven
van 3 tot 10 September 1873.
UITTREKSEL
Uitvoerig en beredeneerd Verslag van den toe-
stand der Gemeente Haarlemmermeer,
vwrrTT'gg
IIAARLE1MERMEER.
Prijs van een enkel Nommeb 15 Cent.
AT.T.E TOEZENDINGEN, REDAKTIE EN UITGAVE BETREFFENDE,
te adresseren aan VAN BONGA C°.te Amsterdam.
Viterlijk Woe tut dag.)
Groote Letters worden naar hare plaatsruimte berekend.
Predikbeurten in da kerk te Abbenes.
Zondag 14 Sept. Ds. Ruitenschildvan Oegstgeest; 21
Sept. Ds. Buchli Fest, van Hillegom28 Sept. Ds. van
der Kemp, van Noordwijkerhout; telkens des morgens ten
half 10 ure.
GEBORENLeendert Gerrit, zoon van J. de Rijk en P. den Hartog.
Dirk, zoon van P. van der Wolf en L. Buurman. Theodora, dochter
van A. Vermeulen en M. de Groot. Maarten, zoon van C. Hameetman
en A. Spaargaren. Alida, dochter van D. E. van Meerbeek en A. van
Krimpen. Dirk, zoon van S. Tesselaar en C. van Bakel. Elsje,
dochter van C. Eijken en T. Leeuw. Theodorus, zoon van L Vrolijk
en A. van den Berg. Dirkje, dochter van K. Slootweg en M. van
der Voet. Maria, dochter van 11. ltaaphorat en P. Zaal. Alida
Maria, dochter van A. van Eeuwijk en A. Vink.
OVERBEDEN: Bartholomeus, oud 19 maanden, zoon van A. van
Kouteren en C. Spoor. Margaretka Wilhelmina Mol, oud 44 Jaren,
gehuwd met C. van Eeken. Jannetje, oud 9 maanden, dochter van
D. Hennink en W. Kolfschoten. Jacob, oud 6 weken, zoon van P,
van Dijk en P. Groot. Johanna Catharina Stiphont, oud 28 jaren,
gehuwd met K. Moorman. Jacoba, oud 5 jaren, dochter van J, van
der Laan en J. Knor.
ONPERTROUWD J. Nouwens en C. Uvenhoveu. A. Snijders en M
Dekker.
GEHUWD: J. Goede met W. van de Roemer, (wed.). R. van
Aalat met G. van Zomeren.
Op den 6 dezer is, in de Ringvaart dezer gemeentenabij
't fort de Liede, verdronken de vrouvv van K. Moorman.
Aangezien er niemand bij het ongeval tegenwoordig was, wan
geen redden mogelijk.
Op den 10 dezer raakte te Hoofddorp een paard, gespan-
nen voor eene tilbury, op hoi; terwijl de voerman in een
winkel was. Het ware te wenschen dat voerlieden hunne
paarden niet zoo veelvuldig onbeheerd lieten staanopdat
dergelijke ongelukken werden voorkomen.
U1T HET
OVER HET JAAR 1 872
opgemaakt door Burgemeester en Wethouders van
Haarlemmermeer, den 22 April 1873.
Vervolg en Slot, zie N°. 35.)
Gemeente-Bolitie. Be dienst wordt door de vier gemeente-veldwach-
tersdie elk eene bezoldiging van f 400 's jaars genieten naar behooren
waargenomen. In 1872 zijn geene dan de gewone politie-diensten noo-
dig geweest.
Brandwezen. Be gemeente bezit zes braudspuiten met toebehooren. -
Be branden, in 1872 voorgevallen en die opmerking verdienenbestonden
in: 1. een huis en inboedel van P. de Ruijte verzekerd voor f 500
2. eene boerderij van N. van Reeuwijk, alles verzekerd; 3. eene schuur
van P. G. van Rijn verzekerd voor f 5004. eene boerderij en schuur
van J. Raarbout, en p.m. f 2000 waarde aan graanwoning en inboedel
verzekerd, het koren niet; 5. een graanberg met graan van Kl. Roo-
denburg verzekerd 6. een berg met graan en schelften graan van W.
van 't Santverzekerd7. eene boerderij van J. van Mill, verzekerd
8. een gedeelte der boerderij van mevr. Biemontverzekerd. Be kos-
ten van de brandweer hebben bedragen /1411.51£. Be dienst wordt door
vrijwilligers verrigt.
Verlichting. Beze is dezelfde als in het vorig jaar de kosten daar-
van beliepen f 47.36.
Rationale Militie. Het aandeel der gemeente in de ligtiug bedroeg
35 man dat der ingeschrevenen 105. Bij de land-militie werden ingelijfd
33 en bij de zee-militie 2 man.
Schutterij. Be werkelijke sterkte bedroeg actief 195 reserve 69
te zamen 264 man. Be bij de wet gevorderde sterkte bestond uit 144 man.
Be sterkte van den eersten ban was actief 173 reserve 63 te zamen
236 man. Be schutterij is alhier rustende.
Kerlcelijke Zaken. Het getal kerkelijke gemeenten bedroeg 7 en dat
der gebouwen 11 (hieronder is begrepen de Herv. kerk te Abbenes be-
hoorende tot de Herv. gemeente Kage en 3 evangelisatie-gebouwen, behoo-
rende tot de Herv. gemeente Haarlemmermeer). Het getal dienstdoende
leerarcn of geestelijken is even als het vorig jaar.
Onderwijs. Het aantal openbare scholen bestaat uit 10 met even
zooveel hoofd-onderwijzers 7 hulp-onderwijzers 1 vrouwelijke en 5 man-
nelijke kweekelingen. Het getal leerlingen bedroeg in het geheel 3194
jongens en 2911 meisjes te zamen 6105. Kosteloos werden onderwezen
458 jongens en 434 meisjes te zamen 892 leerlingen. Be scholen en
onderwijzerswoningen verkeeren in goeden staat. In 1872 werden twee
nieuwe onderwijzerswoningen gebouwdnamelijk eene bij school n°. 9 en
eene bij school n°. 10 terwijl de school in het Hoofddorp aanmerkelijk
werd vergroot.
Be kosten van het onderwijs bedroegen in 1872 als volgtjaarwedden
der hoofdonderwijzers f 8428.16£ idem der hulponderwijzers f 2697.09
toelagen aan kweekelingen f 700 kosten van het oprigten van schoolge-
bouwen j 5869 idem voor het instandhouden daarvan f 1889.53 idem
voor het aanschaffen van schoolmeubelen f 98.75 idem voor het onder-
houden daarvan f 179.46 idem tot het aanschaffen van schoolboeken en
schoolbehoeften der leerlingen /1399.27£; kosten van licht en brandstof-
fen in de schoollokalen f 414.80 idem voor het oprigten van onderwij
zerswoningen f 5152; vergoeding aan de hoofdonderwijzers voor het gemis
van vrije woning f 150kosten der Plaatselijke Schoolcommissie f 149.80;
idem vergelijkend examen f 169.40 idem plantsoen f 29.42£ te
zamen f 27,326.69£.
Het schoolgeld bedroeg 10 cents voor elken leer ling in iedere klasse. Be
onvermogenden worden van de betaling vrijgesteld. In alle scholen zijn
de hulpmiddelen aanwezig welkemet het oog op de behoeften noodig
zijn en alles verkeert in goeden toestand.
Bijzondere scholen zijn er in deze gemeente 2een aan den Kruisweg
met 1 hoofdonderwijzer en 1 kweekelingen een te Nieuw-Vennep met
1 hoofd- en 1 hulponderwijzer. Het getal leerlingen op deze bijzondere
scholen bedroeg in 1872 in het geheel 493 jongens en 396 meisjes te za
men 889 leerlingen.
Op de twee groote Teekenscholen te Hoofddorp en te Nieuw-Vennep te
zamen is door 22, en in de drie kleine teekenscholen voor kinderen bene-
den de 10 jaren door 135 leerlingen onderwijs genoten. Be kosten van
het onderwijs beliepen f 169.40. Overigens kan hieromtrent worden ver-
wezen naar het verslag van het vorig jaar.
ArmwezenBe toestand was in 1872 in het algemeen dezelfde als in
het vorig jaar.
Op 31 Becember 1872 bedroeg het getal instellingen door of van wege
de gemeente beheerd of gesubsidieerd een zijnde het Burgerlijk Armbe-
stuur. Het getal bedeelde huisgezinnen of afeonderlijk levende personen be
droeg in 1872 als volgt: a. gedurende het geheele jaar (onafgebroken) 47
huisgezinnen en 27 afzonderlijke personen b. eens of meermalen in het
jaar (tijdelijk) 159 huisgezinnen en 12 afzonderlijke personen. Volgens de
goedgekeurde rekeningen van het dienstjaar 1871 hebben de ontvangsten
f 8318.76^ en de uitgaven f 8294.18 bedragen. Gedurende het jaar is
op het voorgeschotene f 593.42 terug ontvangen.
Naardien de subsidien uit de Gemeentekas aan bet Burgerlijk Armbe-
stuurtot ondersteuning van armenZeer vermeerderdendoordien de
Kerkelijke Armbesturen zich bijna geheel aan de armenverzorging onttrok-
ken heeft het Burgerlijk Armbestuur besloten op 1 October 1872 die ar
men welke lidmaat waren van eenig hier gevestigd kerkgenootschapte
verwijzen naar het Armbestuur der Kerkelijke gemeente, waartoe die armen
behoorden. Beze maatregel werkt goed en heeft tot heden nog tot slechts
weinig moeijelijkheden aanleiding gegeven.
Landbouw, Het graangewas was vrij goeduitgenomen de tarwe
welke geschoten is ten gevolge der vele regens. Aardappelengewas mede
goed de ziekte vertoonde zich in geringe mate. Be opbrengst van zuivel
was gunstig gedurende den tijd dat er geen tongblaar heerscbte tijdens het
heerschen dier ziekte was de opbrengst zeer gering. Met de najaars-betee-
ling van het land werd veel tegenspoed ondervonden door de vele regens
en den boogen waterstand in den polder. Wei- en hooilanden waren gun
stig vooral in 't voorjaar en in den zomer in den na-zomer werden de
weilanden zeer geteisterd door de muizen. Be waarde der landerijen be
droeg in huur 70 tot 100 vlasland 240 tot 325 en in koop
f 1200 a f 1500 de hectare.
Be afdeeling Haarlemmermeer van de Hollandsche Maatscb. van Landb.
gelooft men dat gunstig op den landbouw werkt. Zij telt omstreeks 180
leden in Haarlemmermeer.
In 1872 zijn in Haarlemmermeer ter bezigtiging gesteld twee nog voor
korten tijd in ons vaderland ingevoerde dorschmachinesdoor paarden ge-
dreven eene daarvan maakt het graan door enkele beweging marktschoon,
de andere geeft het stroo even onbeschadigd weder alsof het met den vle-
gel gedorschen ware de eerste is genaamd Wheeler dorschmachine de
tweede Corbett's wanmolen.
Opgave der in 1872 beteelde bunders, met vermelding van de hoofdge-
wassen de opbrengst per hectare en de gezamenlijke opbrengst1851 hect.
tarwe, 23 hectol. per hectare, gez. opbrengst 42,573 hectol. 6.50 hect.
spelt, 30 hectol. per hectare, gez. opbr. 195 hectol.; 805 hectaren rogge, 30
hectol. per hectare gez. opbr. 24,450 hectol. 280 hectaren winter-garst
30 hectol. per hectare, gez. opbr. 8400 hectol.; 676 hectaren zomer-garst, 33
hectol. per hectare, gez. opbr. 22,308 hectol.2577 hectaren haver, 40 hec
tol. per hectaregez. opbr. 103,080 hectol. 37.50 hectaren boekweit32
hectol. per hectare, gez. opbr. 1200 hectol 684 hectaren boonen, 30 hectol.
per hectare, gez. opbr. 20,520 hectol.; 192 hectaren erwten, 30 hectol per
hectare, gez. opbr. 5760 hectol.; 221 hectaren aardappelen, 60 hectol. p. hec
tare, gez. opbr. 13,260 hectol. 65 hectaren zomer-oliezaad, 20 hectol. per
hectare, gez. opbr. 1300 hectol. 74 hectaren suikerbieten360 kilogr. per
hectare, gez. opbr. 26,640 kilogr. 133 hectol. winter-koolzaad 27 hectol.
per hectare, gez. opbr. 3591 hectol. 10.50 hectaren specerij-zaad 15.50
hectaren kanarie-zaad38 hectaren meekrap (gedolven)61 hectaren mec-
krap (te veld staande); 1498 hectaren vlas; 145 hectaren mangelwortels 64
hectaren wikken, 16 hectol. per hectare, gez. opbr. 1024 hectol.933 hecta
ren klaver-hooi, 6000 kilogr. per hectare, gez. opbr. 5,598,000 kilogramm.;
4404.34 hectaren weiland en 1577 hectaren hooiland.
Tuinbouw geschiedt hier alleen voor eigen gebruik. Be uitgestrekt-
heid van het aantal boomgaarden bedraagt 43.32 hectaren. Houtteelt
vindt men hier bijpa niet anders dan in de nabijheid der boerderijen en
andere gebouwen Van opgaand houteikenhoutander hakhout, dennen
hosschen en rijswaarden bedraagt het getal hectaren ongeveer 22.
Veeteelt. Be toestand van den Veestapel was gunstigslechts
twintig gevallen van ziek vee zijn aangegeven (die van tongblaar niet
mede gerekend)de meeste gevallen waren longziekte. Be tongblaar heerschte
onder het vee van bijna elken veehouderdoch er zijn weinigen daaraan
gestorven.
In 1872 bestond de veestapel uit19 dekhengsten, 180 veulen-merrien,
2601 veulens en werkpaarden 5 ezels en muil-ezels 71 spring-stieren
3808 melk-koeijen en melk-vaarzen 1639 kalveren en pinken385 stuks
mestvee en trek-ossen, 7271 schapen, 347 geiten en bokken, en 1381 var-
kens. Het pluimvee bestond uit: 9579 hoenders 107 kalkoenen 1390
een den en 1515 ganzen.
Verveening. Er bestaan in deze gemeente vele veenderijen. Be gron-
den, tot verveening bestemd, zijn sommige gedeelten der zoogenaamde oude
landen en het veen dat aan de hinnenzijde van den Ringdijk wordt afge-
stoken. In 1873 zal een begin worden gemaakt met het verveenen van
den Huigsloterpolder, in deze gemeente gelegen. Be kwaliteit van de ge-
graven turf is zeer gering.
Be visscherij bepaalt zich alleen tot de wateren in den Haarlemmermeer-
polder en levert slechts aan enkelen een niet zeer ruim bestaan op.
Handel en Scheepvaart. Be handel op de landbouw-markten in deze
gemeente was over het algemeen gelijk aan die in 1871. Op de zeven
gehouden markten werden gezamenlijk aangevoerd 346 koeijen, 487 paar
den, 109 schapen, 49 lammeren, 46 varkens, 1 geit en 1400 nederl. pon-
den wol.
Het getal schepen van 10 tonnen en meerin de gemeente te huis be-
hoorendebeliep 16. Van de stoombootdiensten langs de Ringvaart van
Haarlemmermeer wordt door de ingezetenen veel gemak ondervonden, bij-
zonder door hen die aan de zijde der Ringvaart wonen.
Er bestaan ook enkele gepatenteerde vrachtschippers op Amsterdam
Purmerende en Leiden wier diensten niet bij reglement zijn geregeld.
Van de sleepbooten door de Ringvaart dezer gemeente wordt veel ge
bruik gemaakt.
Middelen van vervoer te land bestaan in Haarlemmermeer nietalleen
is er eene vrachtwagen-dienst van A. Tatesop Haarlem.
Dedemsvaart8 Sept. In deze streek is men druk be-
zig met boekweit maaijen op de veengronden. De eigenaars
zijn bijzonder tevreden doordien het gewas uitgegroeid en tot
volkomen zaadrijpheid gekomen is. De uitkomsten beloven gun
stig te zijn.
Gronillgeil7 Sept. In het begin der week was het we
der vrij gunstig, later is het onbestendig geworden en vooral
gisteren en heden heeft het veel geregend, hetgeen van on-
gunstigen invloed zal zijn op de kwaliteit van een, ofschoon
niet groot, gedeelte van de Tarwe en Haver, die nog buiten
staat, maar vooral zal het, indien het nog langer aanhoudt
nadeelig zijn voor de kwaliteit van Boekweit en Boonen en,
de aardappelziektewaarover meer geklaagd wordt dan vroe-
gerdoen toenemen.
Lareil(Gelderland) 8 Sept. De vorige week werden hier
gekeurd veulens, afkomstig van den heng9t Gelrustoebehoo-
rende aan de a fdeeling Zutphen der Geldersche Maatschap-
pij van Landbouw. Zestien veulenswaaronder eenige zeer
schoone exemplaren, dongen naar de uitgeloofde prijzen die
toegewezen werden als volgt: le prijs, G. J. Reurslag te
Lochem2e prijs M. Ezerman, en Be prijs J. Harmsen beidc
te Laren.
AmerongCll8 Sept. Ofschoon het aanhoudende vochtige
weder in den laatsten tijd voor het inoogsten van de boekweit
niet voordeelig is, heeft de tabak er echter een goeden groei
door bekomen zoodat zij in de laatste dagen merkelijk wigti-
ger is geworden.
Kampeil10 Sept. Het hooiladen is hier in vollen gang.
Voor Kampereilandsch besteedt men tot 16, voor Masten-
broeker binnenhooi tot 12.50 per 1000/2 kilo's.
In de dezer dagen gehouden vergadering van de afdeeling
Haarlem der Maatschappij van Landbouw zijn o. a. de prijzen
aan de bekroonden op de onlangs gehouden tentoonstellingen
van bloemen en voortbrengselen van landbouw uitgereikt; tot
afgevaardigden naar de eerstdaags te Amsterdam te houden
algemeene vergadering zijn vcrkozen de heeren mr. I). Visser
J. Ph. Dolleman.
Van den Rijnkant wordt het volgende gemeld„Geen ellende
voor den tijd, maar 14 dagen vroeger dan bet vorige jaar is
de regen begonnen en even hevig als toen. Het heugt nog
menigeen hoe vroeg pen toen met het vee voor den regen
moest vlugten en hoe lang men door het water is gekweld
geworden, Er is nu nog zooveel te oogsten en het grasland
kan nog zoolang tot voedsel strekken van het vee. Het ziet
er echter met het weer herfstachtiger uit dan gewenscht is en
de stortregens, die bijna iederen dag met onweersbuijen uit
het westen vallendoen het polderwater niet weinig wasseu.
De lucht is ziek zegt men op het landals zij zoo ontstemd
is; met dat al hebben de raolens werk genoeg om uit te ma-
len en bespeurt men gaandeweg een hooger stand van het
buitenwater. Kwam de gewenschte en langverwachte oosten-
wind, die slechts in February en sinds dien tijd weinig of
niet gewaaid heeftden westenwiud maar opvolgener zou
zeer waarschijnlijk kans zijn op droog en bestendiger weer,
bijgevolg op een nog gunstig najaar."
Gedurende de week van 31 Augustus tot en met 6 Sep
tember hebben zich in Noord-Holland geene gevallen van long
ziekte onder het rundvee voorgedaan. In den loop der maand
Augustus zijn er 10 voorgekomen, nl.te Haarlemmermeer,
SlotenBeemster, Nieuwer-Amstel, MonnickendamNieuwen-
dam en Ilpendam ieder 1 en te Hoogwoud 3.
Door het hoofdbestuur der Hollandsche Maatschappij van
Landbouw is aan de afdeelingen een eirculaire gerigt, waarin
met groot leedwezen wordt kennis gegevendat de zoo alge
meen geachte voorzitter der Maatschappij, dr. A. H. van der
Boon Meschuithoofde van den ougunstigen toestand zijner
gezondheidontslag als voorzitter der Maatschappij heeft ge-
nomen. Met het oog op de wenschelijkheid om nog op de
aanstaande algemeene vergadering, op 29 dezer, te Amster
dam, een nieuwen voorzitter, die ingevolge de wet op 31 De
cember 1874 moet aftreden, te benoemen, wordt een drietal
voorgedragenbestaande uit de heeren J. C. van der Ouder-
meuleu, te 's Gravenhage, A. H. van Tienhoven te Gorinchem,
en mr. J. D. Viruly, te Voorburg. Tevens deelt het hoofd
bestuur mede, dat de Ileer II. de Bie, te Rolterdamdie op
