- 2 -
Bij den Burgerlijken Stand zijn aangegeven:
Landbouw.
Clemengde Herigten.
De Kerstavond te llellikon.
van 29 December 1 875 tot 4 Januarij 1876
GEBORENGrietje Johanna, dochter van J, Mooser en A. Planting.
Jan, zoon van A. Met en E. Ooms. Jacob, zoon van P. Kort en H.
van Meeteren. Jacob, zoon van G. Kats en A. C. van Andel. Pe-
tronelladochter van H. M. Schonten en M. vanderHorst. Hendrik
zoon van J. Schotsman en C. van Damme. Jan, zoon van P. J. de
Wit en H. Groenings. Antje, dochter van G. van Lint en G. van der
Ham. Hendrik, zoon van J. den Butter en N. H. Los. Abrahamma
Jacoba, dochter van D. Schrier en D. van der Bent. Klaas, zoon van
L. van Oudenaarden en J. Ton. Antje, dochter van H. A. Hanedoes
en E. C. Pape. Gerrit, zoon van C. van der Werff en J. Koper.
Antoniezoon van A. Teeuwen en M. van Meurs.
LEVENLOOS GEBOREN: 1 kind van M. Verkuijl en H. Steinrath.
1 kind van J. Koolhaas en A. Roeland.
OVERLEDEN Judik van der Mooren, oud 36 jaren, gehuwd met C.
de Gier. Teunis Corneiis, oud 6 jaren, zoon van C. Korsman en N.
Brouwer. Dirk Groeneveld oud 26 jarenzoon van H. Groeneveld en
J. ranDaalen. Dieuwertje Stroet, oud 42 jaren, gehnwd metC.Ophem.
Tannetje Bastiaanse, oud 61 jaren, gehuwd met J. Kempe.Maria, oud
5 maanden, dochter van J. Greenland en G. M. Tielkens. Gath'arina
Maria, oud 5 maanden, dochter van W Vrolijk en C. Buitewee. Jan
van der Heuvel, weduwn. van S. de Bree, oud 64 jaren. "Jan oud
3 wekenzoon van W. Meijn en T. de Boer.
ONDERTROUWD: geene.
GEHUWDJan Schouten met Cornelia Ursem.
In de vergadering van de Vereeniging Concordiaop Vrijdag
14 Januarij e. k., des avonds ten zes urein het Koffijhuis
de Nederlanden, te Hoofddorpzal optreden de bekende Perziaan
btot-Pai. Ointrent het introduceren van heD, die geen lid zijn
der Vereeniging, spreke men met het bestuurvvaartoe ge-
legenheid zal ziju van zeven ure in het lokaal der vergaderiu°-.
In de week voor Kerstmis zijn te Hamburg door eenige
directeuren van meteorologische instituten vergaderingen ge-
houden ten einde te beraadslagen over doelmatige en snelle
openbaarmaking van de dagelijkache weerkundige waarnemirigen.
Prof. Buys Ballot uit Utrecht, kapt. Hoffmeijer uit Kopen-
hagen, prof. Neumayer uit Berlijn en dr. Koppen uit Hamburg
waren o. a. tegenwoordig. Op deze vergadering is namelijk
gehandeld over eene vvisseling van telegrafische tijdingen tus-
schen de verschillende landen aan de noord-westkust van
Europa en over eene bekendmaking daarvan op overeenkom-
stige wyze. Hoofdzakelijk zal voorloopig de nederlandsche
wijze gevolgd vvorden.
Haarlem4 Januarij. Op de in de maand December hier
ter stede gehouden markten zijn verkocht 1251 hectol. aard-
appelentegen 1,50 tot 3,50 per hectol.; 82 hectol.
appelentegen 4 a 6 per hectol.; 24 hectol. peren, van
3 tot f 6,50 per hectol.; 936 kil. boter, tegen 1,45 tot
1,90 per kil., en 102 biggenvan 6 tot 1 per stuk.
Capelle (Langstraat)4 Jan. De verhuring van weilanden
welke om dezen tijd des jaars algemeen onder de hand ge-
schiedtgaat op nieuw met verhooging gepaardhetwelk niet
zoo zeer aan het voordeelig vetweiden van het afgeloopen
jaar, maar meer aan de buitengewone hooiprijzen moet toege-
schreven worden.
Alkmaar, 4 Jan. Als een bewijs van de belangrijkheid
der Alkmaarsche markten volgt hier eene opgave van den aan-
voer gedurende het jaar 1875: kaas 4,363,591 kilogram, gra-
nen 77,502 hectoliter, vee 109,326 stuks. Deze cijfers heb-
ben te meer waarde, omdat zij zijn gegrond op het bij den
gemeente-ontvanger verantwoorde marktgeld en niet op eene
raming van dezen of genen marktmeester.
Zalk, 3 Jan. De zoogenaamde goedaardige droes onder de
paarden heerscht hier zoo algemeen, dat geen enkele stal be-
vrijd is. Gelukkig gaat de ziekte niet over op het vee, dat
volkomen gezond is.
Dalfsen4 Jan. Op het vooruitzigt der hooge schorsprij-
zen, zijn hier reeds eenige akkerbosschen uit de hand ver
kocht. Ook in dennenboomen wordt veel gedaan zoowel voor
afsluitingen voor weilanden als telegraafpalenwaarvoor meer
dan immer besteed wordt.
Te Zuid-Beijerland zijn acht paarden van een landbouwer
gestorven door 't eten van zeer beschimmeld hooi.
De tongblaar of het mondzeer in de provincie Drenthe is
nagenoeg verdwenenslechts enkele gevallen doen zich hier
en daar nog voor. De runderendie er aan geleden hebben
zijn hersteld.
Ten einde groote aardappelen te verkrijgenvooral voor
tentoonstellingen enz.ueemt men in Engeland knollen van
middelmatige grootte en steekt daaruit alio oogenbehalve
66a en wel het bovenste. In Duitschlaud heeft men ditzelfde
middel ook reeds met goed gevolg aangewend.
Geldersche weerprofeten voorspellen dat wij niet veel koude
meer zullen hebben, en gronden hun beweren op de omstan-
digheiddat men thans nu en dan in de slreken vaD Varse-
veld troepjes wilde ganzen naar het noord-oosten ziet trckken
hetgeen anders niet zoo vroeg in deu winter wordt waargenomen,
/iWOlle, 4 Januarij. De verzending van geperst hooi uit
deze stad Kampen en andere plaatsen speciaal voor het bui
tenlandis enorm groot. De prijzen zijn dientengevolge nog
zeer hoog en er wordt gereed 24 a 28 de 1000 halve kilo's
besteed.
Het berigt, dat de droogmaking der Makkumermeer verze-
kerd zou zijn en de heeren Ledeboer c. s. de koncessie zou-
den hebben overgedragen aan eene vereeniging van Engelsche
heeren, die het benoodigde geld zullen verschaffen en het
werk doen uitvoerenis, naar de heer C. C. Ledeboer mee-
deelt, onwaar. Er is nooit aan gedacht, de koncessie over
te dragen.
In het tijdperk van vier weken, 28 November tot 25 De
cember 18 75 zijn, blijkens ingekomen ambtsberigtendoor
longziekte aangetastin Zuid-Holland 33, in Noord-Holland
3, in Utrecht 3 en in Friesland 30, te zamen 69 runderen.
Gedurende het afgeloopen jaar (27 December 1874 tot 25
December 1875) werden door longziekte aangetast 2227 run
deren
in het jaar 1874 2414 runderen
1873 2479
1872 4009
1871 6078
Blijkens de jongste bij de regeriug ontvangen officiele me-
dedeelingen uit Zwitserland, betreffende den stand der veeziek-
ten daar te landewas van 1 tot 16 December jl. het rnond-
en klaauwzeer nagenoeg op gelijke hoogte gebleven in enkele
kantoos nam die ziekte af, in andere was zij toegenomen
of voor het eerst verschenen. Van andere ziekten waren in
genoemd tijdvak voorgekomen4 gevallen van miltvuur3
van kwaden droes en 3 van hondsdolheid.
Volgens officiele mededeelingen uit Oostenrijk, loopende tot
27 December jl. waren op dat tijdstip door veepest besmet
24 gemeenten in Dalmatie, 1 in de Bukowina en 1 in Gallicie.
De grootte der gronden in Nederland beliep in 1833
3,270,959 hectaren, in 1869 16,530 meer; in laatstgemeld
jaar was de bevolking 1089 op de hectare.
De oppervlakte in hectaren beliep in 1861: aan zeeduinen
54.933, heiden eii hooge veenen 834,21 1 stranden 17,363,
plassen en vaarten 79,991, rnoerassen en rietland 46,703
dijkeu 9181, wegen 2319, onbelaste stratenwateren enz!
133,971 bebouwd 24,570, lustgrond 2716, bouwland 756,949,
wei- en hooiland 1,062,811, kwelders 10,338 warmoezerij en
tuinen 24,096, boomgaarden en boomkweekerijen 21,787 op-
gaand hakhout, enz. 135,931 rijswaarden 834, dennebosch
32,261.
Onlangs is in het societeitslokaal te Aalten eene voordragt
gehouden door den heer Hengeveldleeraar aan de rijksvee-
artsenijschool te Utrecht. Had de Spreker zich voorgesteld te
handelen over rundveerassenop verzoek van het bestuur der
afdeeling Winterswijk van de Geldersche Maatschappij van Land-
bouw, wijzigde spreker in zooverre zijn plan, dat hij in de
eerste plaats sprak over de ligchaamsvorraen onzer huisdieren
en meer bepaald over die van paarden en runderen, waarbij
echter noodzaketijk het een en ander over rassen van deze
en andere huisdieren moest gezegd worden.
Meer in bijzonderheden toonde spreker aanhoe de vorm
en de grootte onzer huisdieren in naauw verband staan met
de meerdere of rnindere vruchtbaarheid der streek en met het
voedseldat zij daardoor ontvangen, alsmede met de dien-
sten welke er van gevergd worden, en hoe men bij de voort-
teling er op bedacht kan zijn, die eigenschappen bij het vee
te bevorderen, welke het meest overeenkomen met de diensten
waarvoor zij hoofdzakelijk bestemd zijn. Echter waarschuwde
hij hier tegen overdrijvingdaar eene eenzijdige outwikkeliug
van de eene eigenschap altijd ten koste van andere eigenschap
pen plaats heeft en daardoor zoogenaamde veredeling vnak
op verbastering uitloopt. M een begrip gegeven te hebben
van de type van een welgevormd paard ruud en ander huis-
dier, raadde spreker aan, voor de voortteling zooveel moge-
lijk normale vormen te kiezen om op die wijze dieren te ver
krijgen welke het best voor alle diensten kunnen opgeleid wor
den, al zij het dan ook in rnindere mate. Omtrent devraag,
in hoeverre kruising van rassen bevorderlijk kan zijn om onzen
veestapel te verbeterenwees spreker op een aantal pogingeu
van dien aardwelke meest alien waren mislukt, eu raadde
daarom aan, zich op veredeling toe ts leggen door de beste
exemplaYen van eigen ras tot fokdieren te bezigen en wilde
men eene kruising beproeven met dieren uit andere streken,
dan vooral zulke te nemen, welke niet te veel van de onzen
verschillen.
Het tweede punt van behandeling was niet minder belang-
rijk. Het handelde over de voeding onzer huisdieren, de voe-
dingsmiddelen en voedingsstoffen. Er werd aangetoonddat
een dier dezelfde stoffen tot zijn onderhoud noodig heeft, waar-
uit zijn ligchaam is opgebouwd en dat deze dus in zijn voed
sel moeten aanwezig zijn van hoeveel belang het is bekend
te wezen met de hoofdbestanddeelen der verschillende voe-
diugsmiddelen en het nut van scheikundige tabellenaauwij-
zende de stoffen waaruit bunne voornaamste voedingsmiddelen
bestaan en de voedingswaarde die deze derhalve in een gege
ven geval bezilten. Een en ander Werd met een tal van voor-
beelden opgehelderd.
Had spreker reeds vroeger gewezen op het groote belang
van een meer wetenschappelijke beoefening van den landbouw
dat er vooral aan de lagere scholen heldere denkbeelden wor
den verbreid over de natuur, door het onderwijs in de be-
ginselen van natuurkunde en natuuriijke historieten slotte
wekte hij krachtig op tot voortgezet onderzoek; daar kennis
een onmisbaar vereischte is tot voortgaande ontwikkeling ook
bij den landbouw. Een woord vau hulde, den spreker toege-
bragt door den voorzitter van genoemde afdeeling, vond bijval
bij de hoorders, die met veel belangstelling de voordragt
hadden bijgewoond aangaande eene zaak, waarbij velen huu-
ner belang hebben en waarin zeker alien hoog belang stellen.
Jammer dat de stand waarvoor zeker in de eerste plaats deze
voordragt was bestemd, door afwezigheid schitterde; eigenlijke
landbouwers waren bijna niet aanwezig. Er was zeker voor hen
wat te leeren geweest en zij hadden in elk geval blijk gege
ven dat zij in hun vak niet meenen uitgeleerd te zijn. Of
het meerendeel eveuwel alles zou hebben begrepenis eene
andere zaak; doch wij maken hiervan den heer 11, geen ver-
wijt, die zich veel moeite gaf zoo duidelijk eenvoudig moge-
ltjk te zijn en wetenschappelijke termen zooveel hij kon te
vermijden. Er zou zeker reeds veel zijn gewonnen indien zij
wier stand in de maatschappij zoo hoogst gewigtig is, meer
algemeen konden inzien hoe zeer ook in hun bedrijf weten
schappelijke kennis genoegen nut en voordeel aanbrengt.
Misschien wordt dit dan eerst algemeen begrepenwanneer
elk dorp en elke buurt in het bezit is van goed ontwikkelend
lager onderwijs, 't welk vooral ook rekening houdt met de
bestemming der leerlingen, en indien dit onderwijs geregeld
wordt bijgewoond en lang genoeg voortgezet. Of een en ander
te verkrijgen is zonder leerpligt, mag hoe langer hoe meer wor
den betwijfeld; doch in elk geval is het in het algemeen be
lang te wenschendat ieder naar zijn vermogen medewerke
verlichting en vooruitgang ook ten platten lande krachtig te
bevorderen.
Met Januarij zijn van staatswege met postzegels gestempelde enveloppen
verkrijgbaar gesteld, voor het binnenlaud ad 5J, voor het buitenland
ad 13 cents. Daar Frankrijk met den 1 Januarij tot de groote postover-
eenkomst is toegetredenzal menbehalve voor Belgiewaarheen'de brief-
port slechts 10 cents blijft, schier overal heen met de 13 cents enveloppen
bneven kunnen verzenden. Voor Belgie eu Nederlandsch-Indie worden nog
geene staats-enveloppen vervaardigd.
Op Rapenburg te Amsterdam is onlangs eene tapperij geopend met
een fraai chassinetwaarop: Werkmanslust. Een winkelier, die vleesch
kaas en andere mondbehoeften verkoopt en vlak tegenover de tapperij woont'
heeft nu een groote trophee van varkensvleescb in de winkelkasc gemaakt'
waarop met groote vergulde letters prijkt: Hier is Werkmanslust. De
laatste heeft het bij het regte eind.
Belangrijke proefnemingen met een onderzeeaehe lamp zijn dezer dagen
te Kingston] aan boord vau een oorlogscbip, onder leiding van den kapitein
Batt gedaan De proefnemingen strekten om een onderzoek in te stellen
naar een door de ingenieurs Siebe en Gorman ingevoerden onderzeeschen
verhchtmgstoestel, welke bij de reddingswerken aan de Vanguard gebruikt
zal worden. Zes welklieden lieten zich in het water nederdalen en bleven
daarin met de lamp gedurende 74 minuten. Zij verwijderden zich op een
annzienlijken afstand van de lamp en waren evenwel in staat een groot
aantal voorwerpenVop den bodem der zee te onderscheiden.
Uit Ragusa wordt gemelddat eene zeer rijke en zonderlinge jonge
dame, mejufvrouw Merkus, aldaar een muilezel heeft gekocht waarmede
zij naar de Herzegowiua is verlrokken. Zij is daar met militaire eerbewijzen
ontvangen. De troepen waren in slagorde opgesteld en presenteerdeu het
geweer. Mejufvrouw Merkus reed, schrijlings op hareu ezel zittende langs
de gelederen en deelde links en regts bankbiljetten uit. Na de revue is zij
in eene hut op een hoop stroo gaan uitrusteo. Zij verzekert spoedig met
Turkije te zullen klaar komenwaaronder zij niets meer of minder verstaat
dan dat zij de Turken uit Europa zal verdrijven. Als men haar de opmer-
king maakt; dat dit niet zoo gemakkelijk zal gaan, autwoordt zij: Op
zijn hoogst zullen er drie maanden mee gemoeid zijn het zal spoedig zijn
geschied. Ik ben eene Jeanne d'Arcik bezit al hare hoedanieheden
Mejufvrouw Merkus is 30 jaren oud, hoewel zij beweert slechts 25 te zijn
Zij heeft eene Nederlandsche vlag bij zich, die altijd achter liaar op haren
ezel ligt.
De markiezin M. te Parijs had onlaDgs een aardie; aapje gekocht
dat nog al schuw scheen. Dezer dagen gaf zij eene soiree, waarop eene
jeugdige dame een solostakje zong. Zoodra het lied geeindigd was, sprong
het aapje uit een hoek, greep een hoed en ging er de aanwezigen mede
rend, zooals het dier 't welligt ook vroeger bij zijn meester gedaan had
De kleine bedelaar haalde een ferme som op't geld werd voor de slagt-
offers van den watersnood in Zuid-Frankrijk bestemd.
In Frankrijk worden jaarlijks niet minder dan dan 2.500.000 dozijn
paren handschoenen vervaardigd; de gemiddelde prijs per dozijn is van
30 tot 40 fr.het bedrag van de geheele opbrengst dezer industrie
100 milhoen fr. Drievierden van bet fabrikaat wordt naar het buitenland
verzonden. Bij de industrie vinden 90.000 menschen werk.
Voor de handschoeuen-fabrikatie wordt ook veel honden- en rattenleder
gebruikt, waarvan vooral het laatste om zijn zachtheid en fijnheid zeer
gezocht is.
Te-'sHage hebben twee koetsiers, W. H. en M., Zaturdagavond om-
streeks 7 ure een persoon die, beschonken. in een sloot achter de Laan
van Meerdervoort was geloopenvan een anders zekeren dood gered. De
man w as reeds tot aan zijn hals in den modder geznkt en is niet dan met
moeite door de beide voerlieden die op zijn angstkreten waren toegesneld
er uitgehaald.
- De werkzaamheden van deu ook hier bekenden dierentemmer Bidel
zijn 30 December te Havre door een dramatisch incident gekenmerkt ge-
worden. Op het oogenblik der vereeniging van al de dieren in de groote
kooi, toen Bidel het schaap op den rug der leeuwin had geplaatst, schoot
een leeuw toepakte het schaap in de zijde voerde het in zijn muil nice
en sprong woedend onder de andere dieren, die grootelijks blijk g-aven van
schrik Er was geen seconde te verliezen de minste aarzelingdie aan
het instinct den vrijen teugel liet, kon het grootste onheil te weeg'brengen.
Bidel wierp zich op den leeuw gaf hem een slag met den stok op'zijii
muil en dwong hem zoo de prooi los te laten. Daarna geheel zichzelven
meester, deed hij den leeuw in zijn afzonderlijk hok overgaan. On het
oogenblik dat hij de deur zou sluiten deed de leeuw een sprong als om
zich op hem te werpen. Bidel trad nu stout het hok biunen en gaf het
beest een seherpe tuchtiging. Toen hij heen ging deed de leeuw weer een
sprong, doch toen Bidel hem aaDzag kroop hij in een hoek en verroerde
zich niet meer.
De Kerstavond was voor het dorpje Hellikon in de Aargauer Jura een
uag, die nooit vergeten zal worden. Hellikon is een dorpje van 700 zie'len
bet ziet er net en welvarend uit en zijn voornaamste gebouw is de school,
die twee verdiepingen en een klokketoren heeft.
Daar had de onderwijzer en zijne zuster, met medewerkiiig van eenige
vrouwen een Kerstboom voor de schooljeugd opgerigt. Het was een zeld-
zaam feest voor het afgelegen dorp eu de kleiuen verlangden vurig naar den
Kerstavond. Eiudelijk brak de dag aan, en ten zes ure in den avond drou-
gen alle kinderen haastig binnen. De gang, de beide trappeu en de over-
loopen van de beide verdiepingen waren vol menschen; er waren ongeveer
300 waaronder 110 schoolkinderentoen de onderwijzer zich met
moeite een weg baande door de menigte om op de tweede verdieping de
zaal te openendie voor de plegtigheid was ingerigt.
Reeds had hij He deur bereikt en wilde hij den sleutel in het slot ste-
keutoen plotseling een vreeselijk gckraak gchoord werd een angstkreet
ging uit de menigte op en onmiddellijk daarop waren beide overloopen,
beide trappen, de gang en alien, die zich in dat gedeelte van het gebouw
bevonden, tot een ontzaggelijken warrelklomp van houtwerk en menschen
zamengestort. De balkdie den eeneu overloop gedragen hadwas gebro-
ken de vracht van hen welke op de eerste verdieping neers!ortteu en van
de balk en den trap deed ook de benedengaanderij instorteneu met ver-
dubbelde kracht viel alles in den gang en op hen, die zich daar bevonden.
In het dorp wist men natuurlijk niets van het gebeurde en zij die thuis
gebleven waren meenden dat hunne vrouwen en kinderen feestelijk bijeen
waren, toen zij op eens de stormklok vau de school hoorden luiden. Men
liep naar buiten in den waan dat er ergens brand ontstaan wasmaar
nergens bespeurde men vlammen. Tocli hield het luiden aan en werd hoe
langer hoe wilder en woester. Men snelde daarom naar het schoolgebouw
dat op eenigen afstand op eene hoogte ligt, en vernam nu de ontzettende
gebeurtenis. Twee knapen waren bij de instorting zoo gelukkig geweest om,
de een op de boven-, de andere op de benedenverdiepinghet klokketouw
te grijpen en op die wijze op den omloop te klauteren. Hier waren zij vei-
lig, maar zij begrepen te gelijk wat hun te doen stond, en begonnen te
luiden tot er hulp verscheen.
Het laat zich niet beschrijvenwelk een tooneel het benedenhuis der
school aanbood en hoe de pogingen van hendie zich wilden vrijmaken
nieuwe smartkreten aan de anderen ontrukten. Levenden en doodenenver-
minkten lagen dooreeutusschen en onder balken en planken en toen de
toegeschoten dorpelingen trachtten de bovenverdieping op te heffen, ten
einde de slagtoffers te bevrijden had dit den dood van verscheidene van
deze ten gevolge. Men moest uit den chaos persoon voor persoon redden
en het vreeselijkste was, dat velen hun eigen vrouw of kind dood of zwaar
gekneusd uit den hoop te voorsehiju haalden.
Uit eene naburige schuur werd stroo gebragt en hierop legde men aeh-
tervolgens de slagtoffers neder. Het bleek nudat 72 personen gedood wa
ren en 40 gewoud waarvan 20 zwaar. Onder de dooden waren 2 gehuwde
mannen15 jonge vrouwen, die alien twee of meer kinderen bij zich had
den, 35 volwassen meisjes en jongelieden en voorts kinderen. Neemt men
het geringe cijfer der bevolking in aanmerkingdan volgt hieruithoe
bijna alle gezinnen door de ramp getroffen werden en vele verscheidene
slagtoffers tellen.
Geneeskundige hulp werd dadelijk ingeroepen maar wegens den verren
afstand, waarop het dorp van andere dorpen verwijderd ligt, duurde het
lang eer deze verscheen.
De oorzaak van dit ontzettend ongeluk moet in eene te zwakke constructie
van het bovenportaal gezocht worden. Het gebouw was eerst in 1865 opgerigt.
