I
2 -
Zuivelbereiding-.
besloten 10.— voor het Fransch, nu komt de Commissie
weder met verhoogingin de volgende vergaderiug kan er
wel weder verandering komen.
De heer Verkuyl zegt, dat in de vorige vergadering alleen
besloten is omtrent het Fransch maar niet omtrent de andere
vakken.
De Voorzitter brengt daarop in stemming het voorstel van
Burgemeester en Wethouders (zie hier voren), hetwelk wordt
verworpen met 10 tegen 4 stemmen. Tegen stemden de
heeren: Suidgeest, Pruissen, 'tHooft, Ran, Knaap, van
Riessen; Verkuyl, Biesheuvel, Klapwijk en van Reenwijk.
Voor-. de heeren van Vuuren, Tensen, Bultman en de Breuk.)
De heer Bultman vraagt of hiermede nu het besluit, ge-
nomen in eene vorige vergaderingvervallen is
De Voorzitter antwoordtja.
De heer 't Hooft zou niet het schoolgeld voor elk vak af-
zonderlijk willen bepalen, maar voor alle vakken te zamen,
des noods met uitzondering voor het Fransch.
De heer de Breuk bejammert het, dat die zaak niet in
handen is geweest van de School-Commissiemaar thans zal
hij daartoe geen voorstel meer doen; het behoorde echter
meer daar te huis dan bij de Financieele Commissie.
De heer 't Hooft stelt voor te heffen een schoolgeld voor
Fransch alleen van 20.voor alle vakken, in de eerste
klasse 25.en in de tweede klasse 40.
De heer Bultman is daar zeer tegen, want dan moeten
meerdere onderwijzers worden aangesteld ook is het moeijelijk
het onderwijs in klassen te splitsenzulks zou geheel moeten
worden overgelaten aan de opvatting van den ondeewijzer;
't geen zeer moeijelijk is, omdat dan de onderwijzer zou moe
ten beslissen of de belanghebbenden 25.ol /40.zou-
den moeten betalen.
De heer Verkuyl is zulks eens met den heer Bultman.
De heer 't Hooft wijzigt alsnu zijn voorstel en stelt thans
voor de navolgende heffing
Voor 't leeren van Fransch f 20.—
Fransch en Eugelsch30.
Fransch, Engelsch en Duitsch 40.
Wiskunde, Fransch, Engelsch en Duitsch 45.
een der hier opgenoemde vakken steeds 20.
drie vakken, onverschillig welke 40.
onderwijs in teekenen20.
landbouvvkunde 20.
doch alle zes vakken te zamen niet meer dan 45.
De heer 't Hooft zegt tot toelichtingdat dit onderwijs de
gemeente veel geld kost door het personeelde schoolbe-
hoeftenbijbouw lokaal enz., en meent dat het schoolgeld
zoo geregeld, nog laag is.
De heer Verkuyl vereenigt zich met de vrijstelling van on-
vermogenden maar wie moet uitmaken wie minvermogend zijn
De Voorzitter zegt, dat Burgemeester en Wethouders zulks
doen.
De heer Knaap meent, dut de Raad toch altijd het regt
heeft om zoodanige besluiten van Burgemeester en Wethouders
te vernietigen J h(j zegt dat de sommendoor den heer
'tHooft voorgesteld, laag zijn maar dat hij ook niet te veel wil
nemen.
Het voorstel van den heer 't Hooft wordt daarop in stem
ming gebragt en aangenomen met 8 tegen 6 stemmen.
{Voor stemden de Heeren Pruissen, 'tHooft, Ran, Knaap,
van Riessen, Verkuijl, Biesheuvel en Klapwijk. Tegen de Hee
ren Suidgeest, van Vuuren, Tensen, Bultman, de Breuk
en van Reeuwijk.)
De Voorzitter zegt, dat het ontwerp-besluit in de volgende
vergadering zal worden aangeboden.
(Vervolg en Slot in one volgend Nummer.)
ZiUllldaill, 2 Jan. Gedurende het jaar 1 882 zijn aan de
markt alhier aangevoerd en verkocht1246 stapels kaas, waar-
van gewogen 1188, uitmakende 124,227 stuks, wegende
246,642 KG. Per stuk verkochte stapels 5, uitmakende 270
stuks.
Texel3 Jan. Door den veefokker Koning werd 28 Dec.
een vreemdsoortige roofvogel in zijn wiek getroffen. De vogel
was bijna zoo groot als een zwaan, donker bruin gekleurd met
spitsen bek. Met veel moeite gelukte het den jager het becst
machtig te worden, die daarbij aan kleeding en aangezicht
gehavend werd. De vogel is opgezonden aan de Diergaarde
te Amsterdam.
Lunteren, 2 Jan. Naar aanleiding van het sterven van eenige
koeijen en een paard bij den bakker D, E. alhier waaromtrent
de districtsveearts verklaarde dat de ziekte niet besmettelijk
was, heeft de Rijksveearts van de Rijkslandbouwschool als oor-
zaak der ziekte schimmelvergiftiging opgegeven, daar bedoelde
dieren beschimmeld boekweitstroo hadden gegeten. Naar aanlei
ding hiervan waarschuwt de heer Reijmers in de Nieuwe Land-
bouwcov.rant alle landbouwers ten zeerste tegen het voeren van
beschimmeld voedael, wat voor hen zulke nadeelige gevolgen
kan hebben.
De prijs van 500 voor een school- en leesboek over de
zuivelbereiding, door de Buma-stichting uitgeschreven, is toe-
gewezen aan de hoofden van seholen te Beetgum en Leeuwar-
den, de heeren Van der Maen en Boersma.
Als eene bijzonderheid deelt men aan de Prov. Oron. C.
van 28 Dec. mede, dat de heer R. te Groningen in het bezit
is van eene kip, die in het laatst van November 7 eijeren heeft
uitgebroed. Ondanks het gure weer zijn de kuikens, ten gevolge
eener zorgvuldige verpleging, volkomen gezond en tierig.
Uit Wageningen is meegedeeld, dat eenige leerlingen der
Rijks Landbouwschool aldaar /181 ingezameld hebben voor de
Int. Landb. Tentoonstelling, 1884, Amsterdam. Wij maken met
genoegen van deze van fiinke belangstelling blijk gevende daad
van onze aanstaande oeconomen melding. Voor wie nadenkt,
heeft zij voorwaar eene geheel eigenaardige beteekenis, die,
onzes bedunkens, alleszins waardeering verdient. (Ldb. Ct.)
De winter is blijkbaar in de war. In de Vereenigde Staten
van Noord-Amerika is de koude zoo fel, dat, volgena een tele
gram uit New-York, in verschillende deelen des lands menschen
zijn doodgevroren.
Te Madrid en te Milaan is zooveel sneeuw gevallen, dat
het verkeer in de straten er door gestremd werd. Hier te lande
is dezer dagen de temperatuur zeer zacht. Men hoort hier en
daar van bloeiende aardbezieplanten te Eindhoven werden zelfs
in deze maand nog drie appelen geplukt van een boom, die
reeds in September j.l. een ruime opbrengst had geleverd. De
mollen schijnen volstrekt geen kou in 't hoofd te hebbenzij
werken er nog altijd lustig op aan, zoo zelfs dat men aller-
wege wormen op de oppervlakte van den grond aantreft, 'tgeen
mede bewijst, dat ook deze wormverdelgers nog geenszins hunne
winterkwartieren hebben betrokken.
Als iets dat eens of tweemaal in een eeuw voorkomt wordt
gemeld, dat er in de buurtschap Windesheim (gem. Zwollerker-
spel), wegens den natten nazomer, geen enkele korrel winter-
koren is kunnen gezaaid worden.
De Friesche maatschappij voor Landbouw en Veeteelt heeft
dit jaar opnieuw den heer D. Gabel, practisch leeraar in de
zuivelbereiding uit Sleeswjjk-Holstein, geengageerd. Sedert den
eersten dezer maand is genoemde hier ter plaatse in de 9e af-
deeling van gezegde maatschappij, om belangstellenden practisch
onderricht of weaken te geven. Elf veehouders in deze omstre-
ken maken van deze, hun kosteloos aangeboden gelegenheid,
gebruik, om zoo mogelijk hunne zuivelbereiding te verbeteren.
Onlangs hield de 9e afdeeling eene vergadering met vrou-
wen in 't hotel „de Klok", van den heer IJ. Jonker alhier, en
waarbij tevens nietleden der Friesche maatschappij vrijen toe-
gang hadden, enkel met het doel, omdat de heer Gabel eene
voordracht zou houden over bovengenoemd onderwerp en bij
zamenspreking betrekkelijke vragen beantwoorden.
Ik wil bjj deze trachten zoo kort mogelijk een versing te
geven van het ver- en behandelde.
Hoofdzaken waren volgens den heer G. eerstens bij de be-
handeling der melk
1) die zoo lang mogel(jk frisch te houden;
2) in den kortst mogelijken tijd de vetballetjes (de room)
boven te krijgen.
Het middel daartoede melk van koewarmte zoo haastig
doenlijk tot de laagst mogelijke temperatuur te brengen. De
ijlheid toch der warme melk bevordert de opstijging der vet
balletjes door de van onderen aangebragte afkoeling.
De geheele afrooming dient in 24 uren mogelijk en gedaan
te zijn.
Het koel-systeem, liefst met ijs, doch altijd met koud put-
water, verdient dus aanbeveling om de ondermelk tot minstens
10 a 11 gr. C. te brengen. Spr. wil de koelvaten volgens
Deensch of wel Schwarz systeem liever minder diep hebben
en ze van ruim 50 cM. terugbrengen op 30 a 35 cM. De
nauwere koelvaten verdienen bij hem de voorkeur boven
de tobbetjes, omdat ze de melk langer frisch doen blijven.de
haastiger opstijging der vetbolletjes bevorderen, minder opper
vlakte aan de kelder- en buitenlucht blootstellen en minder
kelderruimte innemen.
Aden en tobbetjes echter worden niet onvoorwaardelijk
veroordeeld, maar dient men bij het gebruik daarvan op te
letten, dat de kelderlucht zuiver en frisch zij, en boven de
temperatuur, welke men door afkoeling verkrijgen kan. Zij
bieden toch, 't is reeds gezegd grooter oppervlak, staan
alzoo meer bloot aan den druk en den invloed der omgevende
luchtwaar men intusschen die omstandigheden door lucbt-
zuivering enz. meester is, en de oude ruime kelders eenmaal
heeft, zou men het afkoelingsstelsel zeer goed met aden en
tobbetjes kunnen toepassen, en zou het te dwaas zijn om
voor de koelvaten expresse uitgaven te maken.
Spr. kwam tot het karnen.
De w(jze van aanzuren der room is vooraf een hoofdzaak.
Licht zuur verdient de voorkeur; zoete room karnen Is alleen
in zeer groote bedrijven mogelijk. Hij houdt er van de room
in het roomvat om te roeren met een gladde stok, omdat natuur-
lijk de aan de bovenlucht blootgestelde en de aan de wanden
van het vat liggende room het meest aan zuring is onderwor-
penhet middeldeel minder. De stok uitgehaald, mag geen
aanklevende vlokken, maar alleen eene zacht afvloeiende witte
kleur hebben. De temperatuur van de te karnen room, „het
molken" dient zoo laag mogelijk gebragt te worden. Spr.
verhaalde, dezer dagen met water van 11 pet. het molken
teruggebragt te hebben op- en gekarnd te hebben met 14 pet.
C. en met 15j/2 pet. de boter gewonnen te hebben.
Te hooge temperatuur geeft zachte of weeke boter, en men
heeft veel moeite om de karnemelk er uit te verwijderen.
De pols-inrichting is ook in dezen van zeer grooten invloed.
De draaijende pols verdient de voorkeur boven de op- en
neergaande, om a. de grootere snelheid die men aanbrengen
kan, 130 a 140 wentelingen per minuut, terwijl de op- en
neergaande pols doorgaans slechts 70 a 80 slagen per min.
doet; het karnen gaat alzoo vlugger; b. men kan dan ook
kleine hoeveelheden karnen, terwijl men met de laatste aan be-
hoorlijke vulling van de karn gebonden isc. het meerdere
hout van de op- en neergaande pols bevordert het smeerach-
tig en taai worden der boter; met de draaiende pols is een
eenvoudig vierkant raampje, aan de pols en 3 slag- of heer-
latten in de karn voldoende.
Ter zake de inspoeling van de karn, zegt spr. dat die met
afgeroomde melk goed is als men zoete room karntanders
is men daarvan, ook in Denemarken reeds teruggekomen.
Koud water, 't spreekt van zelf dat het reuk- en smake-
loos moet zijn is het beste voor de spoediger schif-
ting der boter bij het afnemen van de karn; de onder
melk daarentegen zal zich meer met de karnemelk aan de
boterdeelen hechten, en deze er later slechter uit te ver
wijderen zijn. Men moet echter niet altijd of langdurig spoe-
len, nog minder lang waB9chen, dan toch werkt men den ech-
ten smaak er uit en smaakt de boter taai en smeerachtig. Bij
het afnemen niet te veel te gelijk in de teems te nemen en
niet in een klomp oprollenmaar direct met water overge-
spoeld goed laten uitlekken. Men zal dusdoende geen gevaar
loopen zachte of weeke boter te krijgen, integendeel ze steviger
maken.
Niets behoort verder „bij den roes" te gaan, zooals men
zegt. Men dient bij alles maat en gewicht voor oogen te hou
den en te weten de hoeveelheid liters melk waarvan men de
room karnt en hoeveel versche melk daartoe gedaan wordt, de
temperatuur aangewezen door den thermometer, niet met vin-
ger of band; de inspoeling met water bij de maat in verhou-
ding tot het gekarnde, zout en kleursel met de maatglazen aan
te brengen.
Het zout dient eerst met een flesch of iets dergelijks fijner
gewreven te worden, dan het hier doorgaans voorkomt. Droog
en fijn is noodig om het zooveel te gelijkmatiger over de goed
uitgespreide boter te strooijen. Ongelijkmatige zouting geeft
bonte boter; waar toch zout onopgelost blijft, trekt de boter
wit uit.
Het uitwerken van karnemelk en pekel behoort niet met de
handen, maar met kneedbord en rol, of met de kneedmachine
te geschieden. Die werktuigen vragen slechts eenige gewoonte
en kleiue handgrepen. Helaas! zegt spr. is eene eerste ge-
brekkige of ondoelmatige aanwending dier werktuigen somwij-
len oorzaak, dat men ze veroordeelt, of als men ze heeft,
weer aan kant zet. Met eenig nadenken en den slag er van,
kan het niet anders, of men vindt ze weldra onmisbaar.
Op de vraag naar kaasbereiding antwoordende, wees de heer
G. eerst op het groote verschil tusschen den boter- en den kaas-
handel. Terwijl men slechts weinige soorten boter heeft, die
van zoeten room, van gezuurde, gezouten en ongezouten, in
hare keuren of kwaliteiten, telt men daarentegen misschien
een paar honderd kaassoorten. Vinden de botersoorten overal
in de boterhandelaars koopers, dat is niet het geval met
de onderscheidene kaassoorten.
Men maakt dus de kaas naar gelang van de eischen van
den handel in de naaste omgeving en richt zich daarnaar in.
Zooveel stelt hij echter zeker, dat ook voor de kaasbereiding
het koelsysteem het beste werkt, alweder omdat de ondermelk
daarbij zoolang frisch blijft.
Evenals by de behandeling van de melk en boter, wordt
bij de kaasbereiding de hoeveelheid melk gemeten, de tempera
tuur voor de stremming met den thermometer aangegeven,
stremsel, zout, kruiderij en nagels met het maatglas geregeld.
De ervaring wijst en bij de boter- en bij de kaasbereiding
zeer spoedig de juiste of gewenschte verhouding aan.
Ik zou nog over ijsberging en meer andere aan het onder
werp verwante en ter sprake gebragte punten kunnen ver-
volgen, doch meen hiermede mijn resumd te mogen, en ook
om der ruimte wille te moeten eindigen. Het spreekt van
zelf, dat het uit den aard der zaak niet dan zeer onvolledig
kon zijn. Het belangrijke en veel omvattende onderwerp had
anders voor steller dezes, densdenkend als hij is met den heer
G., veel verleidelijks om breeder uit te spinnen, doch voor de
denkende, wezenlijk belangstellende, naar verbetering en voor-
uitgang streveude lezers, en ik vlei mjj dat de meesten dat
zullen zijn mag en kan het medegedeelde genoeg zijn.
De vergadering had meer bezocht kunnen zijn, vooral door
vrouwentoch kan men met het oog op den drukken tijd
voor de landbouwers in deze streken over de opkomst niet
zoozeer klagen. De aandacht en menig gedane vraag getuigden
van de belangstelling der aanwezigen, en de voorzitter der
23 afd. (de heer O. W. Riendersma, te Ureterp) was dan ook
zeker aller tolk, toen hij de heer G. in weinig woorden bedankte
voor zijne onderrichtingen en practische wenken.
Beetsterzwaag. S. K.
Als een bewijs van den ontzettend grooten toevoer van
brieven enz. op Oudejaarsdag geldt het bericht, dat te Am
sterdam op dien dag bij de brievenbussen politie-agenten ge-
plaatst waren, die de brieven en drukwerkeu, welke de bussen
niet meer kondeu bevatten, in ontvangst namen en teveus
waakten dat niets verloren ging.
Door den watermolenaar L. H. Folkers, te Engelbert, is
een zalm gevangen ter lengte van bijna een meter en wegen
de 6 '/2 kilo. Het beest is gewis onder 't valsehot door in den
molen geraakt, want Folkers heeft het gevangen binnen in den
molen.
Zoo'n vangst mag met reeht een buitenkansje heeten.
Z. M. de Koning heeft, ter gelegenheid van het Kerstfeest, aan
honderd arheiders van het koninklijk domein »Het Loo" kammen
doen uitreiken.
Te Paramaribo is voor de slachtoffers van de Adder-ramp"
903.08 bijeengebracht.
Yolgens eene statistiek van een Belgisch geleerde, draagt ieder
Nederlander jaarlijks /3.80 voor onderwijs en 21.30 voor oor-
log bij. De wanverhouding is nog al aanmerkelijk.
De stearine-kaarsenfabriek van de flrma Brandon te Amsterdam
is gesloten 800 menschen zijn daardoor zonder werk.
Het plan bestaat om op het terrein der wereldtentoonstelling
te Amsterdam een verplaatsbare belvedere te bouwen van ruim
vijftig meter hoogte. Deze houten toren zal een vijftal, alle tot
koffijnuis ingerigte, verdiepingen hebben, die men met een lift
bereikt.
Tegen eenige winkeliers in comestibles te Amsterdam is proces-
verbaal opgemaakt, omdat zij vruchten op brandewijn verkochten,
zonder vergunning te bezitten tot den verkoop van sterken drank.
De heer Leendert Krentekoek, kantoorbediende te Amsterdam,
heeft van den Koning vergunning bekomen in 't vervolg alleen
Koek te mogen heeten.
Een koffiehuishouder te Amsterdam hield een biljart-concours,
waarbij de eerste prijs een gouden horloge van ruim 40 Waardfl
was. Een zijner bezoekers nam echter de vrijheid het horloge
nog voor het eindigen van den wedstrijd zich toe te eigenen en
vertrok er mede. Om zich aan de gevolgen zijner daad te ont*
trekken, vluchtte bij ver de grenzen over naar Duitschland.
Vraag. Wat is het omgekeerde van een meter land? ANI-
woord. Landmeter.
Te Broek in Waterland is eene sociSteit opgerigt, waarvan geen
