1873.
Vrijdag, 10 October
N". 41
V A IV
AAN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD.
Veertiende Jaargang.
VSMRZ/.
Prijs van het Abonnement:
in het Jaar®-
Prijs der A_dvertentidn
van 16 regels 75 Centelke regel meer 12 Cent.
Haarlemmermeer.
Bij den Burgerlijken Stand zijn aangegeven
van 1 tot 7 October 1873.
Holl. UlaatschappQ v. JLandbouw.
Landbouw.
Nog eens: De Zonnebloem.
Het Miltvuur.
1
im
HAARLEMMERMEER.
Prijs van een enkel Nommee 15 Cent.
T.T.E TOEZENDINGEN, REDAKTIE EN UITGAVE BETREFFENDE,
te adresseren aan VAN BONG A C°.te Amsterdam.
Utterlyk Woenadag.)
Groote Letters worden naar hare plaatsruimte berekend.
Door Ds. Escher Jr. te Warnsveldis voor het beroep
naar de Hervormde gemeente Haarlemtnermeer bedankt.
GEBORENCatharina, dochter van J. Bisschop en E. Wagenaar.
Cornells, zoon van H. van Keulen en E. M. Koolhaas. Jaantje Pieternella,
dochter'Van J. Lankhaar en G. Verheek. Cornelia, dochter van H. de
Brnin en C. van Velzen. Antonia, dochter van M. Verhoeven en A.
van der Meer. Elisabeth, dochter van P. van Gerven en B. Smit.
Jacob, zoon van L. Bleeker en W. M. Mul. Dirk, zoon van Kl. Stet
en M. Looij. Alida Magdalena, dochter van J. Kauffman en W. W.
van Waardenbnrg. Jacoba Gijsberdina, dochter van J. Wassenaar en M.
van Andel. Jan Jacobns, zoon van A. Kniper en M. Dekker. Gerrit
Rndolf, zoon van W. PerBoon en M. E. Scholte. Johanna Hendrika,
dochter van J. de Vries en J. K. van Oort. Antonius, zoon van J.
Greenland en G. M. Tielkens. Catharina Elisabeth, dochter van A.
Onkenhout en S. Henrichs.
OVERLEDENCornelis, ond 5 weken, zoon van A. Borst en N. van
Laar. Maria van Duijn, oud 21 jaren, gehuwd met Kl. Jongkind.
Anna Spruijt, oud 81 jaren, wed. van J. Bruikman.
LEVENLOOS AANGEGEVEN 1 Kind van M. Reedijk en J. Korstman.
1 Kind van K. Jongkind en M. van Duijns.
ONDERTROUWD geene.
GEHUWD: C. Pijlman (wednr.) met M. T. Jansens (wed.). J.
Pannekoek met W. Splinter.
Diakeuen der Hervormde gemeente Haarlemmermeer zullen
in de volgende week aan de huizen der gemeenteleden eene
Collecte houden ten behoeve der armen. Aangezien de inkom-
sten der Diakonie tegenwoordig zeer gering zijnen de uit-
gaven vele, zoo mag men verwacliten dat Diakenen zich zullen
kunnen verheugen in mime giften.
Bij de verloting, gehouden 6 October 1873, op het Raad-
huis te Amsterdam, van werktuigen voor den landbouw, vee,
zuivelbereiding, akkerbouw, enz.zijn prijzen gevallen op de
hieronder vermelde nommers.
14,
19,
43,
45,
52,
70,
79.
85,
103,
116,
120,
155,
161,.
194,
260,
287,
292,
372,
379,
390,
432,
451,
525,
534,
677,
634,
646,
651,
689,
707,
710,
728,
758,
772,
795,
822,
825,
826,
834,
838,
839,
904,
975,
1013,
1070,
1074,
1093,
1167,
1182,
1289,
1295,
1318,
1332,
1333,
1379,
1391,
1414,
1453,
1468,
1540,
1547,
1566,
1580,
1622,
1639,
1698,
1752,
1794,
1798,
1808,
1874,
1881,
1995,
2002,
2008,
2075,
2092,
2705,
2719,
2729,
2745,
2768,
2790,
2806,
2285,
2295,
2331,
2339,
2427,
2431,
2495,
2528,
2558,
2674,
2692,
2828,
2976,
2977,
2989,
3046,
3120,
3130,
3140,
3178,
3258,
3261,
3327,
3337,
3357,
3400,
3434,
3438,
3511,
3525,
3676,
3699,
3718,
3743,
3774,
3775,
3806,
3880,
3887,
3910,
3971,
3980,
4047,
4050,
4058,
4081,
4095,
4180,
4198,
4226,
4236,
4288,
4289,
4314,
4317,
4343,
4348,
4372,
4416,
4493,
4508,
4518,
4529,
4704,
4705,
4712,
4715,
4717,
4721,
4723,
4736,
4763,
4814,
4816,
4818,
4828,
4834,
4846,
4852,
4861,
4871,
4d06,
4916,
4931,
4980,
4987,
4991,
5002,
5009,
5029,
5070,
5108,
5116,
5123,
5139,
5186,
5223,
6245,
5356,
5396,
5502,
5515,
5534,
5547,
5554,
5605,
5634,
5641,
5653,
5683,
5737,
5742,
5752,
5757,
5790,
5822,
5857,
5900,
5907,
6100,
6101,
6107,
6116,
6165,
6189,
6234.
6265*,
6257*,
6322,
6342*,
6338*
6362,
6389,
6391,
6396,
6406,
6428,
6442,
6471,
6502,
6548,
6563,
6567,
6599,
6608,
6623,
6649,
6706,
6755,
6777,
6794,
6867,
6889,
6960,
6961,
7000,
7006,
7047,
7052,
7111,
7136,
7169,
7172,
7206,
7214,
7215,
7272,
7328,
7368,
7388,
7391,
7398,
7508,
7537,
7546,
7637,
7668,
7682,
7694,
7729,
7752,
7774,
7797,
7828,
7905,
7914,
7958,
7985,
7991,
7997,
8041,
8061,
8079,
8091,
8128,
8129,
8165,
8171,
8172,
8175,
8179,
8217,
8250,
8255,
8283.
Deze stsan zoo op de nitgegeven lijst.
Leerdam3 Oct. Op de den 29 September gehouden
paardenmarkt waren ruim 500 paarden aangevoerd. De handel
was hoofdzakelijk in beste paardeneen schimmel werd ver-
kocht voor 1400.
's Hertbgenbosch. Als een zeldzaamheid is het vermeldens-
waard, dat hier in den tuin van de familie van Dijck op de
Schapenmarktaan een boom, beladen met volwassen peren
verscheidene takken vele bloesems dragende prilste jeugd en
de rijpste ouderdom naast elkander.
Weesp8 Oct. Op de|heden alhier gehouden najaars-paar-
denmarkt waren aangebragt 200 paarden en 28 veulens. De
handel was tamelijk levendig en de prijzen waren vrij hoog.
Door het weder begnnstigd, was de markt nog al druk bezocht.
Voor zoover bekend is, hebben zich gedurende de week
van 28 September tot en met 4 October in de prov. Noord-
Holland geene gevallen van longziektejjonder het rundvee voor-
gedaan. In den loop der maand September zijn in deze pro-
vincie sleehts 7 runderen aangegeven als Rjdende aan long-
ziektenamelijk3 te Amsterdam, 2 te Helder, 1 te Haar-
lemmerliede en 1 te Spaarnwoude. Al die runderen zijn afge-
maakt.
Men leest in de Groninger Courant het volgende:
Meermalen is in dit blad de aankweeking van de zonnebloem
aanbevolen ten einde daardoor de vooral op de kleistreken
zoo menigvuldig heerschende koortsen af te weren. Misschien
zal dit ten gevolge hebben, dat sommigen in 't volgend voor-
jaar zonnebloemzaden in den grond leggenwant wie zou niet
graag van die lastige koorts verschoond blijven? 't Zou een
hoogst eenvoudig en zeer onkostbaar middel zijn, en welligt
is dit de reden, waarom menigeen bij 't lezen of hooren daar-
van ongeloovig de schouders optrekt en denkt, dat men een
loopje met hem of haar wil nemen. Toch is 't zeer gemak-
kelijk het eens te beproeven baat het niet, het schaadt zeker
ook niet. En volgens verklaring van iemanddie veel van
hoenders houdt, leveren de zaden van de zonnebloem een
uitmuntend kippenvotir. Eene reden te meer dus om eens eene
proef te nemen.
De New-Yorksche correspondent van het 't Handelsblad
sehrijft o. a.
„Voor diegenen onzer landgenootendie belang stellen in
den veehandelis hier een staaltje wat volbloed koeijen en
kalveren somtijds waard zijn of ten rainste welke prijzen daar-
voor betaald worden. Te Utica, in den staat New-York, werd
dezer dagen eene kudde van 115 stuks hoornvee in publieke
veiling verkocht. De kudde was aangekondigd als eene soort
van fancy-verzamelinghet waren louter kabinetstukken van
koeijen en kalverenom onder een stolpje te zetten. De kost-
bare verzameling had dan ook een schaar van liefhebbers uit
Edgeland, Canada en alle staten der Unie rondom de tafel
van den afslager bijeengelokt.
„De eerste koe werd toegewezen voor dp kleinigheid van
62,500 daarop volgden prijzen van 50,000 tot/87,600.
De hoogste somdie voor een stuk vee betaald werd
was 101,500. Een kalf van zeven maanden bragt den
ongehoorden prijs van f 67,500 op; een ander werd voor
25,000 verkocht. De geheele opbrengst der veiling was
900,000. Wat zoudeu wij Nederlanders gaauw onze staats-
sehuld kleiner maken, het Amsterdamsche Noordzeekanaal
vergrooten en voltooijen en een nieuwenruimen waterweg
van Amsterdam naar den Rijn gravenals onze Friesche koeijen
eens zulke fancy-prijzen op de Londensche markt konden be-
dingen."
De. Prov. Noord-Brab. Cour. behelst het volgende over:
Dczeziekte, die van zoo verschillenden aard en gedaante
is en zich uitwendig door geene plaatselijke bijzondere toe-
vallen kenmerkt, wordt ook wel het bloedvuur of venijn ge-
noemd. Gewoonlijkdoch nietaltijd, is de milt ziekelijk aan-
gedaan. De ziekte ontstaat dikwijls plotseling en haar beloop
is schielijkzoodat dieren die er door aangetast worden reeds
in weinige urenja soms dadelijk of binnen weinig tijds, dood
blijven. Men beeft echter ook gevallen dat de ziekte vele da
gen, zelfs 8 dagen en langer duurt. Gevaarlijk en doodelijk
is zij echter over het algemeen en nooit kan men er zich ge-
noeg voor in acht nemen.
Het bloed van het aangethste dier bezit eene buitengewone
afdwalende beweging, zoodat het zich dan weer te veel op-
hoopt in de inwendige deelen, dan weer met kracht naar de
huid gedreven wordt, en daarbij door ooren, mondneus
endeldarm, enz., naar buiten loopt. Het is zwart, teerachtig,
smerig en kleverig op het gevoel en stolt niet zoo als anders
wanneer het afgetapt wordt. Uit het bloed zelf wordt een dik-
ke geele papperige stof afgescheidenantrax-zult of geel water
genoemd, dat als een sterk bijtend gift, alle weefsels en or-
ganeu waarmede het in aanraking komt, verbrandt en doodt.
Eerst, nog in het bloed aanwezig, werkt het sterk opwekkend
zoodat het dier goeden eetlust toont, zich vrolijk voordoet,
uitnemend groeiteen prachtigen glans op de haren bezit en alle
levensverrigtingen hebben met kracht en sterker dan gewoon
lijk plaats. Maar daarna, indien zich de antrax-zult afgeschei
den heeft uit het bloedis het geheel verslagenzwak en valt
als door den bliksem getroffen plotseling dood of de aanval
duurt langer, terwijl het dier als door grooten angst aange-
daanmet wijd uit elkander gesperde beenenbeen en weer
waggelt, beeft, siddert of het staat als bedwelmd te staren
of valt neder, stuiptrekt verschrikkelijkloeit en bruit vreese-
lijk als van woede, enz.
Ook merkt men nog de volgende verschijnselen op: beven
en sidderen der achterpootentrekkingen van de huid, gedurig
stampen of schudden met de pooten als of er iets aanzit dat
het dier er af wil slaan. Lusteloosheidraatheidenz. Het
dier staat met neergebogen kop en tuurt strak voor zich
eerst als met gloeijende oogendie daarna mat en dof wordeu
en waarbij de oogleden eene gele kleur aannemen. Bij melk-
vee blijft op eens of de melk geheel weg of neemt schielijk
af en mindert dan steeds tot dat het dier sterft.
De mond is gewoonlijk gezwollen en heeft eene onnatuur-
lijke hitte en alsdan eet het dier niet meer, terwijl weer an-
deren, die dat niet hebben, tot kort voor den dood goeden
eetlust blijven toonen. Kort voor den dood worden de pooten
koud. Drukt men de buik aan de linkerzijde opwaarts, ter
hoogte waar de milt zit, dan krimpt het dier van pijn in ecu.
Ook kan men opmerken dat steeds het dier het liggen op
de linkerzijde mijdt. De ademhaling is moeijelijk, dat een ge-
volg is van een ophooping van bloed in de longen of den
opgezwollen toestand der keel.
Somtijds merkt men, en dan vooral aan den schouder, den
buik de pootenhet onderste gedeelte van den kop en den
hals, gezwellen of builenop, antrax- of miltvuur-builen ge
noemd die dan eens koud en dan weer warm zijn.
Deze builen schijnen inderdaad al het gift, dat bij de
ziekte aanwezig is of liever de ziekte veroorzaakt, te bevalten,
en kan bij eene gepaste behandeling dier gezwellen de ziekte
herstellen.
Na den dood merkt men eene sterke opzetting van de buik
op, zoodat men dan bij eene oppervlakkige beschouwing de
ziekte wel eens zou verwarren met trommelzucht of oploop.
De aars dringt gewoonlijk naar buiten en ontlast, even als neus
en mond een bloedig slijm.
De lijkopeniug doet nog zekerder het miltvuur kennendan
dat men dit bg het levend dier kan zien. Onder de huid merkt
men zwarte plekken en strepen van zwart bloed op, terwijl die
plaatsen waar de gezwellen of karbonkels voorkomen ver-
brand schijnen. Maag en darmen zijn met lucht gevuld en
hier en daar met bloedige donkere plekken bezet of ge-
geheel zwart en dan door koudvuur aangedaan. De lever is
nu eens gezonddan ook even als de milt in de meeste gevallen
opgezet, murw en bloedig; ook de longen zijn zeer bloedrijk.
Het geheel van het geoperide ligchaam verspreidt eene stinkende
lucht.
Bepaalde oorzaken, waaraan de ziekte te wijten is, zijn
tot hiertoe nog niet aangeweztn;
Sommigen houden het er voor als zou ze ontstaan door
eene giftige stof, die zich eerst aan de planten en door deze
aan de dieren, diA ze etenmededeelt. Eerst zoo als wij hier
boven reeds aanmerken, werkt dat gift opwekkend en daarna
verlammend op de meeste organenen daardoor ook op de
bloedzuiverende organen: nierenzweetklieren en anderen. Deze
verrigten daardoor niet meer hunne afscheidende werking en
de anders afgescheiden wordende slikstofrijke zelfstandigheden
(ureum of pisstof, piszuur, hopperzuur en andere toevallig in
het bloed geraakte vreemde stoffen)blijven in het bloed aan
wezig en werken bedwelmend op de hersenen en doodend op
het bloed, en hierdoor prikkelend, rottend en bedervend op
de andere vochten en vaste deelen van het ligchaam.
De planten schijnen ziek te worden, door eene gistende
of rottende beweging der bewerktuigde deelen in den grond
die daarin opstijgen en uitgedreven worden door eene lang-
durige en groote zonnehitte, om dan weldra weder door re-
gen of andere oorzaken op de planten neer te vallen. Veel-
vuldig komt dit voor op landerijen met een harde ondergrond
van leem, oerkalk, zand, enz., wyl daar die stoffen door
den regen niet diep genoeg kunnen worden gedrevenom
niet meer op te stijgen. Stinkendbedorvenslecht water,
mag men ook zeker als oorzaak verdenken.
De ziekte komt somwijlen bij enkele dieren dan weer bij
velen voor, en strekt zich ook over geheele streken uit en woedt
dan mede onder de varkens.
De behandeling der zieke dieren is uiterst moeijelijkwijl
de dood te gaauw de dieren overvalt, en daarom moet men
trachtenwanneer het miltvuur uitgebrokeu is, zooveel moge-
lijk de nog niet aangetaste dieren te behoeden.
Vooreerst. doet men in zulke gevallen elk dier een aderla-
ting van eenige pondenen laat ze verder 2 tot 3 malen
daags in koud water badenof ze daarmede overgieten. Men
zorge voor volkomen zuiver drinkwater, en voegt hierbij op
elken emmer 3 lood salpeter en wat keukenzout; terwijl men
daarenboven zware dieren nog een laxeermiddel van ]/t tot '/2
pond wonderzout in water opgelost toedient. Dadelijk veran-
dere men van voeder en geeft zooveel mogelijk zacht te ver-
teren saprijk voedsel, als salade, enz. Men houdt de dieren
goed koel en in de schaduw.
Het zieke dier zelf wordt op de volgende wyze behandeld
Sommigen radeq eene aderlating aanterwijl anderen zulks bij
zieke dieren geheel afkeuren. Inwendig dient men in alle 2
uren 1 lood chloorkalk opgelost in water toe, of ook 1 lood
salpeter en 1 ons wonderzout, eveneene in water opgelost.
