Bcmaling- der Landerijen.
Gemengde KSerfgten.
Men leest in Semper Virens bet volgende, geteekend H. G. 0.:
Onze doperwten. Opmerkelijk is het, dat, hoewel erwten
sedert de vroegste tijden in gedroogden staat door de menschen als
voedsel gebruikt zijn, het van betrekkelijk jonge dagteekening is,
dat zij nog groen of in verschen toestand genuttigd worden.
In de laatste jaren der zeventiende eeuw beboorden jonge groene
erwten, in Frankrijk, nog tot de zeldzaamste en kostbaarste lekker-
nijen. Zoo leest men in een werk van die dagen (gedrukt in 1695)
de volgende opmerking: „Men staat er over verbaasd, dat smul-
broers vaak voor een kleine maat versehe erwten vijftig frank be-
talen."
In een brief van 1696 schrijft mevr. de Maintenon, te dien tijde
opvoedster of gouvernante der kinderen van Frankrijk - natuur-
lijke kinderen van Lodewijk XIV - het volgende »Het hoofdstuk
der versehe erwten is nog altijd aan de orde van den dag. Het
ongeduld om ze te eten, de voldoening van ze gegeten te hebben
en het verlangen om er nog meer van te eten, zijn de drie lioofd-
onderwerpen, die sedert vier dagen onze jonge prinsen bezig houden.
Er zijn verscheiden hofdames, die, na des avonds ten hove gesou-
peerd te hebben, te huis komende, des nachts nog een sehaal ver
sehe erwten nuttigen, op gevaar af van zich eene verstopping op
den hals te halen. Het eten van versehe erwten is tegenwoordig
eene mode, eene razernij en het is niet de eenige". He bedoelde
brief is gedateerd 10 Mei 1696.
In die dagen werden jonge doperwten toebereid met spek.
De Fransche schrijver Savarin maakt crgens de opmerking, dat
het juist niet de vorsten waren, die de fijnste schotels op hunne
tafels zagen verschijnenmaar in het bijzonder de bankiers en
bovenal de pachters generaal. Deze betaalden den eersten schotel
jonge doperwten met 8000 francs. Tegenwoordig is dat nog wel
eenigermate het geval. De „haute finance" stelt er prijs op het fijnste
en volmaaktste in de natuur, de eerstelingen der broeijenjen, de
lekkerste beten uit de zee op haar tafels te zien prijken. Vandaar
vindt men ook dikwijls in onze kook- en keukenboeken, bij opgave
van de toebereiding van een fijnen schotel, de toevoeging „a la
financiere", en welligt is daarom ook somwijlen meer of minder
het eensklaps eelipseren van zoo een //groot" man toe te schrijven.
Het is zeer kuriens om in oude tuinbouwboeken te lezen, wat
men al zoo bij de teelt van doperwten had in aeht tenemen. Elss-
holz, een ond Duitsch schrijver, merkt dienaangaande op in een werkje:
„Vom Garten BateColin an der Spree Berlin1672": »De beste
tijd om vroege erwten te zaaijen is zoodra de grootste koude voorbij
is. Zaai vooral niet met nieuwe maan, maar gedurende het eerste
kwartier tegen voile maan, ook niet met afnemende maan of laatste
kwartier, want dan kan men jonge erwten niet zacht krijgen. Bij
voorkeur moet men ze des voormiddags zaaijen en het allergunstigst
tijdstip daarvoor is tegen tien of elf ure, want hoe meer slagen de
klok op dat oogenblik slaat, des te meer erwten bekomt men in
elken schok."
Naar wij vernemen zal door de le afdeeling van de Friesche
Maatschappij van Landhouto en Veeteelt op de aanstaande land-
bouwtentoonstelling te Leeuvvardenden 26 en 27 Augustus,
worden tentoougesteld eene centrifugaal-afroomingsmachine,
waarmede herhaaldelijk zal worden gewerkt. Volgens proeven
in Duitschland met dit werktuig genomen, zou daarmede in
15 minuten de room van 36 liter melk volkomen worden af-
gescheiden en zou uit 24 a 26 liter melk 1 kilogram boter
worden verkregen.
De proeven zullen worden genomen in een afzonderlijk lo-
kaal op het terrein, en telkens slechts aan een bepaald getal
belaugstellenden toegang worden verleendtegen betaling van
een gewoon entreegeld.
Deze maatregel moet zijn genomenten einde aan werkelijk
belaugstellenden de gelegenbeid te verschaffenaan deze proef-
nemingen die aandacht te wijden, die ze wenschenen te
voorkomen, dat een te groote toevloed van nieuwsgierigen dit
onmogelijk maakt.
De algemeene vergadering van de leden zal gedurende de
tentoonstelling worden gehouden in de groote zaal van het
gemeentehuis. Zij neemt een aanvang op den 26 Augustus,
des middags 12 ure.
De punten van behandeling door het hoofdbestuur aan de
orde gesteld zijn
1°. Voorstel door de le afdeeling gedaan, om het lid van
de MaatschappijMr. B. P. Baron van Harinxma thoe Slooten,
Commissaris des Konings in Friesland, te benoemen tot ho-
norair lid.
2°. Aanbieding van het verslag der verrigtingen van het
hoofdbestuur over 1878.
3°. Mededeeling van proeven reeds genomen, omtrent de
verbeterde wijze van boterbereiding, naar aanleiding van het
rapport van de commissiedie in 1878 Denemarken en Zweden
bezocht. Bespreking van die mededeeliugen.
Schriftelijke mededeelingen te dezer zake kunnen voor den
24 Augustus worden ingezonden bij den voorzitter van de
Maatscbappijjhr. mr. C.-L. van Beyma thoe Kingma. Hier-
van zal in dat geval mededeeling aan de vergadering worden
gedaan.''
4°. Behandeling van het volgende vraagpnnt, door de
le afdeeling gesteldin te leiden door den heer D. van
Konijnenburglid van die afdeeling:
„De overtuiging, dat ook voor de znivelbereiding de hulp
van de wetenschap onmisbaar iswordt meer algemeen.
De lage pryzen van hare producten en vooral het belangrijk
en duurzaam prijsverschil op de Londenscbe markt tusschen
de Deensche en Normandische boter, in vergelijking met die
uit deze provincie afkomstig, bedreigen onze provinciale wel-
vaart en maken de producenten geneigd om met bestaande
toestanden te breken.
Wat kan en behoort de Friesche Maatschappij van Landbouw
onder die omstandigheden te doen voor de ontwikkeling en
meerdere volmaking der zuivelbereiding
5°. Bespreking van de volgende motie, aangenomeu in
eene vergadering van landbouwers op den 26 Maart jl. te
Leeuwarden gehouden waarvan namens deze de overbrenging
bij de algemeene vergadering is verzocht
„Een groot deel van eerstgenoemde vergadering spreekt als
hare overtuiging uit, dat de mogelijkheid bestaat voor den
Frieschen landbouwer, om voor eigen rekening de boter te
Londen aan den man te brngenmaar dat, om te weten of
dit met goed gevolg zal kunnen worden ondernomenhet
wenschelijk isdat eene commissie naar Louden worde ge-
zonden om dit te onderzoeken."
6°. Behandeling van de volgende vraag, door de He af
deeling gesteld?
„Zijn er ook maatregelen te beramen, om bij een onver-
hoopten brand in den staltijd van het vee, de Friesche koe-
stallen zoodanig te veranderen, dat het vee met minder moeite
dan thans in veiligheid kan worden gebragt?"
In het Maandblad voor Augustus der Hott. Maatschappij van
Landhonw deelt P. W. het volgend mede over:
Hoe menigmaal hoort men door ouderen van dagen uitroe-
penWat heeft die stoom al niet in de wereld gebragt
Daar waar men vroeger het zeilschip of de treksehuit zag
varen, ziet men nu de stoomboot, op de voornaamste plaatsen
is de diligence of omnibus door den spoortrein vervangen ja
zelfs is men daarmede zoover gegaan dat zonder eenige afslui-
ting de stoomtram de publieke wegen doorsnijdt en is het
noodig, dat bij het aanbrengen van paarden er gelet wordt,
hen aan het vooibijgaan dier vervoermiddelen te gewennen.
Ook in den landbouw begint de stoom meer en meer audere
kracht te vervangen, de ploeg wordt reeds, al is het dan ook
op enkele plaatsen, door baar in beweging gebragtterwijl de
stoomdorschwerktuigen niet zeldzaam meer zijn.
Stoom speelt bij de nijverheid eene groote rol en de nij-
verheid stelt den nijveren landbouwer ook in de gelegenheid
werktuigen te doen daarstellenwaarmede de groote vijand van
den Nederlandschen Landbouw, „h e t water" kan worden
bedwongen. Wat een tal van polders die door lage ligging,
de landerijen door de windmolens niet voldoende konden doen
bemalen, worden reeds niet gebaat door stoomtuigen waar
mede het water naar willekeur kan worden afgevoerd, en zeker
zal de tijd eens aanbreken, dat alien het nut daarvan inzien
en de wiudwatermolendie nu reeds tot de oudheden behoort.
alleen nog in teekening of in de geschiedboeken te vinden
zal zijn.
Vooral in jaren waarin de regen zoo overvloedig valt als in
dit jaar wordt de behoefte aan eene voldoende polderbemaling
ondervonden. Werd toch vroeger het voordeel door velen
erkend in het najaar, den winter en het voorjaar, nu onlangs
lazen wij in de bladen dat de hooilanden in eene streek onzer
Noordelijke provincien door onvoldoende bemaling niet behoor-
lijk konden bewerkt worden, en zullen, zoo wij vertrouwen,
ook daar de oogen van hen geopend worden, die tegen de
kosten opzipn van de daarstelling van eene zoo algemeen als
nuttig erkende zaak.
Te hoogen waterstand belemmert niet alleen de bewerking
der gronden in den tijd die daarvoor het meest geschikt is,
maar hij maakt de gronden voor den bouw ongeschikt; vele
mislukkingen in de teelt zijn aan hem te wijten, en die
gronden, die nu weinig opbrengen zoudenzoo zij niet
zooveel van het water te lijden hadden, een veel beteren
oogst kunnen leveren.
Het belang van den landbouw gebiedt derhalve dat ook eene
Maatschappij, wier doel is de bevordering dier belangen, het
oog gevestigd houde op deze voor hem zoo gewigtige zaak en
het is dan ook zeer zeker voor velen een groot genoegen te
vernemen, dat de afdeeling Westland zich aan het hoofd eener
beweging heeft gesteld, om bij het Hoogheemraadschap van
Delfland aan te dringen om den stand van het boezemwater
te verbeteren.
Vele polders in Delfland hebben het voordeel van stoombe-
maling ingezien, zij zijn hun overtollig water meester; doch
nu doet zich daar de behoefte aan een beteren boezemstand
gevoelen.
Met vertrouwen wordt verwacht dat de pogingen der afdee
ling Westland met een gunstigen uitslag zullen worden be-
kroond en daardoor de spoorwegreizigers in dat zoo welvarend
district binnen kort geen verdronken land meer zullen aan-
treffendoch alleen weelderige landerijen, waarvoor, zooals
bekend is, de gronden in Delfland he.t noodige gehalte bezitten.
Door de kommissie van Moederlijke weldadigheid te Groningen
is ontvangen, op den verjaardag van onze Koninginvan 1IH. MM.
den Koning en de Koningin eene gift van f 150 ten behoeve dier
inrigting. H. M. heeft haren verjaardag gevierd door giften te
zenden aan vele degelijke nuttige instellingen.
Bestnurderessen der Vereeniging tot Nut der Armen te de
Rijp hebben 100 ten behoeve dier Vereeniging van wege HH.
MM. den Koning en de Koningin ontvangen.
Mej. J. van de Voort, te Beugen overleden, heeft haar aan-
zienlijk vermogen (circa 2 ton gouds bedragende) bijna geheel aan
de algemeene armen van Beugen en Rijekvoort vermaakt.
Het Belgisch stoomschip »Louis David", kapt. Brock, van
Antwerpen naar de Middellandsche zee, geladen met spoorwegmate-
riaal, is 11. Zondag avond door dikte van mist op de hoogte van
Ouessant op een klip gestrand en totaal weg. De eerste stuurman
de tweede en derde machinistentwee stokers en twee matrozeH zijn
gereddoch een en twintig man waaronder de gezagvoerder en de
eerste machinist, zijn bij het ongeval verdronken.
Uit een statistiek door de Londensehe politie opgeraaakt, blijkt
dat in 1878 het aantal misdaden aldaar aanmerkelijk toegenomenis
niet alleen, maar dat ook de politie veel verloren heeft in behendig-
heid en waakzaamheid. In genoemd jaar bleven van 13961 der
gepleegde diefstallen de daders onbekend in 1871 was dit slechts
met 3308 het gevalalzoo eene toeneming van 31 pet. in zeven jaren.
Den 26 Junij 11. woedde in het distrikt Tsclierkassy (gouver-
neraeut Kieuwliusland) een zware storm. Plotseling kwam uit
den zwarten hemel een grauwe wolkenzuil te voorschijn, die steeds
lager daalde, en bij het dorp Sawadowka begon te diaaijen. Nu
eens steeg de kolomdan weer zonk zij nedersteeds langer wor-
dendtot eindelijk haar spits de wolkenhaar benedendeel de aarde
raalte. De zuil was kegelvormig; van boven zeer dik van onderen
dun. Reeds vervulde het natuurverschijnsel elk met vreestoen een
tweede kolom verscheen. Deze ontstond niet in de wolken maar op
den gronden hief zieh bliksemsnel naar den hemel. Beide lueht-
gevaarten begonnen toen als het ware te huppelen slooten zich
eindelijk aaneendraaiden te zamen verderwerden in het midden
al dunuer, en naderden zoo het ongelukkige dorp Sawadowka.
Naauwelijks stieten ze er tegen of de uitwerking was vreeselijk.
Huisdakenboomenrunderenmenschenal wat los en vast was
werd in de lucht geslingerd. Iloeveel ongelukken ontstondenis
niet te vermelden. Op hetzelfde oogenblik, dat de schok plaats
had, rees bij het dorps Nabokow een andere wolkkolom op, die
ook heel dit dorp verwoestte. Daarop woeijen de drie gevaarten
ineenwendden zieh naar het dorp Schewttschenkowwierpen daar
lmizen en inwoners omver of in de lucht, en verdwenen eindelijk
met een geluid als van een fellen donderslag in de lucht.
Als een zeldzaamheid en als bewijs hoe zware varkens te Brum-
men gemest wordenkan worden medegedeelddat aldaar deze
week twee varkens zijn verkocht aan een slager te Arnhem6en
voor 142.50 en den voor /125.
Te Weenen stierf onlangs eene kaartlegsterdie den ouder-
dom van 76 jaren bereikt had en, dank zij haar geheimzinnige
kunstaan haar erfgename een kapitaal van f 48,000 kon nalaten.
Onder het opschrift »Dronken struisvogels" verhaalt een der
Kaapsche bladen, de Uitenhage Times, van het laatst der vorige
maandhet volgende kurieuse voorvalDe heer Haywardeen vee-,
graau- en struisvogelboer in de Karoo, die ook brandewijn maakte
was klaar met stoken en wierp het bezinksel uit den ketel in het
struisvogelkamp. De onnoozele vogels proefden van het verleidelijke
goed, vonden het lekker, namen er nog wat van, toen wat veel
en eindelijk te veel. Toen volgde een heel stichtelijk schouwspel.
Eerst kende de vrolijkheid der vogels geen grenzenzij walsten en
zwierden met elkaar in het rond dat het een lust was om te zien
en toen zij door den dans warm geworden waren gingen zij weder
een »zoopje nemen." Daarna begon hun vrolijkheid op nieuw, maar
deze ontaardde weldra in uitspatting. De heeren struisvogels schopten
hunne dames totdat deze in elkaar vielen en daarna begonnen zij
het elkaar te doen totdat ook zij zelven er bij nedervielen. Maar
wat zag men den volgenden morgen Vol walging hadden zij zieh
afgekeerd van hun verleider en schenen met hun lodderige oogen
te zeggen „dat is eens gebeurd, maar nooit weer." Wijzer dan
sommige menschen.
Een zonderling regtsgeding werd dezer dagen te Worcester
(Engeland) gevoerd. Een jongman had in drift zijn meisje met
een mes een wond aan den hals toegebragt, en was daarvoor in
hechtenis genomen. De teederminnende bruid droeg den dader echter
geen kwaad hart toe en verklaarde voor de regtbankdat zij
ondanks de zonderlinge uitingen van haar minnaars hartelijkheid
gaarne bereid bleefhaar lot aan het zijne te verbindenals bij in
vrijheid gesteld werd. Bij zulk een blijk van heehte liefde konden
de regters niet onbewogen blijvenen onder de levendige toejui-
chingen van het publiek werd de invrijheidstelling van den schul-
dige bevolen.
Het volgende kan een denkbeeld geven van den moreelen toe-
stand van ItalieVolgens officiele bescneiden zijn in dat land van
1 Januarij tot 31 Maart van dit jaar vijf honderd vijf en veertig
moorden gepleegden vier honderd en zes pogingen tot moord
bovendien gemiddeld 6en kindermoord per dag. In hetzelfde tijds-
verloop van negentig dagen zijn er 1409 gevallen van zware ver-
wonding en 7015 van ligte verwonding voorgekomen. Watdeaan-
slagen op den eigendom betreft, is het cijfer van daden van roo-
verijmet geweld bedreven in de eerste vijf maanden van dit jaar
tot 487 en dat der diefstallen tot 11325 gestegen.
Een rijk koopman te ChioGeorge Dowokaitisheeft gezorgd
dat zijn geld na zijn dood goed besteed wordt. Naar een Grieksch
blad meedeelt vermaakte hij in zijn testament de volgende aanzien-
lijkste legaten aan den koning der Grieken 700,000 francsom die
voor lieraadige doeleinden of tot heil van het land te gebruiken,
500,000 fr. voor de oprigting van een krankzinnigengesticht te
Athene300,000 fr. aan het Grieksche gymnasium te Chio130,000 fr.
aan het gasthuis aldaar 60,000 fr. aan het weeshuis van koningin
Amalia te Athene en 25,000 fr. aan de Maatschappij van liefdadig-
heid te Chio.
Terwijl in de meeste beschaafde landen de afschaffing van de
doodstraf gedurig aan voorstanders wintis men er in de Vereenigde
Staten op bedacht om een verbeterde wijze van terdoodbrengiug in
te voeren. Een geneeskeer, Packard, heeft in de Vereeniging van
geneesheeren te New-York voorgesteld, het hangen en guillotineren
te vervangen door den patient in een afgesloten ruimte te brengen
en die met stikstof te vullen, waarop een kalme en snelle dood
volgt. „Het individu" zegt de dokter tot aanbeveling, ohoudt zoo-
doende eenvoudig op te bestaan."
Uit Britsch-Guyana wordt berigtdat op verschillende plaat
sen in de kolonie rijke goudaderen zijn ontdekt. Een aantal mijn-
werkers had zich reeds naar de aangewezen streken begevenwaar
van onderscheidene op de grenzen van Venezuela gelegen zijn.
Gedurende de maand Julij zijn door de Nederlandsche Rijn-
spoor jvegmaatschappij met den stoomtram van 's Gravenhage naar
Sckeveningen en tcrug vervoerdin de eerste week 12,835 in de
tweede week 19,565, in de derde 23,965 en in de vierde 37,325
personen, te zamen 93,690 passagiers.
De eerste prijs in de Haarlemsche paardeuloterij (een landauer
met twee paarden) is gevallen te Alkmaar, op een lot van drie
kaaskooperskuechts.
In het Theatre du Palais Royal te Parijs is een stoutmoedige
diefstal gepleegd. Mile. Raymonde werd door den regisseur haastig
ten tooneele geroependaar zij zich niet in tijds voor haar uitko-
men achter de koelissen bevond. Zij snelde heen en liet hare
diamanten op haar kaptafeltje liggendoch sloot de deur barer
kleedkamer. Toen zij na verloop van een groot kwartier terugkwam
om van kostuum te veranderenvond zij de deur wijd openstaan
de diamanten waren verdwenen. Onmiddellijk werd de kommissaris
van politie uit de zaal geroepeu. Hij deed een naauwkeurig onder-
zoekmaar kon geen enkele aanwijzing ontdekken, die hem op het
spoor bragt.
Op waarlijk ontzettende wijze neemt de misdaad van zelfmoord
te Weenen toe. In de maand Junij alleen zijn door de politie
39 gevallen gekonstateerd waaronder 7 door vrouwen bedreven.
Twaalf dier ongelukkigenwaaronder eene vrouwhadden zich ver-
worgdeen gelijk getalwaaaronder vier vrouwenhad in den
Donau den dood gezochtzeven personen hebben door de pistool
een einde aan hun leven gemaakt; zes, waaronder twee vrouwen,
door vergif; een wierp zich onder een spoortrein, een ander stortte
zich van een hoogte. In de eerste helft dezes jaars zijn 169 zelf-
moorden te Weenen gepleegdte wetenin Januarij 18in
Febrnarij 21, in Maart 30, in April 22, in Mei 39 en in Junij
even zooveel. In hetzelfde tijdsverloop des vorigen jaarswas het
getal 144, derhalve 25 minder d;tn dit jaar. Het oudste slagtoffer
van dezen waanzin was 79, het jongste 14 jaar.
Bij het geregtelijk onderzoek der zaak van den onlangs
onder Bloemendaal vermoorden veldwachter van der Lijken
zijn eenige bijzonderheden aan het licht gekomendie tot
dusver reden geven om te vermoeden, dat de justitie op het
regte spoor was toen zij Willem Joosten in hechtenis nam.
Zoo is o. a. gebleken, dat pogingen waren aangewend om
bloedvlekken uit zijne onder- en bovenkleederen te wasschen
dat hij niet weet op te geven, waar zijn mes gebleven is;
dat hij in tegenspraak gekomen is met zijne vroegere ver-
klaringen omtrent het ontstaan eener kwetsuur aan zijn duim
dat door zijne familieleden pogingen gedaan zijn om getuigen
om te koopen; dat hij in den nacht van den moord niet te
huis is geweest, enz.
Merkwaardig vooral is de volgende omstandigheid. Niet ver
van het lijk des verslagenen is, naar men weet, een zak met
wortelen gevondendie bleken gestolen te zijn uit een nabij-
gelegen moestuiu, welke door den spoorweg in tweeen ge-
scheiden wordt. Aan de eene zijde van den weg stonden
wortelen, die de dief (welke later door van der Lijken betrapt
moet zijn en dezen toen vermoord heeft) eerst uit den grond
gehaaldmaar weggeworpen heeft, omdat zij „vurig" waren.
Hij is toen naar de andere zijde van den weg gegaan en vond
daar kleinere en betere wortelen, die dan ook door bem in
voormelden zak werden bijeengegaard. De vraag deed zich
voor, wat Joosten, die zelf tuinder is, bewogen kon hebben
om wortelen te stelen. Maar nu is gebleken, dat hem wortelen
besteld waren, juist van de nu gestolen soort, die hij nog
niet had kunnen leverenomdat zij in zijn eigen tuin niet
voorhanden waren. Indien hij de dief en moordenaar is, dan
is ook tevens duidelijkhoe deze tusschen betere en slechtere
wortelen zoo .goed onderscheid wist te maken.
