wmzw
1876.
Vrijdag21 April.
IVo. 16.
VAN
A AN LANDBOUWGEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD.
Zeventiende Jaar gang.
RUnland.
Haarleinitiermeer.
l<andbouw.
3?rijs van het A_bonnement:
in het Jaarfl,_
JPrijs der Advertentien
van 1—6 regels 75 Cent, elke regel meer 12/t Cent.
Bij den Burgerlijken Stand zijn aangegeven
van 12 tot 18 April 1876.
*msu
H A A R L E MIE R H E E R.
Prys van een enkel Nommer 15 Cent.
ALLE TOEZENDINGENREDAKTIE EN UITGAVE BETREFFENDE
te adresseren aan VAN BONGA C0., te Amsterdam.
Uiterl{jk Woenadag.)
Groote Letters worden naar hare plaatsruimte berekend.
De vereenigde vergadering van Rijnland heeft in hare zit-
ting van den lien dezer beslotenom, ter vervanging van
het onlangs vernielde stoomwerktuig te Spaarndam, ten gevol-
ge van het breken van den connector, een nieuwe machine
met twee horizontale cilinders, met overbrenging der beweging
op de water-a9sen, door middel van kamraderente doen ver-
vaardigen. Dientengevolge bestaat er alle reden om aan tene-
mendat het werktuig tegen den aanvang van den aanslaan-
den herfst weder maalvaardig zijn zal. Het werk is opgedragen
aan de Gule Hoffnungshutte" te Oberhauseu.
Predikbeurten te Kage en Abbenes.
Zondag, 23 April 1876.
Te Kage, des voormiddags geen godsdienst-oefening.
Abbenes, namiddags ten 2 are, (afscheidsrede.)
GEBOREN: Govert, zoon van J. Nederveld en T. Nieuwenhuijs.
Franciscuszoon van W Koekhoven en A. Dorbeck. - Christiaan, zoon
van J. van Aalst en K. Kool. Magoliena Cornelia, dochter van F. J.
Wijuhof en M. C. Jansen. Margaretha Theodora, dochter van J. Uiter-
m m Va" ,Workum- Johannis Gradus, zoon van G. J. Lamboo
en M. Dyt. Anna, dochter van C. Zuiderduin en C. van der Horst
OVERLEDEN: Cornelia oud 20 maanden, dochter van A. Krijgsman
'1' nJ '^r Neeltjcoud 2 maanden, dochter van A. Schippers
C joriM, ™e oud 3 maanden, zoon van H. Pijnaker en M.
ONDERTROUWD: A. Erberveld met G. Hulscher. C. Kool met A.
A ri 7 5CS mCt„A- Verkuijl. K- ™n Ophem (wednr.)
7' J?'83 '■wed:) K- van Beek met J. Groeneveld. W. Spel met
J. van Dam. J. Akerloom met C. van Egmond.
GEHUWDgeene.
tj ^r'' 6" Za' te Haarlemmermeeraan het
rloofddorpeene meeting worden gebouden ter bespreking van
het Folksonderwijs.
Dr. H. J. E. van Hoorn, voorzitter van de Vereeniging
voor Volksonderwijs, zal alsdan als spreker optreden.
Sedert eenigen tijd bestaat in deze gemeente een correspon-
(lentschap van genoemde Vereeniging.
Voigens ontvangen berigt zijn heeren Burgemeesters verzocht
de miliciens, die onder de wapenen worden geroepeD, op-
merkzaam te maken dat zij ten strengste gestraft zullen wor
den, wanneer zij zich op marsch naar de afleveringsplaats
ot naar hunne bestemming aan ongeregeldheden schuldig ma
ken of zich aan gebruik van sterken drank te buiten oaan
en dat het Crimineel Wetboek en het reglement van krii-s-
tucht, voigens art. 130 der militiewet, op hen van toepassing
iszoodra zij in uniform gekleed zijn.
Het Koffijhuis De Nederlanden"te Hoofddorp, hetwelk
den 19 April jl. publiek is geveildgeldde in opbod/7500-
erwijl bet op 100 boven die som is opgehouden.
Ingeval van koopmoet de kooper de inventaris overnemen
voor f 1500.
Blokzljl, 19 April. In de laatste dagen worden deze om-
streken zeer druk bezocht door Noord-Hollandsche kooplieden
die het vee tegen hooge prijzen opkoopen. Voor guste koeiien
wordt besteed van 200 tot 290, voor kalfde koeijen van
100 tot 270.
Breda, 19 April. Als eene zeldzaamheid kunnen wij me-
edeelendat bij den spekslager Beens alhier, vo'o'r de Paasch-
Rn|eni. ^W6e ,farlcens ten'oongesteld warenwegende 620 en
halve kilogr.schoon aan den haaken dat bij den
eeschhouwer Bol een kolossale os hing van 1000 halve ki-
'ogr., mede zuiver.
De Gemeenteraad van Rotterdam heeft bet voorstel tot toe-
kenmng van eene bijdrage van 1000 aan het Hoofdbestuur
aer Hollandsche MaaUchappij van Landbouw, voor uit te loven
pryzen by de aanstaande tentoonstellingbij acclamatie aan-
genomen, nadat een voorstel van den heer Mildersom slechts
600 toe te kennen was verworpen met 25 tegen 7 stemmen.
Uit het noorden des lands meldt men dat de aankoop van
weidevee tegenwoordig belangrijk is. Men besteedt voor *uste
koeyen ferme pryzen, zelfs tot 160 a 170 per stuk. Een
nassa wordt thans per spoor naar 't buitenlandinzonderheid
veeltids extra"treiDen ziJn dagelijks aan de orde en
veeiiijas <60 a 30 wagens.
Door J. Groenewegen en 267 anderen, zoowel leden van
de afdeeling Zoetermeer, Zegwaard met omstreken der Hol
landsche MaaUchappij van Landbouio als verdere veehquders
in die streek woonachtig, is aan den Minister van Binnen-
landscbe zaken een adres gezondenwaarin zij te kennen ge-
vendat zij met de meeste belangstelling hebben kennis ge
nomen van het adres, door het hoofdbestuur der maatscliappij
tot den Minister gerigt, naar aanleiding van de onlangs geno
men beschikking waardoor de veehouders verpligt worden hun
ne verdachle runderen in den aanslaanden zomer op den stal
te doen verblijven maar dat echter h. i. de in deze genomen
inaatregelen zoozeer ingrijpen in het verblyf en het belaug van
den landbouwerdat daardoor een onhoudbare, ja onmogelij-
ke toestand wordt geboren, die eene onberekenbare schade
moet veroorzaken tegen welke schade op verre na niet kan
opwegen de bepaalde vergoeding van 20 en 10 cent per dag
voor ieder rund.
In de Nederlandsche gist- en spiritus-fabriek te Delft is
onlangs een nieuwe uitvinding in toepassing gebragt, die de
aandacht van belangstellenden in landbouw en nijverheid in hooge
mate verdient. In die fabriek worden groote hoeveelbeden mats
verwerkt, die, zooals bekend is, een aanzienlijk vetgehalte
bezit, dat in de kiem van den korrel is opgebonpt. Die aan-
wezigheid van vet in de grondstof is niet alleen overbodig, maar
zelfs schadelijk voor de fabricage van gist en spiritus. Men
heeft daarom gezocht, en het is gelukt, langs mechanischen
weg door bijzondere toestellen de kiemen van het hoornacbti-
ge zetmeelhoudende gedeelte der maiskorrels af te scbeiden.
De afzonderlijk verkregen kiemen, evenals gewone oliezaden
(lynzaadkoolzaad) bewerktlfe.cren, behalve een zeer fijne
met droogende sineerolietevens maiskoeken in den vorm van
lijn- en raapkoeken, die de ineest voedzamestikstofboudende
bestanddeelen van den mais bevattenen dus als een uitmun-
tend veevoeder alle aanbeveling verdieuen. De eigenaardige
sterke vetsmaak stoud tot beden het gebruik van ma'isrneel als
voedingsmiddel voor den mensch veelal in den weg. Het laat
zich verwachten, dat thans, nu het gelukt is de'sterk sma-
kende vette bestanddeelen uit de mais te verwijderen het ge
bruik van maismeel als een zoo bij uitnemendheid krachtio-
voedingsmiddel spoedig uitgestrekte toepassing zal vinden.
Woeusdag avond, 12 dezer, werd in het Hfitel Funckler
te Haarlemeene bijeeukomst gebouden van belangstellenden
in de nieuwe polders in 't Wijkermeer en 'tY, ter onderlinue
bespreking van de in die polders opgedane ervaringen, hare
vooruitzigten en belangen.
De heer W. de Clercq daartoe door het bestuur der Haar-
lemsche afdeeling van de Hollandsche MaaUchappij van Land
bouw uitgenoodigd, leidde het debat in met het volgende
overzigt.
„Nu omstreeks een jaar geleden schreef het bestuur van
de afdeeling Haarlem der Hollandsche MaaUchappij van Land
bouw eene vergadering uit ter bespreking der wijze van bebou-
wing enz. van de nieuw ingepolderde gronden in het Y.
Velen der hier aanwezigen zullen hetzij direct hetzij indirect
gehoord hebben dat toen vele zeer verschillende zienswijzen
besproken werdendoch dat men per slot van rekening tot
geen bepaalde uitkomst kwam, en dat de meeste autoriteiten
op landbouwkundig gebied van de opbrengsteo der eerste jaren
gertnge verwachting koesterden. Alleen oratrent de afwatering
was men het in zoo ver eens, dat dit een hoofdvereischte voor
nieuwe gronden is, en dat men geene kosten moet oritzien
om tot een volkomen afwatering te geraken.
Sints die vergadering hebben wy een gebeel jaar doorloo-
pen en kunnen wij met eenige zekerheid de waarheid van het
toen beaprokene beoordeelen. Ter verduidelijking veroorlove
u my in hoofdtrekken den toestand van den polder geduren-
de dien tijd met u na te gaan.
Wanneer wij bij bet begin beginnenzoo moeten wij ons
verplaatsen op het tijdstip, dat de eerste verkochte gronden
in September 1874 door de respectieve eigenaren aauvaard
werden. Het door de K. M. verkpchte koolzaad was afoe-
dorscht en aanvaardde men een veld met allerlei onkruid-
planten voornamelijk lamsooren bedekt.
Deze werden afgemaaid en een begin gemaakt met ploecren,
nadat eenigen te vergeefs beproefd hadden om met den schof-
felploeg lets te verrigten. Niettegenstaande er nog weinia
schot in den grond was, ging de bewerking, begunstigd door
schoon, droog weder, naar wensch. Over het algemeen ploeg-
de men slechts tot een diepte van 7 en 8 centimeters, naar gelang
van tijd en omstandigheden een en tweemaal. Hier en daar
werden bij wijze van proefneming wintergerst en wintertarwe
uitgezaaid, terwijl het opgeslagen of gezaaide koolzaad reeds
spoedig door de insecten vernield was. Het daarop volgend
voorjAar werd ook nog hier en daar geploegdalhoewe! de
schoftel en egge algemeen gebruikte werktuigen waren. Dit
najaar schijnen echter velen tot een ander inzigt te zijn ge-
komen, daar algemeen veel dieper geploegd werd en een groot
gedeelte op de wintervoor bleef leggen. Hierdoor zal het dan
ook mogelyk zijn om aan de uitkomsten van dezen op handen
zijndeu zomer te kunnen nagaan, of een meer of min diepe be
werking voor nieuwe gronden wenschelijk is, en waaraan het
groote verschil in gevoelen daaromtrent toe te schrijven is.
In naauw verband met eene goede bewerking stond natuurlyk
de afwatering. Op eenige uitzonderingen na was de water-
stand in den polder goed, doch veroorzaakte een slechte wa-
terberging door bet voortdurend digtzakken van slooten en
togten veel ongeriefen zal het nog wel geruimen tijd duren
eer dit bezwaar zal zijn opgeheven. Wat de afwatering door
greppen betreft, zoo geschiedde die op sommige plaatsen ge-
brekkig door het niet herschieten der slooten.
Dat er toch nog veel grondwater voorbanden is bewijst het
vele water dat bij het opmaken der greppen uit alle reten en
spleten, waarmede de grond nog doorsneden is, te voorschijn
kwam. Daar toch hun onderlinge afstand ongeveer IIV, meter
bedraagt moet de diepte reeds beduidend zijn om al het water
over dezen afstand tot zich te trekken. In sommige gedeelten
was nog een tweede grep gemaakt, welke echter spoedig digt-
geploegd werd. Dit geschiedde ook op zeer enkele plaatsen
met de eerstgenoemde greppeumaar dit bleek zeer nadeelig
te werken, want reeds eenige maanden naderhand werden alle
weer opengemaakt. Welligt zal later eene geheele droogleg-
giug door buizen toegepast worden; voor het tegenwoordige
geloof ik echter niet dat men er de vruchten van zou pluk-
ken. Maar behalve bewerking en afwatering, was de vorst een
van de groote hulpmiddelen om den onnatuurlijken grond zijne
slechte eigenschappeu te ontnemen. De boven geploegde grond
ad een donker blaauwe kleur, doch verkreeg door de aanra-
king met de lucht weldra de gewone grijze kleikleur. Doch
het duurde geruimen tijd eer de barde en stugge kluiten in
deze fijnen, aschigen grond veranderd waren, waardoor zelfs
het onderbrengen van bet zaad in het voorjaar bezwaarlijk
ging, daar de grond te los en mul was om het voldoende te
bedekken. Deze losheid of poreusheid was echter ook bij uit-
stek bevorderlijk voor de spoedige doorsypeling van den re-
gen, welke overal doordrong en vele schadelijke stoffen met
zich voerde, getuige de brakheid van het water in togten eu
slooten. Opmerkelyk was ook de snelheid waarmede de regen
door het land filtreerde en waardoor na de minste bui alle
slooten en greppen met snelbeid begonnen te loopen en de
grond reeds eenige uren na den regen weer neheel droog was.
Zoo waren dan de inwerking van lucht en licht duidelijk merk-
baar, en zal men door deze beide groote factoren meer en
meer met den grond in aanraking te brengen er de vrucht-
baarheid van verhoogen.
Wat nu de keus der gewassen betreftzoo kan men zeg-
gen dat bijna alle mogelijke winstgevende plantensoorten ver-
bouwd geworden zijn, en dat alle zonder uitzondering hare
verschillende ontwikkelingsperioden goed doorloopen hebben
doch dat er een zeer merkbaar verschil bestond omtrent de
meerdere of mindere gescbiktheid voor nieuwe gronden. De
uitkomsten waren zeer verschillend en zullen behalve van den
grond ook afgehangen hebben van de bewerking. In den Wij
kermeer Polder werd het grootste beschot verkregen zoodat
men ongeveer 70 mud haver, 50 mud tarwe en 60 mud gerst
per beet, dorscbte.
In de andere polders werden echter zuike uitkomsten niet
verkregen, betgeen waarsehijnlijk aan het later droog komen
zal toe te schrijven zijn. In alle gevallen kan gezegd worden
dat de opbrengsten de verwachting overtroffen vooral wanneer
men oordeelde naar. den stand in 't voorjaar, toen alles door
koude en droogte zoo achteruit gegaan wasdat de nieuws-
gierigendie toen reeds in groot aantal den polder in oogen-
schouw kwamen nemen, eene volkomen mislukking van den
oogst voorspelden. Toen echter de regen en daarmede ook de
warmte kwamen herleefde alles als met een tooverslag en bleek
het, welke groote krachten in deng rond verborgen w"aren. Ge-
durende hun verderen groei werden de planten door eeD on-
noemlijk aantal insecten geplaagdwelke echter voor wezen-
lijke schade aan te rigten weder verdwenen. De emelt kwam
in groote boeveelheid voor en bleef zelfs tot aan den oogsttijd
aan de oppervlakte van den grond. Het koude en drooge
voorjaai had echter ongunstig gewerkt op de ontwikkeling van
onkruid welke zich eerst later in den zomer vertoondemaar
toen natuurlijk minder schade veroorzaakle. Behalve de reeds
genoemde lamsooren (eigenlijk zeeaster)welke het eerst over
al voorkwarnen vertoonden zich in de eerst drooggemaakte
polders weldra honderden stekels en hoefbladenwelke zich
welig ontwikkelden. Later zag men zelfs kleefkruid, roodbeen
en dergelijke meer voorkomende onkruidgewassen.
In den Houtrakpolder trof men zeer veel moddervelden aan,
welke op sommige plaatsen het zaad verstikken. In den grond
echter waar weinig in gewerkt was trof men bijna geen vuil
aan. Onder de uitgezaaide gewassen, wier verbouw naar alle
