92 -
Over (le prijzen van liet rundvee en van liet vleesch,
in het laatste twintig-jarig1 tijdvak,
1
Oeraengde Berigten.
Jngezottben.
door
Mr. J. A. van Eijk.
Algemeen wordt de klagt gehoorddat de meeste levensbe-
hoeften thans zoo duur zijnzoo als: visch, boter, kaas,
koffij, enz. Die klagt is volkomen gegrond, en de ontzagge-
lijke rijzing der prijzen van bovengenoemde en dergelijke ar-
tikelen, vergeleken met die welke een twintigtal jaren geleden
daarvoor betaald werdenkan niet anders dan zeer bezwarend
zijn voor hoofden van gezinnen die met een beperkt inkomen
zoo als men dat noemt, moeten rondkomen.
Terwijl in het jaar 1850 het kilogram boter te Kampen
werd betaald tnet 0.685 moest daarvoor in 1860 van
f 1.075 tot f 1.85, in 1869 van f 1.17 tot f 1.45 en in
1873 van f 1.44 tot f 1.48 worden besteed. Geen klein ver-
schil met 1830, in welk jaar het kilogram boter slechts 58s
cent gold! Dit artikel kost alzoo thane twee en een half maal
die som.
Voor het kilogram zoetemelksche kaa9 werd in 1869 te
Gouda betaald 38 cents, en in 1870 koste zij reeds 52 cents.
In 1854 kon men goede Java-koffij voor 29 cents het
kilogram koopen thans geldt zij 71 cents.
De hooge prijs van geen voedingsmiddel heeft echter meer
ontevredenheid opgewekt, die zich onder anderen te Amster
dam door geschrijf in de dagbladen heeft geopenbaard dan
die van het rundvleesch. Bij velen toch bestaat de meening,
dat. de verhooging der vleesch prijzen in geen verhouding staat
tot die van het slagtveemaar in de laatste twee of drie jaren
willekeurig uit ongeoorloofd winstbejag is opgedreven.
Ik heb getracht na te gaan in hoeverre deze meening ge
grond is, en daartoe de gemiddelde jaarlijksche prijzen van
het 9lagtvee in het afgeloopen twintigjarig tijdvak vergeleken
met de prijzen voor het rundvleesch in rekening gebragt.
De opgaven daarvoor zijn echter niet zoo gemakkelijk te
verkrijgen als mrti oppervlakkig zou denken.
•In de Verslagen van den Landbouw in Nederlandopge-
maakt door Dr. W. C. H. Staring, op last van den Minister
van Binneniandsche Zaken worden zeer vele opgaven verstrekt;
maar, voor zooveel het rundvee betreft, loopen die over geen
langer tijdvak dan van tienjaren, t. w. van 1861 tot 1870 (1)
Voor Amsterdam begiunen de opgaven met 1863, die voor
Leeuwarden met 1861,
In het tijdschrift de Economist, 1872, biz. 216, vindt men
eene tafel van waarde van het slagtvee over 1846 tot 1870,
maar die prijzen kunnen alleen gelden voor zeer ligt vee van
200 kilogr. zwaarte, en stellen daarenboven alleen de waarde
door den fiscus aangenomen maar niet de gemiddelde werke-
lijke verkoop9waarde voor. Dit blijkt dadelijk bij vergelijking
van genoemde tafel met die voorkomende in het Verslag van
den Landbouw over 1870. Zij kunnen dus alleen dienen om
de rijzing en daling der veeprijzen aan te gevenom welke
reden ik ze hierachter laat volgen. Ook de marktberigten in
de dagbladen loopen niet zoo ver achteruit; terwijl, om een
eenigzins volledig overzigt te verkrijgen een tijdvak van twin-
tig jaren onmisbaar is. Van de vleeschhouwers opgaven der
veeprijzen te erlaugen, is ook zeer moeijelijk, oradat zij, op
eene enkele uitzondering nahet zelveu niet wetendewijl
zij geen geregelde aanteekening van hunne inkoopen houden,
maar die, zoo als men dat noemt, nit de lade betalen.
Ik ben er echter in geslaagd om eene opgave uit de boe-
ken van 1853 af van een vleschhouwer te Amsterdam te ver
krijgen, die van alles nauwkeurige aanteekening heeft gehouden.
Ik laat die opgave hier volgenvergezeld van die voor
Amsterdam en Leeuwarden uit het genoemde Verslag van den
Landbouw over 1870, en daarnaast de vleeschprijzen voor
Amsterdamde eenige die mij volledig bekend zijn door eigen
ondervinding, en waarvan tevens in meergenoemd Verslag eene
opgave van 1861 tot 1870 wordt gevonden.
Bij het vergelijken zal men dadelijk ziendat er dikwijls
groot verschil van prijzen voor het slagtvee voor hetzelfde jaar
tusschen deze opgaven bestaat. Ter verklariug moge dienen
dat de prijzen over het twintigjarig tijdvak opgegevenbetrek-
king hebben op vet vee van gemiddeld 325 kilogr. schoon aan
den liaakdat is buiten het losse vet.
De opgaven in het Bijksverslsg meer gemiddeld zijnde, geven
daarom over het algemeen een weinig lager bedrag aan. Die
voor Leeuwarden waren tot 1869 lager dan die te Amsterdam
maar overtreffen die verre in 1869 eu 1870. Een bewijs hoe
weinig de aanvoer ter markt aan de behoefle kon voldoen.
Dat de aanvoeren intusschen niet geringer zijn geweestblijkt
uit de tafels der Kijksverslagen. In 1869 bedroeg de aanvoer
van alle rundvee te Leeuwarden 33,639 stuks, dat is 10 ten
honderd meer dan in 1868, en dit getal steeg in 1870 tot
35,482 stuks (2). Te Botterdam greep in 1869 eveneens eene
vermeerdering van aanvoer plaats. De aanvoer toch bedroeg
in 1869 niet minder dan 44,003 stuks, d. i. ruim 10 ten
honderd meer dan in 1868. In 1870 werden 45,863 stuks
runderen aldaar ter markt gebragt. Te Amsterdam greep die ver-
meerderde aanvoer niet plaats: in 1869 bedroeg zij 22,524
en in 1870 22,505 stuks.
Een moeijelijkheid tot vergelijking der vee- en vleeschprijzen
van vroeger en thans, ligt in de veranderde wijze van het
heffen der belasting of accijns.
In 1852 werd de oude wijze van veeschatting afgeschaft
en vervangen door eigen aangifte (onder controle van het regt
van benadering door den fiscus). Sommige steden echterwaar-
onder Amsterdambleven rijks- en stedelijken accijns heffen
volgens oude, vaste tarieven naar het bruto-schaalgewigt. Bij
de wet van 18 59 werd deze heffing van accijnsen afgeschaft,
en eigen aangifte ingevoerd.
Deze verschillende wijze van heffing van den accijns heeft
niet alleen invloed uitgeoefend op den prijs van het vleesch
maar heeft ook tot eene schijnbare verandering der veewaarde
in de officieele verslagen aanleiding gegeven. De gemiddelde
waarde van het vee over 1852 was stellig hooger dan die door
(1) Het laatst uitgegeven Verslag, loopende over 1870, is in 1872 uit-
gegeven.
(2) Ongetwijfeld gelden de opgaven van Leeuwarden daarenboven niet
voor vee van dezelfde soort, maar hebben de prijzen van 1869 en 1870
betrekking op zwaarder vee dan van de vorige jaren.
de veeschatters bepaald, waardoor de vleeschhouwer te weinig
accijns betaalde. Ik heb daarvan een overtuigend bewijs in
handen, in eene kwitantie op 21 November 1834 uitgereikt
aan den vleeschhouwer Mte Amsterdamvoor 'den
aankoop van 2 ossen en 4 vette koeijen, elk van 325 kilogr.
schoon aan den haakten bijdrage van vijf honderd guldens,
d. i. ongeveer f 84 per stuk. Het vee was toen niet duurder
dan tien jaren later. Het wordt nader bevestigd door de rijzing
der veeprijzen in de officieele verslagen, waarin dadelijk eene
verhooging, na het afschaffen der veeschatters, valt op te mer-
kenwegens de vrees voor benadering.
Tot 1866 bedroeg de gezamenlijke rijks- en stedelijke be
lasting te Amsterdam 25 pet. van de geschatte waarde; na
dien tijd tot op heden 10 pet. van de waarde volgens eigen
aangifte, onder het regt van benadering door de rijks-ambte-
narenals de aangifte te laag wordt geacht.
Bij vergelijking van de volgende tafels zal men gewis ge-
troffeu worden door het groote verschil in prijs van runderen
voor hetzelfde jaar opgegeven. Tot opheldering moge dienen
dat de eerste kolom van de tweede tafel aan de boeken van
een' vleesschouwer alhier ontleendbetrekking heeft op best,
zwaar vee van 425 kilogr. per stuk. De cijfers in de eerste
tafeluit de Economist overgenomengelden voor zeer ligt vee
van 200 kilogr. het stuk, terwijl de tweede kolom in het
meergenoemde V°rslag voor den Landbouw ongeveer als gemid
delde prijzen tusschen ligt en zwaar vee kunnnen worden aan-
gemerkt. Maar uit alle opgaven blijkt, en hier komt het op
aandat ongeveer dezelfde verhouding in de rijzing respectie-
velijk voor elke tafel bestaat.
In tafel I vindt men voor 1853 genoteerd 62.en
voor 1870 102.
In de eerste kolom van tafel II staat voor 1853 als ge
middelde prijs genoteerd 155.en voor 1870 als gemid
delde prijs 255.voor een zwaar vet rund. De verhouding
tusschen beide soorten is dezhlfde gebleven.
Was de rijzing voor zwaar en ligt vee aanmerkelijk van
18531870, nog veel aanzienlijker is die rijzing geweest in
het vorig jaar (1873); zoo als tafel III hierachter aantoont.
Hierbij komt nog de vermeerdering van belasting voor de
zelfde soort van rund bij verhooging van den veeprijs. Dit is
een groot nadeel voor de verbruikers van vleesch; waut, ter
wijl het verbruik reeds gebukt gaat onder den hoogen prijs
van het vleesch door den duurderen inkoop veroorzaaktwordt
het in klimmende mate bezwaard door de belasting.
Voor hetzelfde rund, waarvoor in 1866 eene belasting van
18.a 20.werd betaald, moest in 1873 de helft
meer, alzoo 30.worden opgebragt.
De belasting werd dus voor ieder kilogram vleesch met 3
cents verhoogd. De maatstaf voor deze belasting is alzoo zeer
onredelijk en bezwarend voor de verbruikers dezer levensbe-
hoefte, waarvan het verbruik niet belemmerd maar gemakkelijker
moest gemaakt worden. Hierachter zal ik gelegenheid hebben
op deze belasting terug te komen.
TAFEL I.
Waarde van het geslagta rundvee, volgens de Tafel
voorkomende in de Economist 1872 biz. 216.
in
1846.
f 52.het stuk.
in
1859.
64.— Let stuk.
H
1847.
54.—
1860.
a
89.—
u
H
1848.
56.—
u
H
1861.
u
87.—
H
1849.
55.—
II
II
1862.
84.—
h
1850.
48.
II
V
1863.
77.—
1851.
49.u
n
1864.
74.—
tt
V
1852.
54.tt
tt
1865.
rr
80.—
1853.
62.
II
1866.
u
90.—
1/
1854.
71.—
u
1867.
u
95.—
u
1855.
u 68.
II
1868.
u
94.—
II
1856.
72.—
h
1869.
u
103.—
1857.
71
H
1870.
u
102.—
tt
1858. 59.—
TAFEL II.
Prijzen van het Slagtvee
Prijs pel- Kilogr.
van het
te
te
te
Rundvleesch
A°.
Amsterdam.
Amsterdam.
Leeuwarden.
le kwal.
te Amsterdam.
1853.
140 tot 170
/0.70
1854.
185 195
0.75
1855.
180 195
-L
s 0.75
1856.
210 236
0.75
1857.
230 240
0.80
1858.
230 a u 260
0.90
1859.
210 tt 224
0.80-
1860.
228 e 256
j
0.90
1861.
220 245
160
0.80
1862.
226 248
154
0.80
1863.
230 245
180
152
/0.80 tot/0.85
1864.
235 254
it 200
162
0.90
1865.
240 h 265
180
170
0.80
1866.
240 a n 260
190
y 175
0.80 tot/0.90
1867.
250 h h 280
y 200
192
0.90 y //0.95
1868.
250 u 295
220
209
0.85 y y 0.90
1869.
n 240 280
230
280
a 0.85 y a 0.90
1870.
240 270
it 240
295
y 0.95
1871.
238 275
y 0.95 tot/1.00
1.872.
265 285
1.00 ll y 1.10
1873.
285 330
De
verlaging in 1866 was het gevolg der
afschaffing van
den stedelijken accijns, bedragende 15% van de aangegeven
waarde.
De voortdurende rijzing van den veeprijs heeft echter den
invloed daarvan voor de veeverbruikers oogenschijnlyk doen
verloren gaan.
TAFEL III.
Prijzen van vette runderen op de markt te Amsterdam
in 1873.
January280 tot f 310, gemiddeld f 295,
Februaryn 270 u 300y u 290.
Maarty 280 y 320, u y 300.
Aprilh 290 u y 325 y y 307-50
Mei290 u y 330 y 310.
Junijv 280 u y 330 y y 305.—
July280 y y 335 307.50
Augustusy 280 y 330 y y 305.
Septembery 290 y n 335 u n 212.50
Octoberv 300 u n 330, y y 315.—
Novembery 280 y y 310y *y 305.
December290 y 330, r y 310.
Deze opgaven zijn genomen uit de marktberigten der Am-
sterdamsche dagbladen. Zij kunnen gelden als gemiddelde
waarde van 300.voor een zwaar vet rund over het ge-
heele jaar, maar zijn niet zoo juist wat den tijd van rijzing
en daling betreft, want de rijzing van prijs in den handel
was reeds in het laatste gedeelte van Maart zeer sterk en
bereikte in April, Mei en Junij het maximum. In October en
November daalden de prijzen tot ongeveer die van 1872, om
in December weder te rijzenen tot den dag waarop ik dit
schrijf (Januarij)rijzende te blijven. In de marktberigten
worden de laagste en hoogste prijzen aangegevenmaar zon-
der het juiste in-acht-nemen van het gewigt. Dit geeft onre-
gelmatigheid bij de vergelijking. Slot volgt.)
De Eaarl. Courant verneemt met zekerheid, dat eerstdaags de Ooster-
spoorweg van Amsterdam-Hilversum-Utrecht en Hilversum-Amersfoordt
door eene daartoe door den minister van binneniandsche zaken benoemde
commissie zal worden opgenomen, en dat bij de Hollandsche IJzeren Spoor-
wegmaatschappij het voornemen bestaat, die lijnen op 1 Junij a. s. voor
het publiek verkeer open te stellen.
Gedurende de beide Pinksterdagen zijn langs den llhijnspoorweg 32000
reizigers in verschillende rigtingen vervoerd.
Z. K. H. Prins Frederik heeft, ter gelegenheid van het 25-jarig
regeringsfeest van den Koning en de Koninginaan H. M. ten geschenke
aangeboden een massief zilveren juweelkistje. Het kistje,.en relief prach-
tig bewerkL rust op vier leeuwen van zilver en prijkt aan de hoeken met
fraaije melle' gravures, voorstellende vier vorstelijke verblijven. Het sleutel-
gat is in een gouden plaat aangebragt en boveu op het deksel is een gouden
kroon met diamanten omzet geplaatst. Het geheel is een kunsstuk van
groote waarde vervaardigd in de koninklijke fabriek van gouden en zil
veren werken van den heer J. M. van Kempen.
Den 22 dezer deden de studenten te Leiden hun uittogt uit het oude
gebouw hunner societeit Minerva. Met een kroegjool werd afscheid ge
nomen van het gebouw, waaraan voor hen zoo menige, in het studeuten-
leven belangrijke herinnering verbonden was. Toen zij huiswaarts keerden
nam ieder een souvenir mede van dat oude gebonw, in welks plaats
weldra een schooner, meer ingerigt naar de eischen des tijds, zal verrijzen.
Sommigen rag men huiswaarts keeren met eon lap afgescheurd behangsel,
anderen weer met een zwaren ijzeren ketting van de stoep, een stuk hont
of een steenklomp en het oude gebouw, dat thans verlaten is, zag er den
volgenden dag uit alsof het eene belegering had doorstaan. Niet alleen dat
er bijna geen glasruit meer heel is en daarin alles afgebroken, maar zelfs
hardsteenen stoeppalen zijn verbrijzeld.
- Te Amsterdam heeft een hevige brand gewoed in een perceel in de
llozenstraat bij de Prinsengracht, bewoond door A. van Meeteren, winkelier
en schilder. Het huis is geheel uitgebrand en de talrijke bewoners hebben
met achterlating hunner goederen met moeite het leven gered. Door de
werking van 7 spuiten was men den brand omstreeks 1 ure's nachts mees-
ter; ten 4 ure was alles gebluscht. De st'ooinspuit was aangerukt, doch
heeft niet gewerkt. De belendende perceelen hebben nog al geleden. Per-
soonlijke ongelukken zijn niet vernoujieu.
Ook is aldaar een vijftienjarig, jangeling, in de Roskamsteeg, pit een
venster gevallen en kort daarna aan ae gevolgen overledeu.
In de vorige week werden te Louden slpchts vijf menschen overreden,
dat weinig kan genoemd worden bij de groote drukte, die reeds acht dagen
heerschte. Het getal gewonden door paarden of rijtuigen was echter 62.
Er verdronken acht personen, acht kinderen stikten en vijf zelfmoorden,
een manslag en vier moorden werden bedreven. Onder deze opgave is niet
begrepen de vreeselijke ramp, die Maandag 11. in het oostelijk Londen voor-
viel. Een man, John Blair genaamd, die ten gevolge van misbruik van
sterken drank aan delirium tremens leed, vermoordde zijne vrouw en
vier jonge kinderen, waaronder eene zuigeling van vier maanden en bragt
toen zich-zelven om het leven, denkelijk door een scheermes. Hij schijnt
bij het vermoorden der zijnen ook een hamer te hebben gebezigd. Een der
getuigen beantwoordde de vraag of de man vroeger een al'schalfer geweest
was, bevestigend, en andere getuigen verklaardeu, dat hij gedurende de
laatste vijf of zes maanden aan den drank geraakte en yrazend woest" was,
wanneer hij beschonken was. De geneesheer getuigde dat hij den ongeluk-
kige, die in zijne armoede zijnen troost in sterken drank had gezochtreeds
drie malen behandeld had, als lijdende aan delirium tremens, en bevestigde
tevens eene andere getuigenis, door te zeggen, dat de man meermalen ge-
dreigd had yzijne vrouw te znllen vermoorden."
In het hotel Drouot te Parijs is een begin gemaakt met den verkoop van
de diamanten, schilderijen en andere voorwerpen van weelde en kunst, van
mevrouw Lenoir, die hare geheele nalaten9chap, ten bedrage van eenige
millioenen, aan de armen heeft vermaakt. Alleen de verkoop in het hotel
Drouot zal meer dan een millioen opbrengen.
De Paus heeft op zijnen, den 13den dezer maand gevierden 82sten
verjaardag, ruim 80,000 brieveu en adressen van gelukwensching, nagenoeg
uitsluitend uit de verschillende deelen van het Italiaansche koningrijk,
ontvangen.
Dezer dagen kwam de trein van Bres naar Saint-Brieux een half
uur te laat aan. Zoodra hij stil hield, werden de machinist en de stoker
door de gendarmen medegenomen en de reizigers deelden de oorzaak hier-
van mede. Onder weg hadden die twee personen twist gekregen, die zoo
heftig geworden was, dat zij handgemeen waren geworden. De machinist
had toen de locomotief doen stilstaan en wasevenals de stokerafgeste-
gen. Op den weg hadden zij elkaar een duchtig pak slaag gegeven, waar
aan eerst door een vyftal kloeke passagiers een einde was gemaakt. Slechts
door hun toedoen waren zij er toe gebragt om de reis te vervolgen. Het
gevolg echter was, dat de trein een half uur te laat zijne bestemming
bereikte.
De natuuronderzoeker Martinus uit Kaaden in Bobemen verhaaltdat
hij onlangs op een reis in Saksen bij een landeigenaar een paard vond,
waarvoor hem reeds f 525 was geboden. Hij had het twee jaren vroeger
voor 35 gekocht. Het was toen zwakgeheel zonder voorkomenspijs-
vertering en uitwerpselen waren slecht. Ieder, die het paard zagvobrspelde
een spoedigen dood. Met behulp van een infusie van gebrande koffieboonen,
en door fijngemalen koffie met honig te slikken gegevenwerd het paard
in vijf maanden weer volkomen hersteld. De vertering verbeterde, alsook
de outlasting, het dier werd opgewekt, alle ziekelijke verschijnselen ver-
dwenen en het paard verkreeg kracht.gezondheid en het fraaie uiterlijk
waarin het zich thans vertoont. De eigenaar wist niet genoeg ten gunste
van dit middel te vertellen bij afgevallen paarden tegen achteruitgang in
kracht, gebrek aan eetlnst, vermageringrnige harenenz. Dat koffie
bij krachtige dierenvooral- bij koeijeneen best middel isheb ik dik
wijls ondervonden men verhaalt zelfsdat koffie het verwerpen van het
kalf tegengaat. Omtrent ditzelfde onderwerp schrijft Karl Fischer, ook uit
Kaaden, dat de voerlieden aldaar, wier paarden ziek werden door gevatte
koude of koliek, en daardoor in verlegenheid geraaktenhunne paarden
herstelden, dikwijls schier oogenblikkelijkdoor een drank van sterk ge-
kookte koffie, en ze daardoor voor de verdere rei9 weer geschikt maakten.
In Engeland is thans een schoenpoetsmachine in zwang die door den
voet in bewegiug wordt gebragt en in een achtste van den tijd en beter
verrigt, wat anders door handarbeid geschiedt.
Voor het geregtshof te Genua viel onlangs aen comische scene voor.
Een man was beschuldigd 100 sigaren van de regie gestolen te hebben.
De president tot den bcschuldigdeGij erkent dus der regie 100 sigaren
ontstolen te hebben?" Beschuldigdeuja", President: //En wat hebt gij er
mede gedaangij hebt ze zeker verkochtniet waar Beschuldigde ver-
legen //Neen, ik heb ze zelf gerookt." //In dat geval," zei de president
//komt het mij voor, dat de man erg genoeg gestraft is."
De grootste diamant, tot heden aan de Kaap gevonden, is thans in
bewerking aan de fabriek der firma M. E. Coster te Amsterdam, onder
toezigt van den heer Alex. Daniels. Deze steen weegt ongeveer 230 caraat
en is van helder water. Ze is 35 millimeter lang, 37 mill, breed, 28 mill,
hoog. Er zullen eenige maanden met slijpen van dezen diamant verloopen.
De waarde van zulk een diamant is natUurlijk thans, voor dat hij geheel
geslepen is, nog slechts bij raming te bepaleu. Indien echter deze steen,
na te zijn geslepen, geheel aan de verwachting beantwoordt, kan de ver-
koopwaarde ligtelijk een kwart millioen Nederl. guldens zijn.
Op den 23 Mei jl. had in de School N°. 1sectie DD
een Kinderfeest plaatster viering van het Krooningsfeest.
Eere aan de Commissie, die zulk een feest kon daarstellen
want dit zal bij kinderen en ouders langen tijd een pleizieri-
gen indruk achterlaten, dewijl het op eene onbekrompene
