- 158
Over (le voortplauting der aardappelziekte.
Vliegen in den koestal.
De grootste broeikas der wereld
De energie en de praclische zin der Amerikanen toont zich
op allerlei gebied. Niet alleen de landbouw aldaar wedijvert
met den Europeschen, wat aangaat graanbouw en vooral
veefokkerij, ook in de ooftteelt hebben de Amerikanen in
de laatst verloopig jaren aanzienlijke vorderingen gemaakt. Op
de laatste teutoonstelling te Philadelphia waren niet minder
dan 15,000 borden uitgestald met ooft in honderden soorten,
alle in de Vereenigde Staten en Canada gekweekt. De En-
gelsche markten worden door Amerikanen van vruchten, vooral
van appelen, voorzien en daardoor wordt de prijs van Euro-
peesch ooft gedrukt. Zelfs naar Rusland worden Amerikaansche
appelen uitgevoerd; dit artikel i9 aldaar bij vruchthandelaren
reeds een constaute waar geworden. En terwijl deze dingen
aldus geschieden, zoo merkt de redactie van de Landb.
Ct. naar waarheid op, overlegt men in ons lieve vaderland
maar steeds of met ooftteelt iets te verdienen zou wezen en
of het de kosten en moeite loonen zou, om alle daartoe ge-
schikte en ongebruikt liggende plekken gronds met vrucht-
boomen te beplanten.
De Staats-Courant bevat het volgende verslag omtrent
de verwaclitingen van den oogst in 1880 in de provincie
Friesland.
Rogge kan over het algemeen, vooral op de kleigronden, als goed
geslaagd beschouwd worden. In de zandstreken heeft zij echter nog
al veel geleden door nachtvorsten.
Qerst. De enkele berichten, die over dit gewas zijn ingezonden,
melden ons, dat het licht van korrel was en schijnt weinig verbouwd
te zijn.
Klaver. Deze vrucht schijnt over 't algemeen, zoowel in klei-
als in zandstreken, goed gelukt te zijn en voldoende zaad te hebben
opgeleverd.
Haver. Hiervan kan hetzelfde worden gezegdwel had zij op
sommige plaatsen in het zuiden der provincie veel te lijden van
regen- en hagelbuien, doch in andere oorden slaagde zij daarentegen
bijzonder goed.
Koolzaad. De berichten hieromtrent zijn minder gunstig. Het
koolzaad was matig en had over het algemeen een slecht beschot
van zaad.
Vlas. Uit enkele streken meldt men ons, dat deze vrucht veel te
lijden had van hevige regenbuien. Over het algemeen schijnt de
opbrengst echter goed te zijn. Er is over het geheel weinig zaad
gewonnen.
Chichorei heeft in den beginne veel te lijden gehad van droogte
en koude. Het fraaije weder echter, in de maand Augustus, heeft
weer veel goed gemaakt, zoodat men een goede opbrengst mag
verwachten.
Aardappelen. De vroegste soorten zijn goed, de late hebben veel
van de ziekte geledeu. De late nachtvorsten in dit voorjaar schijnen
er het hunne toe te hebben bijgedragen, om deze vrucht gedeeltelijk
te doen mislukken. Met uitzondering van de jammen, zijn de ver-
waehtingen omtrent de late aardappelen niet groot.
Boekweit. Al de berichten, omtrent dit gewas ingekomen, luiden
gunstig. In enkele streken leed het nog al van de aanhoudende
droogte. Het prachtige weder gedurende den oogst zal zeker op de
qualiteit gunstigen invloed hebben uitgeoefend. De hoeveelheid
honig, die de bijen hebben vergaderd, moet bijzonder groot zijn.
Gras- en hooilanden. Hoewel het zich in het begin door de lange
koude en droogte niet best liet aanzien, was de opbrengst der
graslanden overvloedig. De verkwikkende regens in Juni en het
daaropvolgende aanhoudende fraaie weder in de maanden Juli en
Augustus, brachten weer terecht wat de koude en droogte hadden
bedorven. De hooioogst was uitmuntend. De hoedanigheid van het
hooi liet ook niets te wenschen over.
Kanariezaad. De opbrengst van dit gewas zal zeer goed zijn het
heeft buitengewone zware aren.
Erwten. De berichten over deze vrucht zijn nog al vrij gunstig.
De erwten zijn ook door het fraaie weder best binnengekomen. Er
wordt in de kleistreken nog al geklaagd over wormen in de peulen
van de groene erwten.
Boonen. Deze hadden algemeen veel stroo en waren uitmuntend
van peul. Men kan ze als goed geslaagd beschouwen.
Onderzoekingen hebben aangetoond, dat de sporen der
schiraraelplaut op de aardappelen (peronospora infestansmet
de knollen overwinterenwaarop zij kleine zwarte vlekken
uitmaken. Er gaat geen jaar voorbijof men treft poters aan
die hierdoor besmet zijn. Met het kiemen der aardappelenin
het voorjaar, ontwikkelt zich ook die scbimmel en groeit
door den stengel tot in het loof omhoog, terwijl zijne myce-
liumdraden van onderen wegsterven en opgeslupt worden.
De schimmelsporen treden uit de spleten te voorschijn en
zoo kan door enkele aangetaste stammen door den wind de
woekerplant over het geheele veld verspreid worden. Op de
vochtige bladen blijven de sporen kleven kiemen en dooden
zoo het loof. Van het loof uit geraken nieuwe schimmels door
den regen in den bodemvooral daarwaar door de schom-
meling de stengels gespleten zijn. Daar ze uiterst fijn zijn
slempt de regen ze ook in den grond- Hier dringen ze door
de nog niet lederachtig geworden schil der knollen en ver-
oorzaken het celrot, zonder aanvankelijk het meel te vernie-
tigen. Om de ziekte zooveel mogelijk te beperkeu, neme men
dus poters van de meest gezond gebleven stukkenzoeke er
alle zieken uit en bewaar die droog en luchtigwant zelt3 in
den kelder en de mijt kuunen nog de oogen besmet worden.
Het ziek worden van het loof kan niet voorkomen worden
om echter de knollen te vrijwaren, kieze men soorten, die
voorzien zijn van eene sterke schaal, aarde de planten tijdig
minstens twee malengoed aan, waardoor men eene dikke
aardlaag tegen de schimmels bekomt en ook de opbrengst
verhoogd wordt.
Men weet dat de dieren moeten gevoed worden naar gelang
van hunne ligchamelijke zwaarte, de werkzaamheden die zij
moeten opleveren en de produkten die wij er van willen genieten.
Hoe geruster nu de koeijen in den stal staan of liggen en
hoe minder beweging zij maken des te beter zal het voeder
dat zij gebruikenzich in melk, vleesch of vet omzetten
zoodat wij hieruit moeten besluiten dat de koeijen, die nu
in den regel met het verschijnen der vliegen in den stal ver-
minderd zijn aan melk- en roomopbrengst, dit ligt aan de
ongemakken en plagerijen, hun door de vliegen voortdurend
veroorzaakt. Om de vliegen uit den koestal te verdrijven, zou
ik aanraden, de buiten- en binnenmuren van den stal tot een
hoogte van 50 centimeters tot een meter met koolteer te verwen
en eenige stokken besmeerd met vogellijm, die men maakt
door lijnolie te laten verkoken en bij deze een weinig bruine
suiker te voegen als ze bijna dik geworden is. De lucht of
geur van den koolteer is zeer gezond, maar men moet zorgen
dat er in den stal een goede luchtafvoer onderhouden wordt
zonder togt te veroorzaken. De koeijen goed wasschenbor-
stelen en zoo zuiver mogelijk houden is met broeijend
weder zeer aan te bevelen en deze werkzaamheden wordeD door
eene meerdere opbrengst rijkelijk beloond.
i9 de thans voltooide oranjerie van koning Leopold II te Laeken
in het park van het kasteel. De inhoud bedraagt 45,000 kubieke
meters de glazen koepel heeft eene hoogte van 30 en eene
doorsnede van 60 meters. Twee vuurtorensschoorsteenen in den
vorm van minarets geven aan het geheel een Oo9tersch karakter.
Het inwendige is daarmede in overeenstemming.
Het verwarmen van het reusachtig gebouw vereischt een
lengte van 5000 meters aan buizen. Onder de planten die
dezen wintertuin zullen versieren zijn vooral te noemen twee
reuzenpalmenreeds aangekomen, van welke de eerste 13
meter hoog is, terwijl zijne kroon 8 meter doorsnede heeft,
en de tweede 19% meter. Het vervoer van den eersten
uit de groote serres van Enghien, die de koning heeft aan-
gekocbteischte een span van 21 paarden; de boom woog
24,000 kilogram.
DE DOORD te 's HADE.
Den 23 September is te 's Gravenhage een ontzettende
misdaad gepleegd.
Nadat het eenige zoontjeoud 13 jaar, van den heer
Bogaardt, een Indisch millionair, wonende op het Plein 1813
aldaar, des middags ten 4% ure nog niet te huis was ge-
komen, informeerde men bij den onderwijzer, den heer Bou-
scholte, aan de Koninginnegrachten vernam daar dat de
koaap reeds ten 3 ure door een heer, uit naam van den vader,
per rijtuig was afgehaald. Slechts deze inlichting kon men
gevendat de bevvuste persoon iemand wa9 van middelbare
lengtemet zwarten snor en fantasiehoed. De knaap had wel
vreemd opgekekendat bij op dit ongewone uur de school
moest verlaten, maar ging vrolijk aan de hand van zijn ge-
leider mede.
De familie verkeerde natuurlijk in de groot9te ongerustheid
en aarzelde dan ook niet lang de politie te waarschuwen.
Terwijl deze links en regts nasporingen deed, ontving de
heer B. tegen 6% ure per post den volgenden uitvoerigen brief:
Geachte Heer.
Daar ge uw zoon wel zult misschen, maak ik van papier gebruik
om u zijn wegblijven op te helderen. Hij is in bewaring genomen
door een wanhoopig man die u uit indie nog kent. Ik moet mijne
zaken redden, ge zoudt er mij goedwillig geen geld genoeg toe geven
daarom doe ik 't zooomdat ik mij dan gelijktijd op uw vrouw
Marie, die ik haat, kan wreken in haren zoon. Ik heb vijf en zeventig
duizend, 75000 gld. noodig.
Uw zoon is door mij in een kelder gesloten, waar hij wel kan
leven, doch van mij niets krijgt, hij zal 't dus niet lang uit houden,
en het hangt van u slechts af hem vrij te maken, zoo spoedig dat
hij nog leeft. Laat dus 't geld morgen middag brengen dan is hij
nog gered. Ik kan ook niet lang wacbtcn want ik ben op't uiterste.
Zoo ik 't geld niet krijg, dan dood ik hem en mij door een paar
schoten of ik vlueht en laat hem stil zitten. Ik ben zoo zeker van
mijne zaak dat 't slechts van u afhangt hem te redden.
Doet gij dat niet dan zal hem geen dag leven blijven, al zou ik
't alleen maar doen uit woede dat ge mij niet helpt. Veel tijd om
't geld op te halen geef ik u dus niet. Gij geeft 't bedrag aan
bankbilletten in een pakket gesloten aan een uwer dieustmeiden,
deze gaat er mede de Hoefkaae op, zij zal die wel weten, 'tis de
eerste laan links, als zij van 't Holl.-station komt. Zij loopt dus
met 't pakket in de hand als herkenningsteeken, de Hoefkaae op,
en volgt die tot aan 't einde, altijd tusschen de weilanden, doch
voor dat ze aan 't eind is zal ze wel iemand ontmoeten, die haar
vraagt of ze uw dienstmeid is, aan deze geeft ze 't pakket dan is
alles goed. Ze moet echter niet verzuimen door te loopen tot't einde,
dus niet stil blijven staan. Zij gaat juist om 3 uur van huis, dan
is ze tegen half vier aan de Hoefkade en begint haar marsch. Ge
zult er niemand iets van zeggen, want als ik bemoeilijk word, dan
dood ik uw zoon dadelijk. Poog niet iets te ondekken, want ge kunt
niets snappen, en 't in kennis stellen aan de politie, zou uw zoon
dooden, omdat ik dan 't geld niet onbemoeilijkt zou krijgen. Ge
kunt me ook niet verassen want ik de politiezaken dadelijk.
Dengene die ik zend om 't pakket te halen, is iemand die van
niets afweet, mijn ware naam niet kent, en denkt dat hij een bundel
brieven van een meisje, die ik niet zelve wil ontmoeten voor mij
ontvangt. Van hem kunt ge dus niets vernemen, aan hem hebt ge
nietsdoch komt hij niet op de bepaalde tijd bij mij terug, of is
hij niet alleen, of hebt ge hem iets van de zaak gezegd, zoo dat
hij mij doorgrond, dan dood ik uw zoon dadelijk of laat hem ver-
hongeren. Mijn posteljon kent de gevangenis niet, en kan mij niet
vinden als heel eenzaam, terwijl ik hem in 't oog laat houden door
mijn confrater. Uw zoon komt niet terug voor dat de bankbiljetten
behoorlijk zijn ingewisseld, denk daarom, ik zal hem echter alsdan
eenig voedsel geven, maar is de zaak niet eerlijk, dan blijft hij voor
de kelderratten. Denk niet dat hij in of bij den Haag zit, och nee,
dat niet, hij zal zaterdag met de trein arriveren bij u t'huis, zoo
mijn zaken opfleuren, dan krijgt ge 't geld terug. Kom niet zelve
't brengen of zend geen ander als uw dienstmaagd, want dan komt
't niet terecht, daar mijn posteljon een macbiene is; alsdan daar ik
niet langer kan wachten, vlueht ik en laat uw zoon zitten. Uw
dieDstmeid gaat dus om 3 uur van huis met 't pakket in de hand
en begint hare wandeling, op vrijdag 24 Sept.
Lees nu goed alles over, denk er aan dat mijn posteljon van niets
weet, dat ge door in iets van 't voorgeschrevene af te wijken, uw
zoon dood, dat ik geen koud hollandsch bloed in mij heb, dat door't
te laat terug komen van mijn posteljon ook alles bedorven is, het-
geen door zijn schuld niet zal gebeuren. Zoo deze brief niet bij 't
pakket is dan houd ik uw zoon nog een dag of acht voor ik hem
terug zend.
Maak nu dus niet dat de moord voor niets gebeurt, door dwaze
handelingen van uwe zijde; - ik ben toch in 't voordeel daar ik
zeker van mijne zaak ben.
Ik ben niet bang voor mij, dat ge 't aan de politie zegt, want
die snappen toch niets, maar dan krijg ik geen geld en sterft uw
zoon voor niets.
De politie had inmiddels wijd en zijd getelegrapheerd en
de opsporing verzocht. In den nacht van Donderdag op Vrijdag
werd een ontdekkingstocht in de duinen ondernomen, maar
geen spoor werd toen ontdekt. Vrijdag voormiddag echter
werd in het duin nabij Loosduinen door een rijksveldwachter
het lijk gevondenverborgen tusschen struikgewas, de handen
en voeten gebonden en het hoofd rustende op de schooltasch.
Sporen van buitengewoon geweld waren zichtbaar.
Onvermoeid zetten politie en justitie hare nasporingen voort
om den dader van dit gruwelstuk te ontdekken. Van den
koetsier, die <fen onbekenden persoon aan een der spoorweg-
stations in het rijtuig nam, kwam men alleen te weten dat
hij den man met den knaap tot het einde der Laan van
Meerdervoort heeft gebracht. Verschillende personen hebben
den knaap met zijn vermoedelijken moordenaar nog tegen het
vallen van den avond in het duin ontmoet.
De veronderstelling is niet gewaagd dat het onmensch
ontwarende dat men hem reeds op het spoor was, zich gehaast
heeft zich van het knaapje door verworging te ontdoen.
Inmiddels heeft men heden eene vrouw naar de plaats ge-
zouden, waar volgens den brief de geeischte geldsom in
ontvangst zou worden genomen doch er deed zich niemand op.
De geheele stad is door deze vreeselijke gebeurtenis in rep
en roer gebracht; men hoort over niets anders spreken.
Het Vaderland verzekert dat het lijk gevonden is niet alleen
geworgddoch met acht messteken doordoorddie ieder op
zichzelf voldoende waren om den dood te veroorzaken.
Uit den mond van den voerman vernam de berichtgever
van dat blad nog, dat bij het uitstijgen uit de vigelante de
moordenaar den knaap opmerkzaam maakte op het hijgen
van het paard met de woorden: „Kijk het paard eens jagen
en zweetenof we ook fliuk gereden hebben"; zonder het
tarief te raadplegen betaalde de moordenaar 2 voor vracht
en sloeg met het kind den weg naar het duin in.
Van wpge de politie wordt aan het Bagblad nog het volgende
berigt: „Al9 belangrijk valt nog te vermelden dat in een woning
gelegen in de duinen onder Loosduinenheden nacht is in-
gebroken en aldaar ontvreemd is een paar hooge laarzen, een
blauwe kiel en een blauwe borstrok.
De hoofdcommissaris gelast scherp en onraiddellijk onder-
zoek, ten eerste aan de spoorwegstations en onder de stal-
houders en koetsiers, en bij ontdekking van eenige bijzonder-
lieid terstond berigt.
Nu de afschuwelijke misdaad meer en meer in de stad be-
kend geworden is, blijkt ook nog meer van de sensatie die
daardoor onder de ingezetenen is te weeg gebragt.
Door de familie is eert 2000, later 10,000 uitgeloofd
voor de ontdekking en de aanhouding van den vermoedelijken
dader van den moord. Deze is ondanks alle pogingen nog
niet ontdekt.
De lijkschouwing moet bewezen hebben dat wel degelijk
goed aangebragte mes- of degenstooten den dood hebben ver
oorzaakt, en dat het kind zich moet hebben verweerd. Ge-
tuigen zouden in het duin gezien hebben dat het werd voort-
gesleurd maar aan slrafoefening te hebben gedacht. De familie
moet onbewust zijn aanleidiug te hebben gegeven tot per-
soonlijke wraakneming.
Bij de ter aardebestelling van den verraoorden knaap was
de toevloed der meuigte ontzettend. De algemeene deelneming
en verontwaardiging werden kenbaar gemaakt. Menige traan
werd gestort. Verschrikkelijke verweuschingen werden geuit.
Zes-en-twintig bloemkransen werden op de lijkkist nedergelegd.
De schoolmakkers van den ongelukkigen jongeling liepen aau
beide zijden van den lijkwagen, begeleid door den hoofd-
onderwijzer. Ook zij legden een krans nerler. Vrienden steunden
den vader. Ds. Romeuie was by het geopend graf de tolk
van den algemeenen indruk van afschuwdien de gruweidaad
had te weeg gebracht. Gevoelvol sprak hij den ouders en
bloedverwanteo toe. De hoofdonderwijzer Bouscholte legde
mede een krans op het graf en verklaarde, dat de overledene
een zijner beste leerlingen was. Onder dankbetuiging voor de
eer, den afgestorvene bewezen, eindigde deze hoogst treurige
plecbtigheid."
In den avond van 27 September is, volgens het Vaderland,
ten huize van den heer Bogaardt opnieuw een briefkaart be-
zorgd van dezelfde band met de woorden: Onze tcraak is nog
niet voldaan. Het postmerk van dezen brief was Rotterdam.
Het aantal leden van Natura Artis Magistra te Amsterdam bedroeg
op 1 Sept. 6444. In het jongste geuootscbapsjaar is de diergaarde
bezocbt door 72142 vreemdelmgen, 56464 dienstboden, 1566 school-
kinderen en (kosteloos) 3374 weeskinderen. De ontvangsten bedroegen
/249,045 (waarvan /53,298 aan introduetie), de uitgaven /228,9~98.
De schuld beloopt 924,000, de bezittingen komen op de balans
voor ad f 1,384,000.
De huwelijksvoltrekking tusschen de bruid van 81 en den bruidegom
van 77 jaren, welke op Donderdag 11. te Amsterdam zou hebben
plaats gehad, is door ongesteldheid der bruid een paar weken
uitgesteld.
De sluiswachter Nijland te Katerveer is voor bijna f 40 bedrogen.
Door een schipper is hem een bon van 40 sigaren, in plaats van
een bankje in de hand gestopt.
Door de arrondissements-regtsbank te Rotterdam is iemand tot
een b&lf jaar eenzame opsluiting en J 25 boete veroordeeld, wegens
bedriegelijke oplichting, gepleegd door middel van een der in den
laatsten tijd in omloop zijnde waardelooze papieren, die veel
overeenkomst hebben met bankbiljetten van zestig gulden, doch
volgens welke de Nederlandsche Bank aan toonder zestig sigaren
betaalt.
Te Breda heeft men bij een eenvoudig burger ingebroken en een
trommel met ongeveer f 2500 aan effecten gestolen. De eigenaar
zat in de comedie met genoegen te luisteren naar de schurkestrekeu
van //Robert en Bertrand of de lustige vagebonden."
Op verschillende plaatsen in het Noorden van Schotland heeft
het gesneeuwd en dezer dagen was er te Louden zulk een mist
dat het verkeer op de rivier met levensgevaar gepaard was.
Men moet toch maar ongelukkig wezenTe Amsterdam loopt
een man langs een huis, dat in een bovenraam een bloemenrekje
heeft. De staart van een opgelaten vlieger kronkelt zich om een
plant, sleept die van het rekje af, en valt juist den man op het
hoofd, zoodat hij verwond naar het gasthuis moest worden vervoerd.
Eene huismoeder te Leeuwarden, die in Julij van het vorige jaar
beviel van 3 kinderen, is in den loop dezer week weder bevallen
van 2.
Door een goederentrein, is tusschen Yenlo en Maastricht, een
lijnopziehter overreden. Armen en beenen werden hem als van het
lichaam gesneden en kort na het ongeluk is hij overleden.
Vriidag laatstleden ging een man met zijne vrouw teParetz, bij
Spandau, des middags uit werken en sloot de vier kinderen, waarvan
het oudste een twaalfjarig meisje was, in het woonvertrek op. Des
avonds terugkeerende, zagen de ouders tot hunne verbazing dat
de kinderen verdwenen waren, zonder dat men kon zien hqe zij
