1875.
Vrijdag, 17 September.
1\K 58.
VAN
AAN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD.
Zestiende Jaargaug.
EEN SPOORWEG DOOR HAARLEMMERMEER.
m
m
Haarlemmermeer-Polder.
frijs van het Abonnement:
in het Jaarf 6.
Prijs der Advertentien
van 16 regels 75 Cent, elke regel meer 12'/2 Cent.
HAARLEMMERMEER.
Prijs van een enkel Nommee 15 Cent.
ALLE TOEZENDINGEN, REDAKTIE EN UITGAVE BETREFFENDE
te adresseren aan VAN BONGA C0., te Amsterdam.
Uiterl\jk Woensdag.)
Groote Letters worden naar hare plaatsruimte berekend.
Het is onzen Iezersvelen hunner althanszeker niet on-
bekenddat de heer Jhr. J. W. H. Rutgers van Rozenburg,
bij de voorloopige behandeling van het voorstel der heeren
Kappeyne van de Coppello c. s.tot den aanleg van staats-
spoorwegenvoor de belangen van Haarlemmcrmeer in de bres
gesprongen is.
Heeft Haarlemmermeer gemeend den heer Rutgers van Rozen
burg niet meer naar de Tweede Kamer te moeten afvaardi-
gen hij heeft daarentegen niet opgehouden voor de belan
gen van het distrikt te waken en te werkenen dd. 13 Au
gustus 11.door eene belangrijke nota' aan de Tweede Kamer
in te dienen, gezorgden gedaan wat hij konde, om ook na
zijn verwijdering uit de volksvertegenwoordigingnog ten nutte
van Haarlemmermeer te doen wat in zijn vermogen was.
Wij laten hieronder de door hem ingediende nota woordelijk
uit de officieele stukken afgedrukt volgen, en hebben naar de
groote uitvoerige kaartdaaraan door hem toegevoegd, een
kleine schets, ter verduidelijking, laten maken. Wij doen
hierbij opmerken, dat van de aanwijzing, die men in den hoek
beneden, ter regter zijde vindt, 1 de lestaande spoorwegen
aanwijst, 3 de door den heer Rutgers ontworpen spoorvveg
door Haarlemmermeer, en 3 eene mogelijke voortzetting der
lijn voorbij Leiden. Het stuk zelf luidt als volgt
NOTA.
Bij de behandeling in de afdeelingen van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal van het voorstel des heeren Kappeyne
van de Coppello c. s. tot den aanleg van staatsspoorwegen
werd door mij in mijne afdeeling de aandacht gevestigd
op eene lijn van Amsterdam regtstreeks naar Leiden, en de
weuschelijkheid zoowel als de uitvoerlijkheid van die lijn
zoo ik meende naar eisch aangetoond. In het Voorloopig
Verslag betrekkelijk dat wetsontwerp vond men nogtans van
dat denkbeeld geen spoor terug, tenzij men moet aannemen
dat het, misverstaan aanleiding heeft gegeven tot de vermel-
ding van het vreemdsoortig plan eener lijn van Amsterdam
door den Haarlemmermeerpolder met een grooten omweg of
nitstap om de zuid over Alphen naar Leiden.
Om de kans te ontgaan van evenzeer te worden misver
staan, wanneer ik bij de behandeling van het thans te onder-
zoeken Regeringsontwerp tot aanleg van spoorwegen onder
deze weder de lijn AmsterdamLeiden aanbeveel, en omdat
ik de gelegenheid niet hebben zal om het project van die lijn
nader te verdedigen bij de openbare behandeling van het wets
ontwerp, welke hoogstwaarschijnlijk eerst zal plaats hebben
wanneer ik geen lid van de volksvertegenwoordiging meer
ben, aehtte ik het geraden, krachtens de bevoegdheid bij
art. 27 van het Reglement van Orde mij verzekerd, mijn voor-
slag ditmaal bij Nota ter kennis der Kamer te brengen.
Wanneer men, gelijk wij thans op het punt staan te doen,
over het geheele land de mazen van het spoorweguet verklei-
nen gaat, mag niet in een der welvarendste en tot 's Rijks
inkomsten het meest bijdragende deelen des lands in dat net
een gat gelaten worden, veel grooter dan er ergens een over-
blijft, uitgezonderd in den archipel tusschen de Ooster-Schelde
en de Maas, waar de natuurlijke beletselen de gaping eeni-
germate verklarenen in de streken beoosten en bewesten
Assen, welke evenwel, wat bevolking en productie aangaat,
volstrekt niet in vergelijking komen kunnen met die begrensd
door Amsterdam, Haarlem, Leiden, 's Hage, Gouda en
Harmelen.
Men zou zich over deze gaping in het Nederlandsch spoor-
wegnet zeker verwonderen moetenzoo niet de verklaring
voor de hand lag, en in den voormaligen toestand van die
landstreek te vinden ware. Het waren de 18,000 hektaren
groote binnenzee, het Haarlemmermeer, en de ruim 4000
hektaren beslaande plassen rond Aalsmeer, welke men te ver-
mijden had bij het ontwerp zoo van den Rbijnspoorweg als
van den Hollandschen spoorweg; anders had men, om van
Amsterdam Leiden te bereikenzeker niet over Haarlem, en
om Rotterdam te bereiken zeker niet over 's Hage of over
Harmelen en Gouda omv/egen gemaakt. De sedert tot stand
gekotnen droogmaking van het Haarlemmermeer heeft de voor-
naamste reden voor die omwegen weggenomendie omwegen^
welke thans nog de nijvere bevolking verpligt is te maken,
laten zich niet meer regtvaardigenen de tijd is aangebroken
om de thans niet meer verklaarbare gaping in ons spoorweo--
net te digten.
Dit kan geschieden door eene lijn uitgaande van het cen-
traal-station in het havenfront te Amsterdamden Staats-
spoorweg naar Zaandam volgende tot het punt, waar van
dezen ook de Hollandsche spoorweg zich afbuigt, alsdan op
een afstand vail ongeveer 1000 meters bewesten de Willems-
poort te Amsterdam de Haarlemmer trekvaart en straatweg,
en voorts beoosten het dorp Sloten den ouden Sloter-straat-
weg, en in de verlengde rigting van den Slotertogt de Ring-
vaart en den Jaagweg van den Haarlemmermeerpolder snij-
dende, daarna in eene 17 kilometers lange regte lijn be
westen langs den Slotertogt tot de Ringvaart bezuiden den
Lisserweg, die vaarl daar overstekendeen gaande door de
vruchtbare doch van goede wegen misdeelde gemeenten Alke-
made, Leijerdorp en Oegstgeest of alzoo door de Lijkerpolder,
AkerslootpolderBlaauwenpolder, Roodenpolder, Boschpolder,
MuunikenpolderZijllaanschen Mijepolder, Broekpolder en
Posthuispolder, met eene bogt van 1600 meters straal over
de Zijl, en aansluitende met eene bogt van 1967 meters straal
beoosten de Haarlemmer trekvaart of zoogenaamde Leidsche
vaart aan den Hollandschen spoorweg ongeveer 800 meters
beoosten het station Leiden.
Over deze lijn, lang 38,800 meters, zou de reis naar
Leiden per sneltreinmet de vaart welke thans de sneltreinen
van den Hollandschen ijzeren spoorweg loopen, in 40 minu-
ten te doen zijn.
Zmdvoort
De belangrijke verkorting van den weg tusschen de hoofd-
stad en onze oudste akademiestad, de residentie en de tweede
haDdelstad des Rijks is echter geenzins het eenige, misschien
met eens het grootste voordeel van deze lijn.
Dit grootste voordeel is welligt dat de zeer productive land
streek beoosten Leiden en de Haarlemmermeerpolderwier
voornaamste marktplaatsen die stad en Amsterdam zijn, uit
hun isolement verlost worden.
Het meest verkeert thans de Haarlemmermeerpolder in dat
isolement, doordien deze oppervlakte van 18,000 hektaren
mede alle watergemeenschap mist. Het plan, meermalen ge-
opperd, om in den ringdijk van dezen reuzenpolder eene
schutsluis te bouwenis, zoodra men het van naderbij bezag,
telkens en te regt opgegeven. Niet alleen toch zou men bij
het verschil van 4l/2 meter tusschen het binnen- en het bui-
tenwater in plaats van een sluis eene reeks van sluizen moe
ten bouwen, en een 5Otal vaste bruggen moeten verhoogen,
zoo niet door beweegbare bruggen vervangen, maar de scheep-
vaart zou daarmede nog geenszins verzekerd zijn, omdat van
alle poldertogten slechts een de hoofdvaart voor schepen van
eenigzins belangrijke afmetingen bevaarbaar is, en de meeste
andere togten, waren zij bevaarbaar, toch nog door hunne
ligging op een afstand van 1000 meters nit de evenwijdige
lengtewegen, en dus ook op gelijken afstand uit alien aan die
wegen gebouwde boerenhofstedenvoor den afvoer van pro-
ducten onbruikbaar wezen zouden. Dit niet te verhelpen gemis
van waterwegenwaardoor de Haarlemmermeerpolder van alle
andere streken van dien omvang in ons vaderland zich onder-
scheidtgeeft eensdeels zijn ingelanden en ingezetenen bijzon-
dere aanspraak om in het spoorweguetwaarvan zij nu juist
uitgesloten zijnte worden opgenomenen verzekert ander-
deels aan de door mij aanbevolen lijn een ruim vertier, om
dat de spoorweg voor het locaal vervoer hier niet, gelijk bijna
overal elders met de waterwegen te concurreren heeft.
De lijn zou stations moeten hebben te Slotenaan de snij-
punt met den Kruisweg (Hoofddorp) onder Haarlemmermeer
en in diezelfde gemeente aan den Lisserweg of als dit we-
gens de klimming naar de brug om technisehe redenen te
kort onder den overgang van de ringvaart zijn mogt even
bezuiden deze onder Nieuwe Welering. Na de droogmaking
van de Legmeerplassen zou bovendien gemakkelijk Uithoorn,
als haven- en losplaats aan den Amstel met een paardenspoor
over den KwakeldijkPaauwenhoek en Aalsmeer in bijna regte
lijn met het station aan den Kruisweg te verbinden zjjn.
Vijf beweegbare en zeven en twintig vaste bruggen en acht
duikers worden gevorderddoch andere kunstwerken zijn niet
benoodigd. De kosten van aanleg mogen dan ook betrekkelijk
gering genoemd worden om de volgende redenen.
Vooreerst behoeven geen eindstations gebouwd te worden,
maar worden het bestaande station te Leiden en het Centraal
station te Amsterdam door deze lijn meer rentegevend.
Ten tweede loopt de weg 17,600 meters ver over den vas-
ten bodem van den Haarlemmermeerpolder, waar bijna geene
inklinking te wachten noch terreinverhooging noodig is.
Ten derde kan de onteigening over diezelfde lengte weinig
kosten, omdat alleen de smalle strook, welke de lage baan
met hare bermen en een bermsloot inneemt, te onteigenen
valt, en vergoeding wegens zoogenaamde schadesnijding of
andere indirecte nadeelen niet te pas komt, doordien overal
de weg over de achtereinden der akkers langs den Slotertogt
gelegd wordt.
Ten vierde zijn over die lengte van 17^ kilometers ge-
heel geen particuliere overwegen te maken, en alleen aan de
polderdwarswegendus in 't geheel slechts zes overwegen aan
te leggen en te bedienen.
Nog een groot voordeel in de toekomst is aan het plan
verbonden. De weg, waarvoor eenmaal door den heer J. J.
van der Maaden concessie gevraagd werduitmakende de
regte lijn van Amsterdam op Rotterdam, hoe gaarne ik die
ook in wezen zag, zal wel tot de vrome wenschen blijven
behooren. Bij het sectie-onderzoek van het ontwerp Kappeyne
c. s.kwam hij mede ter spraakdoch de bedenkingenals
om strijd er tegen ingebragt, dat die weg over zijne voile
lengte door een hoogst ongunstig terrein zou loopen, ontzag-
gelijk veel kunstwerken zou vereischen en van de kruising met
de lijn Gouda's Hage af, nagenoeg parallelweg met de lijn
Gouda—Rotterdam zijn zouterwijl aansluiting te Gouda het
kenmerk van directie en onafhankelijke Staatsbaan zou doen
te loor gaan laten weinig of geen uitzigt dat van den aanleg
van de oude lijn van der Maaden ooit iets komen zal.
Onder deze omstandigheden is de kans op een bijna regt-
lijnige verbinding tusschen diezelfde centra van vertier, welke
mijn project aanbiedtniet te versmaden. Door verlenging
van de lijn AmsterdamLeiden over Zegwaard tot Rotterdam,
met eene aansluiting bezuiden of beoosten Leidenis die ver
binding te verkrijgenen door de oostelijke aansluiting te
kiezeu, zou de Staat een eigen weg en den kortsten weg, die
denkbaar is, van den Helder tot Vlissingen erlangen, eene
lijn welke bovendien in direct verband met Antwerpen stond.
Ik mag thans aannemen genoeg aangetoond te hebbendat
de door mij aanbevolen lijn in ruime mate de aandacht der
Kamer verdient. Schenkt er de Kamer die aandan vertrouw
ik ook, dat zij met het oog op de goede eigenschappen der-
zelve, de opneming van deze lijn in het aanhangig wets-ont-
werp zal willen bevorderen, wanneer de voorsteller niet meer
in de gelegenheid is zijn plan te verdedigen.
Gravenhage13 Augustus 1875.
J. W. H. Rutgers van Rozenburg.
Agenda voor de Vergadering van Hoofd-Ingelanden
van den Haarlemmermeerpolderte houden Woens
dag 22 September 1875 's morgens ten 10 ure,
in het Lokaal van Staats, te Haarlem.
1. Mededeelingen 2. Installatie van de nieuw benoem-
de Hoofd-Ingelanden. 3. Benoeming eener Commissie tot
onderzoek der begrooting voor 1876. 4. Rapport der Fi-
nancieele Commissie 1874 a. Staat van af- en overschry-
