VOOR ZANDVOORT EN AERDENHOUT
No. 28
ZONDAG 10 NOVEMBER 1912
lste Jaargang.
Herdenking der Kerkhervorming.
DE ZONDAGSBODE
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG
abonnementsprijs
Per Jaargang1.50
3 Maanden0.50
Afzonderlijke nummers005
redactie:
G. POSTHUMUS MEYJES - Zandvoort-
Jhr. Dr. M. F. van LENNEP - Aerdenhout.
Adres voor de Administratie
P. SAAF, Burgemeester Engelbertsstr. 9-13
Zandvoort - Telefoon No. 27
Advertentiën 1 5 regels0 55
Elke regel meer„0.10
Dienstaanbiedingen 1—5 regels 035
Elke regel meer0 06
Bij abonnement extra korting
Zondag 10 November 1912, Ned. Herv. Gemeente, 10 uur
Ds. G. POSTHUMUS MEYJES.
Wanneer de volheid des tijds
gekomen is.
Gal. 4. vs. 4.
II.
Ook het toenemend verval van het Pausdom heeft het
tot stand komen der Kerkhervorming krachtig bevorderd.
Tegen het einde der 13de eeuw was de eerbied voor het
Opperhoofd der Kerk sterk gedaald.
Paus Bonifatius VIII (1294 1303) leed in den strijd met
den Franschen Koning Filip den Schoone de nederlaag.
Hij werd gevangen genomen en stierf kort daarna.
Nu begon een tijd van vernedering voor den Pauselijken
Stoel mèer dan 70 jaar lang waren de Pausen gedwongen
buiten Rome te leven, wat hun aanzien en macht in de
oogen van het volk een gevoeligen slag toebracht.
Nog lager daalde hun invloed, toen er, gedurende meer
dan 30 jaar, twee Pausen tegelijk regeerden één te Rome
en één te Avignon. Beiden verklaarden ze zich voor wettige
Stedehouder van Christus en wierpen elkander den ban
bliksem toe. Het concilie te Pisa zette beiden af, benoemde
een nieuwen Paus, maar daar de twee anderen geen afstand
wilden doen, steeg de verwarring ten top, doordat er nu
drie Pausen tegelijk waren. De nieuwe Paus stierf door
vergif, hem toegediend door een zijner kardinalen, die
daarop als Johannes XXI11 den pauselijken troon besteeg.
Het concilie van Constanz zette hem af, de Roomsche Paus
week toen vrijwillig terug en zijn mededinger bleef dus
alleen over. Op deze wijze ging het nog geruimen tijd
voort, zoodat zelfs den eenvoudigste de oogen moesten
opengaan.
Door het liederlijk leven der Pausen werd het Pausdom
tot in zijn grondslagen geschokt. Allerwegen ontwaakte
een levendige behoefte aan reformatie.
Toen Maarten Luther optrad, rustte het pauselijk
bewind in handen van Leo X. En dat juist deze toen
Hoofd der Kerk was, is kennelijk leiding Gods. Leo's
bewondering voor kunsten en wetenschappen nam zijn
geheele ziel in beslag.
Voor de belangen, die hij als Hoofd der Kerk te behar
tigen had, voelde hij daarentegen niets.
Merkwaardig toen Luther's 95 stellingen alom de grootste
opschudding verwekten, sprak Leo dat het niet anders was
dan armzalig monnikengekibbel.
Als de Paus zich van den ernst der zaak bewust was
geweest, zou hij de Hervorming gemakkelijk hebben kunnen
voorkomen. Immers, Luther was aanvankelijk allerminst
voornemens iets tegen 's Pausen gezag te ondernemen. Toen
hij hoorde, dat zijn stellingen zelfs in het Vaticaan werden
gelezen, verschrok Luther en achtte het geraden zich
in een brief tot den Paus te wenden, om te getuigen van
zijn ongeschokt geloof aan hem, als wettig Hoofd der
Christenheid.- Ware Leo dus slim geweest, hij had den
armen monnik in zijn hooge bescherming genomen en aan
zijn protesten tegen den aflaat aandacht geschonken.
Of anders, als de Paus in toorn was ontbrand, had
hij maar behoeven te spreken en de vlammen van den
brandstapel hadden de stem van den Wittenberger gesmoord.
Maar Leo trok zich nergens iets van aan. En toen hij
eindelijk bemerkte wat er feitelijk gaande was, toen hij
krachtdadig poogde in te grijpen, was het reeds te laat.
De Hervormer telde reeds zijn aanhangers bij duizenden
en had machtige beschermers gevonden.
De onmiddelijke aanleiding tot Luther s optreden was de
onbeschaamde wijze waarop de Dominicaner monnik Tetzel
den aflaathandel dreef.
De aflaat is oorspronkelijk kwijtschelding van de
Kerkelijke straf. Later werd deze macht ook tot de tijde
lijke straf uitgebreid en eindelijk werd ook de aflaat ge
schonken voor de straffen, die in het Vagevuur ondergaan
werden.
Zulk een aflaat kon men bekomen tegen betaling van
geld. Luther zweeg aanvankelijk, al was hem de onbe
schaamde manier waarop Tetzel optrad, bekend. Maar toen
hij de ervaring opdeed, dat ook zijn eigen biechtelingen,,
van wie hij waarachtige boete en berouw eischte, hem
aflaatbrieven voorhielden, kon hij niet langer zwijgen. Hij
gevoelde zich rechtstreeks in zijn ambt als zielszorger
aangetast, er van gruwend dat genade voor geld werd
gekocht. Gloeiend van heiligen toorn gaat Luther heen en
slaat op den 31 steil October 1517 zijn 95 stellingen over
den aflaat aan de poort van Wittenbergs slotkerk aan.
De actie van Tetzel verwekte Luther's réactie. God
heeft het kwade gebruikt om er het goede uit te laten
voortkomen.
En wat nu van het tijdstip, de wijze, en de plaats, van
het ontstaan der Reformatie geldt, dat hier alles duidelijk
de vrucht blijkt van een Goddelijk plan, dat geldt ook van
Luther s lenen. De hand Gods is daarin duidelijk zichtbaar.
Hij is Reformator geboren. Reformator geroepen. Reformator
bij de gratie Gods.
Van zijn jeugd af is hij voorbereid voor de taak, die hij
als man heeft volvoerd.
Zijn vaderforsch, met veel doorzicht en gezond ver
stand, ondernemend, onbuigzaam.
