- 156 -
Het inechttiiiscli equivalent van de voeding
der paarden.
1
1
Het ii' iken van fabriekkaas
285ste Staats-I<otert).
f
f
f
f
f
Oemengde Berigten.
De te Leeuwarden gehouden najaars-paardenmarkt was
schaarsch bezocht; 93 paarden waren aau de lijn. De handel
in werkpaardea was flaauwin goede soorten daarentegen
willig. De prijzen verschilden van f 50 tot 500.
Sedert eenigen tijd vermiste de schoenmaker Kema, aan den
Hoornschen dijk te Groningen, een zijner bennen die de eijeren
scheen weg te leggen. Na eenige dagen zoekens vonden zij
het nest in een afgelegen stuk land, en tot groote verbazing
met niet minder dan 28 levendige kuikens gevuld.
De wedstrijd voor dorschwerktuigen door stoompaarden
en door de hand gedrevenuitgeschreven van wege de Ver-
eeniging tot bevordering van den Landbouw in Hollands Noor-
derkwartierwerd den 7, 8 en 9 September in den Anna-
Paulowna-polder gehouden. Een uitgestrekt terrein, zeer ge-
schikt in de onmiddellijke nabijheid van het station gelegen
was daartoe welwillend afgestaan. Allerwege wapperden vlag-
gen op het terrein en van openbare en bijzondere gebouwen.
Vele belangstellenden uit verschillende streken van ons land
en zelfs uit Engeland bragteu een bezoek aan dezen hoogst
belangrijken wedstrijd. Het weder begunstigde het feest niet;
de zon liet zich slechts enkele malen zien en de regen viel
dikwerf in stroornen neder. De uitslag van de driedaagsche
beoordeelingwelke tevens voor bekrooning geldt op de ten-
toonstellingweldra van wege de Hollandsche Maatschappij
van Landbouio te Dordrecht te hondenwas als volgtN°. 1.
Stoomdorschwerktuigen van 68 paardenkrachtle prijs
aan de machine van Marsall Sons C°. ingezonden door
Landre Glinderman te Amsterdam. N°. 2 als voren, van 4
paardenkracht, le prijs aan de machine van Marsall Sons
C0., ingezonden door Landrd Glinderman te Amsterdam.
N°, 3. Driepaards-dorscbwerktuigenle prijs Wissekerke te
Anna-Poulowria2e Brabant Tool te Wieringen. N°. 4.
Tweepaards-dorschwerktnigenIn prijs Wissekerke, 2e Gebr.
Verhaag te Steyl (Limbnrg) 3e J. Kuyper te Winkel. N°. 5.
Eenpaards-werktuigenle prijs Gebr. Verhaag. N°. 6, Hand-
dorschmachine2e prijs J. Peignat C°. te Amsterdam. Wan-
molens, le prijs Corbetts wanmolen n°. 2, ingezonden door
Landre Glinderman, 2e prijs wanmolen van Hunt, inge
zonden door J. Peignat C°. te Amsterdam. Het totale cijfer
van aangiften was 31, daarvan dongen 20 stuks wejktuigen
mede, De tentoonstelling van paarden, hoornvee, schapen en
land-, tuin- en bouwproductenalsmede van kleinere werk-
tuigendoor de afdeeling Anna Paulowna der Hollandsche
Maalschappij van Landbouw op den 9 gehoudenis mede zeer
goed geslaagd.
Onder bet opschriftHollandsche bloemkool te Berlijn ont-
leeot Sempervirens aan de Deutsche Reich's Offerten-Zeitung het
volgende„Bloemkool werd in de vorige week (1825 Au
gustus) in fijne en prijswaardige kwaliteit uit Amsterdam hier
aangevoerd; ook uit de omstreken dezer stad (Berlijn) ontving
men ze, doch van veel mindere kwaliteit, die dan ook tot
veel lager prijzen werd aangeboden. De amsterdamsche (na-
tuurlijk wordt hier hollandsche bedoeld die men van Amsterdam
ontving) gold 5, 6, 7 J/2 tot 10 Sgr. 0.30, 0.36,
f 0.45 tot f 0 60) per struik." Men kan dus niet zeggen dat
men zich te Berlijn voor een koopje aan onze bloemkool vergast?
In Engeland worden tegenwoordig fabelaehtige prijzen be-
steed voor uitmuntend rundvee. Zoo zijn voor eenige dagen
op het buitengoed van den hertog van Devonshire in Lancas
ter verkocht: een kalf genaamd Barones Oxford (derde) voor
13,200; een kalf Oroothertogin van Oxford (elfde) voor
f 12,000, en de zuster van het laatste, de twaalfde van dien
naam voor 12,120.
Men leest in het Tijdschrift De Volksvlijt:
Volgens de onderzoekingen van bouley is het ontstaan van
den droes bij paarden te wijten aan overmatigen arbeid b(j
onvoldoend voedsel.
Het is dus van aanbelang te weten welke verhouding er
moet bestaan tusschen den arbeid en de voeding, om het dier
in staat te stellen zijn werk regelmatig zonder nadeel voor
zijne gezondheid te verrigten.
Tusschen levenlooze motoren, zoo als b. v. een stoomwerk-
tuig en een levend, zoo als een paardbestaat toch dit groote
verschildat terwijl de eerste geen meer arbeid verrigten dan
overeenkomt met de gebruikte brandstofde laatste bij den
arbeid ten koste van zijn ligchaara aanvult wat daartoe in de
voeding te kort komt. Het dier moet daardoor teruggaan en
eindelijk bezwijken.
De verhouding tusschen den arbeid en de daarmede gelijk
staande voeding kan het mechanisch equivalent der voeding ge
naamd worden. Is dit equivalent bekend dan kan men daaruit
in verband met de soort en den toestand van den rnoteur be-
sluitenhoeveel werk bij eene gegeven voedingof hoeveel
voeding bij een' te verrigten arbeid kan worden verrigt of
gevorderd wordt.
Sanson te Parijs heeft dit punt naauwkeurig wat paarden
betreft bestudeerd, en de uitkomsten zijner onderzoekingen
ten voorleden jare kenbaar gemaakt.
Als grondslag heeft hij voor het mechanisch equivalent aan-
genomen de zoogenaamde stikstof houdende of proteinestoffen,
en langs proefondervindelijken weg onderzochtwelke hoe
veelheid daarvan moet verstrekt wordenom paarden bij regel-
matigen arbeid gezond en in goeden staat te houden.
Hij vond daartoe de noodige opgaven bij de groote Compagnie
des Omnibus te Parijs, wier paardenzoo als men weetin den
best mogelijken staat van kracht en gezondheid verkeeren.
Uit het verstrekte voeder en den dagelijkschen arbeid der paar
den kon hij het mechanisch equivalent berekenenen kwam
tot de slotsom, dat 1.600,000 kilogrammeters als zoodanig
voor 1 kilogram proteine kunnen gelden.
In het organismus van het werkpaard zal dus het arbeids-
vermogen in verhouding van een grooter of kleiner ration
dan 1 kilogram proteine per dag vermeerderen of verminderen.
Het gemiddelde gewigt van een omnibuspaard te Parijs
bedraagt 500 kilogrammen. Ieder paard moet dagelijks gedu-
rende 4 uren een' last van 1590 kilogr. met eene snelheid van
2.2 meter per sekonde voorttrekken. Als men de vereischte
trekkracht op de wegen te Parijs op 4 ten honderd van den
last aanneemtvolgt daaruit dat de arbeid van het paard gelijk
staat met 2.000,000 kilogrammeter. Volgens het opgegevene
mechanisch equivalent moet aan het paard in zijn dagelijksch
voedsel 1250 gram proteine worden verstrekt. Zij ontvangen
echter ruim 1400 gram, want hun dagelijksch rantsoen bestaat
uit 8 kilogr. haver, bevattende 960 gram proteine, 1 kilogr.
zemelen met 135 gram, en 4 kilogr. hooi met 320 gram
proteine. De overmaat van 150 a 160 gram proteine dient
dus om het ligchaam van het dier in staat van rust in reden
van 30 gram proteine voor ieder 100 kilogr. gewigt te on-
derhouden.
De onderzoekingen, door den schrijver bij de posterij te
Parijs bewerkstelligdbevestigen de juistheid van den aange-
nomen coefficient. De last voor ieder paard bedraagt 1800
kilogr. bij dezelfde snelheid van 2.2 meter per sekonde. Men
geeft hun «een dagelijksch voeder, overeenkomende met 400
gram haver per kilometer, hetgeen voor een' doorgeloopen
weg als boven van 3132 kilometer, 1,54 kilogr. proteine
oplevert, alzoo 140 grammen meer in verhouding van den
verrigten arbeidtot onderhoud van het ligchaam.
Deze opgaven van den franschen geleerde bevestigen de voor-
schriften omtrent het voedsel aan dieren te verstrekkenvoor-
komende in het Huisboek voor den landman van Dr. w. c. H.
staking, bl. 1099.
Daarin toch wordt opgegevendat om ruime voortbrengselen
van arbeidmelkwolvleesch en vet van een dier te ver-
krijgen, zij dagelijks 4 kilogr. hooiwaarde per 100 kilogr.
levend gewigt behoevenen met 3 kilogr. hooiwaarde matigen
arbeid kunnen verrigten.
De omnibus- en postdienst te Parijs geeft dus zeer ruim
voedselals men in het oog houdt dat het werk bij die dienst
zeer regelmatig gaat.
Met den mechanischen coefficient van 1.600,000 kilometer
voor 1 kilogr. proteine of stikstof houdende stof kan men ge-
makkelijk berekenen of het aan de paarden verstrekte voeder te
veel of te weinig is in verhouding van hetgeen hun onder
houd en den te verrigten arbeid betreft.
In de tafel van den Hoogleeraar emil wolff voorkomende
in het genoemde Handboek van Dr. staking, bl. 1097,vindt
men eene uitvoerige opgave van de voederwaarde van ver
schillende stoffen evenredig aan 100 kilogr. hooi.
Sanson heeft de haver als maatstaf aangenomen.
M
H
82
M
boonen
255
1
gerstestroo
M
30
1
M
rogge
15
1
tarwe
130
1
tarwezemels
125
Mr. v. E.
is tegenwoordig in het Engelsche Graafschap Derby in vollen
gang en verbreidt zich ook in andere Graafschappentot zelfs
in Schotland. Onlangs werd daarover in een Engelsch tijdschrift
gesproken en vooral gedrukt op de groote voordeelen die
de fabriekbereiding van Cheddar-kaas aanbragt in het ver-
krijgen van volkomen gelijksoortige kaas. Van alle ter markt
geleverde partijen is de eene kaas volmaakt gelijk aan het
andereen dit kan ook niet andersomdat ze alien te ge-
lijker tijd uit dezelfde hoeveelheid melk, op dezelfde wijze
bereid zijn. Een kaashandelaarkooper van 12 000 kilo
gram verklaardeonder anderen, dat deze geheele partij vol
komen gelijkvormig was. Zeer behartigenswaardig is de op-
merking datover het algemeende deugd van de kaas niet
van de melk afhangt, maar alleen van de bereiding. „Kaas
wordt niet in de weide of in den koestal gemaakt, maar in
de fabriek." De bekwaamheid van den fabrikant alleen bedingt
de deugd van de kaasen het doet niets ter zake of de koeien,
die de melk leveren, haar voedsel vinden op „oud moerassig
groenland, op ontgonnen veengrond, op rijke uiterwaarden
of in den stal bij klaver of stroohaksel met mangelwortels
knollen en kool met oliekoeken."
Bij de gewone bereiding van de Chester-kaas wordt de melk
gedeeltelijk afgeroomd om het bersten en zwellen van de kaas
te belettenzoodat deze als eene min of meer magere kaas
te beschouwen is. Bij de fabriek-Cheddarkaasoorspronkelijk
eene goede soort van Chesterwordt de melk in gedurige
beweging gehoudenwaardoor boter- en kaasdeelen zich niet
van elkander scheidenen al de boter alzoo in de kaas opge-
nomen blijft.
De hoedanigheid van de kaas en de melk verandert niet,
maar wel de hoeveelheid naarmate van de meerdere of mindere
saprijkheid van het voider der koeien. Bij eene fabriek te
Longford, in 't Graafschap Derby, die 99 850 kilogram kaas
van half Maart tot half November bereid had, werd gemiddeld
tot een kilogram kaas 9,5 liter melk gebezigdmaar dit ver-
schilde van ruim 10 liter in April tot 8 liter in October.
Tot rijpe, ingedroogde kaas berekende men echter 10,5 liter
noodig te hebben. Geheel iets anders dan de 12 liter die
men hierbij de gewone bewerkingtot een kilogram kaas
behoeft, of de 16 liter die men in Holland noodig acht te
hebben voor een kilogram zoetemelksche kaas.
Ook in Zwitserland zijn tegenwoordig de kaasfabrieken in
vollen gang. De daling der kaasprijzen in de laatste maan-
den van het vorige jaar dreigde de fabrikanten echter met
groote verliezen. Een handelaar te Lucern betaalde 5000 gul
den om vrijgesteld te worden van eene leveringdie hij tegen
48 cent het kilogram had aangenomen. De fabrieken hadden
32 tot 35 cent voor de liter melk aan de veeboeren betaald,
in de verwaehting dat zij de kaas tegen 50 cent zouden kun
nen verkoopen; maar er werd hun niet meer dan 42.5 cent
geboden. In November gold de melk dan ook slechts 25 tot
32 cent de liter. Een duidelijk bewijs voor den, ook hier te
lande, erkenden regeldat kaas-fabrieken volstrekt door de
veehouders onderling gedreven moeten wordenwaarbij de prijs
van de melk niet in aanmerking komt. Verliezen worden er
dan niet geledenalleen winstderving bij lage kaasprjjzen.
S.
VIJFDE KLASSE.
Prijzen van 100.en daarboven.
Twaalfde Lijst.
h 921.
u 2465
3381
3918.
4034
4190.
4436
5827.
5883.
8041
8760.
10105.
874
1067
3123
3318
4541.
5324.
5614.
N(
189.
219
1262.
u 4459
5277.
5495
5833
5876.
6132.
6543
7050.
7367.
7566.
8297.
9099.
1419.
1730.
2065.
3540.
3635.
4984.
5519.
5721.
6783.
8419.
8750.
9038.
f
100.—
N°.
11405...
200.—
U
100.—
12234...
100.—
II
50000.—
12495...
400.—
H
100.—
14212...
1500.—
II
200.—
14848...
200.—
II
1000.—
15360...
100.—
II
400.—
16179...
1000.—
II
200.—
16698.
100.—
II
1500.—
19097.
100.—
II
400.—
19264.
400.—
II
100.—
19296.
100.—
II
10.0.—
19971...
200.—
II
100.—
Dertiende Lijst.
100.—
N°.
6093
100.—
II
100.—
7815
100.—
II
400.—
8161
1000.—
II
1000.—
8561
200.—
200.—
8735
100.—
100.—
15767.
1000.—
II
200.—
17564...
400.—
II
200.—
ii
18216...
100.—
Veertiende Lijst.
100.—
N°.
9431
1000.—
100.—
10000
400.—
II
1000.—
10080.
400.—
II
200.—
12752...
400.—
II
200.—
13970
1500.—
II
200.—
14479
100.—
H
100.—
16585.
200.—
II
100.—
16770...
100.—
II
100.—
16904.
400.—
II
100.—
17031...
100.—
II
100.—
a
17429...
1000.—
II
200.—
u
18979...
100.—
II
100.—
19233.
100.—
II
100.—
19407...
1000.—
II
100.—
Vijftiende Lijst.
100.—
N°.
12078...
100.—
1000.—
u
13450...
100.—
H
1000.—
13670...
400.—
1000.—
14152.
100.—
100.—
14991.
100.—
100.—
15784...
100.—
100.—
16129...
400.—
200.—
16431.
100.—
200.—
16450.
400.—
400.—
17460.
400.—
400.—
17574...
1000.—
100.—
19087.
1000.—
400.—
19439...
1000.—
100.—
De luitenant-generaal J. J. van Swieten, gewezen opperbevelhebber der
tweede expeditie tegen Atchinis uit Indie via Marseille in de residentie
aangekomen vergezeld van den hem iu Indie toegevoegden adjudant, ka-
pitein de Bock. Slechts weinigen waren aan het station tegenwoordig om
den generaal het welkom toe te roepen. Onder hen merkte men op zijn
vriend en krijgsmakkerkolonel Staring, die met hem plaats nam in het
rijtuig dat hem naar zijne woning bragt.
Te Nfjmegen is een brievenbesteller in verzekerde bewaring genomen,
beschuldigd zich meester gemaakt te hebben van een bankbiljet van f 40
in een niet aangeteekenden brief vervat.
Bij een kleedermaker in een der straten van het nieuwe gedeelte van
's Hage kon men voor de ramen lezeudat daar te koop zijnde mieziezon
(denkelijk demi-saison.)
Op de veemarkt te Amsterdam is een persoon in hechtenis genomen
die verdacht werd gestolen schapen aan de markt te hebben gebragt.
De bliksem, die in de laatste week verwoesting heeft aangerigt in
het noordelijk deel van Noord-Hollandheeft in den nacht tusschen 10
en 11 dezer brand gesticht in den Anna Paulownapolder en Calantsoog.
In laatsgenoemde gemeente zijn veertien huizen, waaronder het Raad-
huis en de pastorie door het vuur vernield. De bewoners der afgebrande
woouhuizen zijn bijna van alles beroofd.
Even als op andere plaatsen, is de prijs van het rundvleesch ook
door de voornaamste slagters te Zutphen met 10 cent per kilogram verlaagd.
Te Tilburg hebben drie gebroeders te zamen den verjaardag van den
jongsten broeder gevierddie tachtig jaren telt.
De heer Godard zal op Zaturdag 19 dezer, des namiddags ten 4
urein den tuin van het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdammet zijne
1200 kubieke meter gas inhoudende luchtballon Meteore opstijgen. Voor 7
personen bestaat de gelegenheid om de reis mede te maken mits de lief-
hebbers daartoe zich vooraf verstaan met den heer Godard in het Amstel-
H6tel te Amsterdam
Te Pragsdorf, in het groothertogdom Mecklenburg-, is een brand
ontstaan in eene reeks houten arbeiderswoningen met het gevolg dat in
vijf dier woningen te zamen veertien personen in de vlammen zijn omge-
gekomen.
Volgens een berigt uit Berlijn isMeiningende kleine residentiestad
van den hertog van Meiningenvoor de helft door brand vernield en zijn
meer dan 3000 menschen van dak beroofd.
Dezer dagen is te Acle, graafschap Norfolk, een paar door den band
des huwelijks verbonden, dat te zamen 128 jaren telde. De gelukkige echt-
genoot had gedurende 40 jaren gedongen naar de hand van haardie thans
zijne vrouw werd.
De keizer van China heeft een nieuwe orde ingesteldnamelijk die
van verdiensten. Wie het grootkruis als de Fransche zeeofficier Giguel ver-
krijgt, mag een geheel pak vangele kleur, de hofkleur, dragen. Eeneigen-
aardig voorregt a la kanarievogel te mogen rondwandelen. krachtens
besluit van den keizer van China.
Volgens het Pranlef. Journal heeft de heer H. Bencker, ambtenaar
bij de telegrafie te Munchen, een toestel uitgevonden om op betere wijze
dan volgens de methode van Caselli telegrafische depeches te copieren. De
depeche, met eene bijzondere soort van inkt op zilverpapier geschreven,
wordt in het bureau van afzending op een cilinder gelegd en verschijnt als-
dan zuiver gecopieerd op de plaats van bestemming. De berigtgever verklaart
ooggetuige te zijn geweest van eene proefneming, waarbij een feestgroet,
geillustreerd met lauwer- en eikenkrausen, vervolgens depeches met geheime
teekens, alsook met Grieksche en Hebreeuwsche letters, daarna een brief
met een portret en eindelijk een landkaartje zoo goed werden overgeseind.
dat niemand een zuiverder en beter copie kon verlangen. De toestel is
vervaardigd in de werkplaats van den heer Otto Brugger en de uitvinder
maakt thans de noodige toebereidselen om te zorgen dat ieder afzender zijne
depeche zonder eenige hulp van een telegrafist op die wijze kan overseinen.
Bij de langdurige ziekte van Guizot en de zekerheid van den doodelijken
afloop, hadden de biografen ruime gelegenheid in tijds bouwstoifen voor de ne-
krologie te verzamelen. Nu en dan vielen er reeds//snippers" van hun schrijf-
tafel, het oprapeu allezins waardig. Zoo vonden wij dezer dagen in een
Fransch blad de volgende anekdote, die Guizot meermalen verhaalde als
een les in de praktijk van het politieke levendoor hem in Engeland ont
vangen. Hij wandelde eens met lord Aberdeen op diens goederen, en aan
eene nette hoeve gekomenzeide de Engelsche staatsman//die boerderij
herrinnert mij de eenige daad van geweld die ik in mijn leveu bedreven
heb." //Hoe zoo?" vroeg Guizot. //Wel", antwoordde lord Aberdeen,
//ik had daar een pachter die mij in het district altijd den voet dwars
zette. Hij stemde altijd tegen mij en mijne vrienden'en sleepte bovendien
