liaiHlbouw,
De Wereld-Tentooiistelling' te Weenen.
nader ouderzoeken alvorens te beslissen? Het is te hopen.
Maar dan is tocb een eenigzins grondiger onderzoek gewenscht
dan v. R. op pag. 16 aan de hand doet. Vlak nabij en zelfs
in Rijnland zijn centrifugalen te vinden van de meest gere-
norineerde makers. Waarom zou men niet naar de oeconomie
dier werktuigen onderzoek doen? Voor het oogenblik weet
men daaromtrent nog te weinig, maar waarom zou Rijnland,
ten hehoeve van een zeer groot algemeen belangniet met
hun eigenaars of gebruikers in overleg treden en uit degelijlfe
proeven zieh de kennis versehatfendie zoo gewenscht is?
Duizenden zullen dergelijke proeven misschien kostenmaar
wat beteekeut zulk een uitgaaf voor eem, nu het de oplossing
geldt der vraag of voortaan per jaar veel meer duizenden al
of niet verspild inoeten worden.
En als de uitslag van zulke couscientieus genomen proeven
voor centrifugalen gunstig is dan hopen wij die werktuigen
te Katwijk te zieu toepassen. Is de uitslag ongunstig, dan
kunnen de leveranciers van centrifugalen altijd nog beweren
dat het fabriekaat van heden zoo veel beter is dan het be-
proefde. Maar daaraan zal Rijnland dan wel geen groote
waarde hechten. Het is volraaakt zeker dat de Katwijksche
hevelcentrifugalen onvoordeeliger moeten zijndan bij voor-
beeld de in hun soort zoo voortreffelijke centrifugalen te
Schellingwoude.
Geen Lid van de Pomprad-Vereeniging
Z. M. heeft goedgekeurdby besluit van 11 February
1874, n°. 25, het reglement voor de Landbomovereeniging
gevestigd te Veendam. Het doel dezer Vereeniging is het be-
vorderen van den vooruitgang van landbouw en die takken
van nijverheid, welke daarmede in verband staan. De mid-
delen om dit doel te bereiken zijn: a. houden van vergade-
ringen tot het doen van mededeelingen en het bespreken van
zaken van onderliug en algemeen belang; b. het lezen van
tijdsehriften en andere werken, welke over land- en tuinbouw
en veeteelt handelen c. het ondernemen en ondersteunen van
zaken, die het doel der vereeniging kunnen bevorderend.
het houden en ondersteunen van tentoonstellingen van land-
huishoudelijken aard; e. het aankoopen en beproeven van
minder bekende werktuigen, zaaizaden en gewassen of wat
ook kan strekken tot opbeuring van de takken van nijverheid
door de vereeniging voorgestaanf. het voorstaan daar en
waar het noodig is van de belangen van landbouwveeteelt
en tuinbouw.
door C.
(Overgenomen uit het Utrechtsch Prov. en Stedelyk Lagblad.)
DE LANDBOUW.
(Vervolg en Slot, zie N°. 14.)
Met de tweede Londensche wereldtentoonstelling is de land-
bouwindusrie eene nieuwe fase ingetredenvan toen af is het
gebruik van nieuwe werktuigen meer algemeen geworden. En-
geland is de bakermat dezer werktuigen daar werden ze ont-
worpen, vervaardigd beproefd, algemeen in gebruik genomen
en naar het vasteland verzonden. Van dien tijd af hebben een
aantal agenten zich beijverd om den invoer van nieuwe werk
tuigen in ons te land bevorderlijk te zijngebrek aan handen-
arbeid heeft er toe medegewerkt, om het gebruik van Engel-
sche werktuigen meer algemeen te maken. Zij hebben den
landbouw groote diensten bewezen, daardoor nieuw leven in
het landbouwbedrijf en meer lust bij beschaafde menscben op-
gewekt, om aan de landbouw-werkzaamheden deal te nemen
de landbouw wordt nu wetenschappelijk en fabriekmatig be-
oefend, het is een edel bedrijf, waarin men nuttig voor zich
zelven en voor de maatschappij werkzaam kan zijn.
Er zijn nu sedert dien tijd tien jaar verloopen en de ver-
beterinven aan de werktuigen zijn zoozeer toegenomendat
men die met verbazing, rnoet aanschouwen; men zou welligt
meenen, dat het toppunt der volkomenheid bereikt was, en
toch is dit hier evenmin het geval, als met alle andere werk
tuigen op deze tentoonstelling. Een bewijs daarvoor levert
het verschil in zoovele werktuigen, daar vereenigddie tot
hetzelfde doel moeten dienen; en nu moge het waar zijn, dat
verschil in den aard van den grond en de gewoonte der ar-
beiders invloed heeft op den vorm der werktuigen toch zouden
bijv. zaai-, maai- en dorsch-werktuigeu alien dezelfde zamen-
stelling hebben, wanueer 66a vorm als de beste algemeen er-
kend werd. Van den gewonen ploeg af tot den stoomploeg
toeis er nog veel te verbeteren heeft men eerst sedert kort
den krachtmeter aangewendom de deugdzaamheid van den
ploeg te beoordeelen en daardoor gevondendat bet nuttig
effekt slechts de helft bedraagt der aangewende kracht: dan
is het toch duidelijkdat zelfs dit eenvoudige werktuig nog
veel te wenschen overlaat. De stoomploeg, om hare kostbaar-
heid nog slecht3 voor .enkele groote grondeigenaren bruikbaar
moet nog veel verandering ondergaaneer dat men algemeen
van de voordeelen der stoomkultunr gebruik kan makenkon
men slechts eene minder kostbare kracht in toepassing bren-
genbijv. die van verwarmde lucht, dan zou daardoor het
gewigt van het stoomwerktuig verminderd en zijne zamen-
stelling veel vereenvoudigd worden. De tijddie zooveel ge-
wrocht heeft in de zamenstelling van werktuigenzal welligt
ook dit denkbeeld wel tot verwezenlijking brengen.
Bij het gezigt van zoovele verzamelingen van landbouw-
werktuigen uit alle landen der wereld, moet men het be-
jammerendat het voorbeeld der Engelsche en Amerikaansche
fajpriekanten niet algemeen gevolgd wordt, namelijk: van zich
speciaal op de vervaardiging van slechts eene soort van werk
tuigen toe te leggen, in plaats van alles te willen maken;
dan zouden de fabriekanten een meer volkomen werktuig kunnen
leveren en goedkooper werk maken. Om de meerdere volko
menheid der Engelsche en Amerikaansche werktuigen kon men
deze uit alle anderen kennen; de laatsten, op de tentoon
stelling aanwezig, waren wel duur, maar ook gepolijst en met
zilver beslagen 't geen in de praktijk wel niet noodig isen
toch voor onze weelderige noordelijke landbouwers welligt
veel aantrekkelijks zou opleveren. Aan de eenvoudige yzeren
ploegen wordt het geslagen ijzer bijna geheel door gegoten
ijzer vervangeu, hetgeen eene besparing in kosten oplevert.
Proefnemingen met stoomploegen van Fowler en met ver-
schillende maaiwerktuigen werden buiten de stad Weenen op
de naburige landgoederen Leopoldsdorf en Gutenhof genomen
zonder echter voor de praktijk veel nut te hebben opgeleverd
zooals de kommissie, die daarmede belast werd, en de door
onzen min. van binnenl. zaken benoemde afgevaardigde wel
zullen willen erkennen. Van de maaiwerktuigen waren erlS
op het proefveld tegenwoordigwaarvan 1'5 uit Amerika. De
beste werden bevonden die van Johnston, de Buckeye en die
van Warder, alien uit Amerika. De eerste heeft vijf armen
die het stroo afleggen, zij is zeer licht gebouwd en zeer zamen-
gesteld. Bij deze proefnemingen werd geen krachtmeter ge-
bruikt, hetgeen alleen genoeg gezegd is, om weinig waarde
aan het oordeel der jury te kunnen hechten; het afleggen van
het stroo was bij de laatste zeer gebrekkig; gedurig hoopte
het zich op; de Buckeye deed het beste werk. De maai-
machine van Mac-Cormiek, door Burgess en Key te Londen
geleverdkuunen wij bij ervaring aanbevelen, ze heeft weder
?ene verbetering ondergaan door dien zich bij den vingerbalk
vijf halmen-opheffers bevindendie bij gelegen graan voorkomen
dat de machine daarover heenschuift.
Er zijn nu werktuigen, die op voldoende wijze de schoven
binden. Die van Wood heeft een doek zonder eind die het
graan op een yzeren bak legt, waarop het geheel werktuige-
lijk met ijzerdraad gebonden wordt; het is zeer vernuftig
uitgedacht.
De locomobiel van Clayton Shuttleworth voor dorschwerk-
tuigen blijft altijd de beste van alle Engelsche fabriekaten. De
firma heeft er nu in den tijd van 16 jaar reeds 13,000 naar
alle deelen der wereld afgezonden hetgeen zooveel zeggen wil,
als dat ze uitmuntend werkt; zij legt zich dan ook speciaal
op de verbetering van dit werktuig toe. Ze is van het beste,
zoo veel mogelijk gesmeed ijzer gemaakt, en het mangat zeer
groot, om den ketel zoo veel doenlijk schoon te houden.
In noordelijke landen bijv. Rusland en Hongarije kan het
zijn nut hebben om het stroo te gebruiken als brandstof voor
locomobieleu bij het dorscheu; bij ons te lande kan dit wel
niet in aanmerking komentenzij om zich uit eene oogenblik-
kelijke verlegenheid te redden. De Engelschen hebben aan bet
verlangen der Russen voldaan en hnnne locomobielen ingerigt
om met stroo gestookt te kunnen worden, volgens eene uit-
vinding van Schemiott; deze heeft een ijzeren bak aan den
vuurhaard bevestigdwaarin het stroo tusschen twee walsen
voortbewogen wordt, de walsen hebben eene poeliedie met
de krukas verbonden is. Te Weenen heeft men bij den agent
van Shuttleworth aldaar met dezen toestel proeven genomen.
Een stoomwerktuig van tien paardenkracht verbruikte 180 kilogr.
stroo in 47 minuten of 23 kilogr. per uur per paardenkracht
en in plaats van stroo 3 kilogr. steenkolen p. uur p. pk.
men had dus 8 kilogr. stroo noodig voor elke kilogr. steen-
kool, zoodat men 10% van het uitgedorschte stroo voor de
beweegkracht moest verbruiken volgens die berekening leverde
in Oostenrijk het gebruik van stroo als brandstof een voor-
deel op en was men er zeer mede ingenomen.
Aan de dorschkast zelf heeft men nog eene verbetering aan-
gebragt, waarbij het graan niet daarin gestoken, maar een-
voudig op de kast geworpen wordt. Dit is eene uitvinding
van Wilder, die reeds in Engeland Duitschland, Rusland eu
Oostenrijk in gebruik is en op elke dorschmachine kan aan-
gebragt worden.
Op die kast bevinden zich daartoe vijf strooschudders en
een werktuig, dat de stroobanden losmaakt; deze schudders
brengen het graan naar den dorsch-trommel. De uitvinder
noemfc als voordeelen: winst van handenarbeidgelijkmatige
voeding, onafhankelijkheid van trage of slechte arbeidersen
geene ongelukken of verstoppingen meer, zoodat hij vertrouwt,
dat binnen weinige jaren deze inrigtingdie bewezen heeft
goed te kunnen werken, algemeen in gebruik zal zijn.
De Engelsche inrigtingenzoowel locomobiel als dorschma
chine, hebben het voordeel dat ze niet alien een nummer heb
ben maar dat ook alle deelen daarvan nog iy. bet bijzonder
genommerd zijn, zoodat bij beschadiging of breking dadelijk
een ander nieuw stuk uit de fabriek te verkrijgen is, door het
nommer op te geven van de machine en van het gebroken of be-
schadigde deel.
De vooruitgang in den landbouw blijkt voornamelijk uit de
voortbrengselen van het land. Het akkerbouw-ministerie in Oos
tenrijk had monsters daarvan van dit land in een paviljoen ver-
zameld. Hoe leerrijk die verzamelingen op tentoonstellingen
ook mogen zijn moet daaruit nooit de toestand in het land van
afkomst worden opgemaakt. Meestal vindt men toch daaronder
monsters op bijzondere wijze verkregendie aan den eigenlijken
landbouw vreemd zijn; ook was niet alles nieuw, ten minste
niet de 200-jarige wijn uit Rusland in fiesschen met dikke
schimmel overtrokkenwaarvan men zegt, dat men er die in
weinige weken zelf op kan fabriceeren. Zuidelijk Rusland voor-
Damelijk de Krimlevert meer wijn op dan geheel Duitschland.
De Russen weten echter de geheele hoeveelheid zelf te kon-
sumeeren.
Behalve in de drie gebouwenin het vorig schrijven ver-
meld, waarin de landbouw-werktuigenen het paviljoen van het
Oostenrijksche ministerie waarin Oostenrijksche landbouw-voort-
brengsels waren tentoongesteldhad men te Weenen nog in zeer
sierlijke paviljoenen partikuliere verzamelingen van groote land-
eigenaren, waarvan wij slechts vermelden die van den Prins
van Zwarzenberg, bevattende de voortbrengselen van zijne lan-
derijen en bosschen in Hongarije, die zoo uitgestrekt zijn dat
zich daarop bevinden en hem toebehooren 23 brouwerijen 4
suikerfabrieken1 olieslagerij1 stoommeel- en broodfabriek
28 houtzagerijenwaarvan 5 met stoomkracht, 4 steenbakke-
rijen en kalkovens, 3 hoogovens en 4 smederijen. Moge al van
den staat geeischt worden, dat hij het landbouw-onderwijs als-
mede den goeden afzet der landbouw-voortbrengselen bevordere
en dit laatste niet gering achte; aan groote landeigenaren komt
de taak toe, om kleine landbouwers voor te gaan in eene goede
bebouwing van den grond en in de oplossing van moeijelijke
vraagstukkendie zich voortdurend daarbij voordoen, voorna
melijk bij de kultuur en verwerking van handelsgewassen
als raeekrap, vlasbeetwortelenkoolzaad en vreemde graan-
soorten, waarbij met een voordeelig gebruik van mest hooge
opbreDgsten te verkrijgen zijn. In dit opzigt zijne groote land
eigenaren bevorderlijk aan de ontwikkeling van den landbouw.
Opmerkelijk is het, dat likeuren nog gerangschikt werden
onder de voortbrengselen van den landbouw en dat zeker geen
artikel op deze tentoonstelling beter gerepresenteerd werd dan
dit: uit alle landen in het noorden en het zuidenuit Oost
en West, van Russen en Mohammedanenuit Weenen en
uit Amsterdam waren likegren ingezonden. Het gebruik daar
van neemt sterk toe; een afschaffer moest de tentoonstelling
doorwandelende onaangenaam aangedaan worden wanneer hij
dien helschen drank met prachtige etiketten zoo aanlokkend,
zoo verleidelijk tentoongesteld zag.
De landbouwwerktuigen uit Frankrijk waren blijkbaar van
de Engelschen nagemaakt: het aantal kleine dorschwerktuigen
uit dat land getuigde vau kleine boerenerven. Blijkblaar is de
landbouw in het land zeer vooruitgegaanhet welk daar voor
namelijk te danken is aan een afzonderlijk ministerie van land
bouw enhandel, hetwelk onder meer, door het geven van gel-
delijke bijdragen, nuttige verbeteringen in den landbouw aan-
moedigt. Onder de landbouwvoortbrengselen van Italie bevond
zich een worst, die niet minder dan 88 kilogr. woog. Uit
Zwitserland had men veel melkboter en kaas ingezonden,
van een aantal kleine boerderijen maar graan en wijn te huis
gelaten.
In het departement Nederland der tentoonstelling merkte
ik vier verzamelingen onzer landbouwvoortbrengselen opuit
den Haarlemmermeer, van de Hollandsche Maatschappij van
landbouw, uit de Overbetuwe van de Geldersche Maatschappij
van landbouw, uit l^oord-Holland van de vereeniging Hollands
Noorderkwartier en uit Zeeland van den heer van den Bosch
hoofdzakelijk verzamelingen van graansoorten. De Maatschappij
tot bevordering van vlas-industrie in Rotterdam zond. exemplaren
van llollandsch, Zeeuwsch in zout water geroot en Friesch
vlas en uit den Beemster rag men een aantal goed geconser-
veerde Edammer kaasjesuit eene nieuwe fabriek met stoom
kracht gedgevenvan de heeren W. Sluis en J. Stuit. De
exploitalie van het Helena-veen, bij 's Boschzond deugde-
lijke turf in. Slechts een landbouw-werktuig was er uit ons
land te vinden een karnwerktuig van den heer Voorbijtelte
Bergen op Zoom.
De landbouw-litteratuur was weinig, maar goed vertegen-
woordigd, door twee jaargangen der Landb. Ct. van dr. L.
Mulder.
Van onze bloembollen-kultuur was niets ingezonden. Uit ds
boomkweekerijen van Boskoop en omstreeken eene verzameling
geconscrveerde vruchtenvan H. C. Boer en vruchtboomen
der Pomologische-Vereeniging aldaar; die vereeniging verkreeg
daarvoor eene eervolle vermeldingterwijl aan andere natien
verschillende medaljes werden verleend. De beste tentoonsteller
van bloemen was niet in ons landhet land der bloemen-
kulluur te vinden, maar in Belgie. De uitgever van het maand-
blad Illustration Horticolede heer J. Lindente Gentzond,
uit zijne groote etablissementen aldaar en te Brusselkostbare
palmboomen en dracaeuen en ook minder kostbaredie meer
in het bereik van iedereen blijven en niet minder schoon zijn,
als: azalia's, rhododendrumsfuchsia's en rozenwaarmede
de tentoonstelling opgeluisterd werd.
Ik vermeldde reeds, dat de Nederlandsche landbouw-nijver-
heid te Weenen slecht vertegenwoordigd werd, en in het ver-
leenen van bekrooningen aan het ingezondene is men boveu-
dien karig geweest. Er waren ruim 50 Nederlandsche inzen-
ders van landbouw-artikeleu en daaronder met goede inzen-
dingen die ik in dit kort verslag niet vermelden kan; daar
van zijn 9 inzenders bekroond terwijl het aantal bekrooningen
in het algemeen uitgereikteen derde gedeelte van het aantal
bedraagt.
Portugal zond van zijne landbouwvoortbrengselen hoofdza
kelijk zijn wijn in; oude portwijndie ons deed watertanden
jammer dat men de beschimmelde fiesschen slechts van buiten
leerde kennen. Die wijn groeit op de hellingen der bergen
die het Dourodal omzoomen, naraenlijk van de grenzen van
Spanje tot aan de rivier de Douro. De jaarlijksehe opbrengst
is 50 millioen liter, een tiende gedeelte der hoeveelheid wijn,
die geheel Portugal opleverten voornamelijk zijn weg in En
geland vindt. „01d Port" is het genot van een Engelschman,
onverschillig of hij in Indie, in Kanada, of in zijn vaderland woont
De tentoonstelling van paarden en rundvee mislukte 11.
najaar te Weenenomdat ze naar het algemeen oordeel in
verkeerde handen was gevallen en praktische lieden daarover
niet geraadpleegd waren.
Van 1424 September 11. werd te Weenen het internati-
onale kongres voor den landbouw gehouden onder voorzitter-
schap van den minister van Landbouw. Deze had eene cir-
kulaire aan de buitenlandsche mogendheden gezonden, waarin
het denkbeeld ontwikkeld werddat in den laatsten tijd de
gedachte meer levendig wordt aan een gemeenschappelijk zamen-
werken voor de algemeene belangen. In den landbouw is men
er ook van teruggekomen om zich te isoleerende talrijke
vereenigingen en kongresseu getnigen daarvan. Volgens de
algemeene opvatting moeten die zich uitstrekken tot buiten
het vaderland en internationaal worden. Dit is de oorsprong
van bovengenoemd kongres, waarop gewigtige vragen over de
wijze van bebouwing van het land, die een of meer landstreken
gemeen hebben behandeld moesten worden. Daartoe geschiedde
aan de verschillende gouvernementen de uitnoodiging om per-
sonen daarheen af te vardigendaarbij is men naar o. i. een
verkeerden weg inslagenniet geschikt om tot praktische op
lossing van verschillende kwestien te gerakenwant het is
niet aan te nemen, dat gouvernementen bekend zijn met personen,
die deze vraagstukken weten op te lossen. Beter ware het
dat ook dit kongres voor iedereen toegankelijk ware geweest,
die zich sterk voelde om in die gemeenschappelijke vraagpun-
ten licht te geven.
Hiermede besluit ik mijne opmerkingenomtrent de land-
bouwindustrie op de Weener wereldtentoonstelling.
Snelpers-Drukkerij van Bonga C°. Amsterdam.
