Mededeelingen-
bode", maar die de stedelijke autoriteiten ontziet, zelfs naar
de oogen ziet; een liberaal man, wiens hart warm voor 't
Volk klopt, maar wiens verstand het houdt met het plaatselijk
gezag.
Dit edel driemanschap, waarvan elk lid ten slotte slechts
zich zeiven zoekt, geeft Ibsen, in zijn groote eenzijdigheid,
als de vertegenwoordigers van de Koningin der Aarde, en
ter drukkerij, waar de beide eerste persbroeders eerst een
geweldige revolutie uitbroeden, komt de karakterloosheid
eener veile pers treffend uit.
Voorts treedt nog op Morten Kill, een oude wauwelaar,
er over kankerend en op wraak belust, dat hij den Raad
is uitgesmeten een schacheraar, wiens leerlooierijen hebben
medegewerkt aan de verontreiniging der prise d'eau een
speculant, die de tuimelende aandeelen der badinrichting
voor een prik opkoopt en daarna den badarts, den echt
genoot zijner pleegdochter, aanspoort tot plichtsverzaking,
in de verwachting dat ze weer rijzen zullen. Me dunkt,
Ibsen heeft hem pleegvader gemaakt om de moeilijkheid te
ontwijken, dat een individu als hij een edele dochter en
een nog edeler kleindochter zou hebben en tevens om hem
de macht in handen te leggen tot onterving van zijn
pleegkind.
Ten slotte noemen we nog Horster den scheepskapitein,
die weinig zegt, maar steeds cordaat en nobel handelt, en
des dokters beide zoontjes als de hoop des toekomst, en
het stel „mannen" is compleet; alles in alles twee mooie
figuren; de rest in meerdere of mindere mate ellendelingen.
De optredende vrouwen iets karakteristieks bij Ibsen
zijn beide goed. Mevrouw Stockmann de vriendelijke zorg
zame huismoeder, met open oog voor de belangen van het
gezin en diensvolgens haar man temperend in zijn dikwerf
dolle vaart, kiest met groote beslistheid zijn zijde, als de
vuige Pers hem verraadt en blijft zijn steun als heel de
stad tegenover hem staat, al weet ze zich niet ganschelijk
aan het tobben over de donkere toekomst te onttrekken.
Petra, haar dochter, vol bewondering voor haar vader, wiens
idealen zij deelt, voor wiens fouten zij blind iszij is de
kerngezonde deerne, vol toewijding voor haar taak als
onderwijzeres, vol afkeer van geknoei, die onbewimpeld
durft zeggen, waar 't op staat.
Schoon spreker minder dan bij vorige 'gelegenheden
episoden uit het drama voordroeg en in dat opzicht een
enkele teleurstelde was zijn weergeven der karakters
forsch en juist. En geen enkele maal nog heeft hij zooveel
over een drama gezegd als thans. En dat in een stijl, die
machtig aanzwol als zijn temperament het kookpunt van
bewondering of verontwaardiging bereikte. Nu zag men
door woord, gebaar en dictie een verheven monument rijzen,
dan weder verpletterde hij met de rotsblokken der verach
ting wat laag en onedel is. Waardeerend het frissche,
levendige stuk, met gang en pit erin, releveerde hij de
sensatie, door „Nora" verwekt, wees hij naai den vulkaan
van haat, door „Spoken" aan 't laaien gebracht, en ver
klaarde het geboren worden van „De vijand des volks" uit
Ibsens steeds groeiende minachting voor de compacte ma
joriteit. Zoo werd dit stuk een oratio pro donjo, een scherp
en geestig strijddrama in den vollen zin des woords. De
badinrichting is een symbool, dat ernstige lessen bevat met
universeele strekking voor de menschheid, voor de maat
schappij, welker geestelijke levensbronnen vergiftigd zijn.
Niet hij is de vijand, maar de vriend des volks, die, ge
dreven door louter liefde, waarschuwend de stem verheft
tegen dat gift, desnoods als onmeedoogend streng aan
klager, want oordeelt Ibsen de beste liefde is dan
de haat.
Werd er gejubeld als in „Steunpilaren der Maatschappij",
dat eenzelfde probleem behandeld, de fijnen er van langs
kregen, in „Een vijand des volks" worden de vertegen
woordigers der liberale Pers op de kaak gesteld, als veile
slaven der machthebbers, als een karakterloos zoodje, als
een eervergeten bende. De eenling, de eenzame heeft gelijk,
heeft het recht aan zijn zijde. Thomas Stockmann rent met
het hoofd tegen den gevel van het crematorium van hui
chelarij en schacherkunst. 't Is waar, de onbesuisden, die
met hun hoofd aanstormen tegen den muur van vooroor-
deelen, kost het den schedel, maar de blijvende aanschou
wing der onuitwischbare bloedvlekken heeft reeds vele
muren doen vallen.
En toch, aldus spreker, let men op deze tijden, gaat men
de diepste oorzaken na van den huidigen wereldbrand, men
zou geneigd zijn het wanhopen aan de reformatie der com
pacte massa gerechtvaardigd te achten; bedroevend, diep
beschamend als het is, waartoe die compacte majoriteit
door gewetenlooze opzweepers gedreven is. Ja, ze is een
kudde, die geleid moet worden; een groote massa, die
gekneed en geknepen moet worden om er afzonderlijke
menschen uit te vormen, die de maatschappij schragen.
Maar dat gaat niet met Ibsen en nog minder met Nietzsche
volgens en krachtens den wil van den enkeling. Ook de
alleenstaande, ook de sterkste zelfs heeft de heilzame correctie
van anderen noodig en de hoogste macht is en blijft de
liefde, gelouterd door barmhartigheid. Niet het „Publiek,
ik veracht u met groote innigheid", maar het „Vader, ver
geef het hun, want zij weten niet wat zij doen", biedt de
schoonste, de scherpste, de meest volkomen, de waarach
tigste tegenstelling van „een vriend des volks". S.
Zandvoort.
Donderdag 19 October heeft, v.m. 11'/2 uur, de Huwe
lijksinzegening p\aa\s vanPieterJohannesLuijendijkenAntonia
Dalman, door Ds. C. J. van Paassen uit Haarlem.
Het Avondmaal zal worden gevierd op Zondag 22 Oct. en
bediend worden door Ds. J. H. Gunning J.Hz.
Met attestatie ingekomen uit Amsterdam Johanna Susanna
Kampman en Alida Margaretha van der Veen.
Ds. P. M. hoopt zoo spoedig mogelijk de winter-catechi
saties voor jongens te kunnen hervatten. De Dinsdagavond
moet daarvoor open worden gehouden. In den Zondngsbode
zal worden bekend gemaakt wanneer de lessen weer be
ginnen.
De e.v. Doop is bepaald op Zondag 5 November.
De Godsdienstlerares Mejuffrouw C. Bienfait is voor
nemens dezen winter een lidmaten-catechisatie te houden,
des Vrijdagavonds van 89 uur in de consistoriekamer,
voorloopig om de 14 dagen.
Alle lidmaten mannen en vrouwen, jongens en meisjes,
onverschillig van welken leeftijd, zijn daar welkom.
De eerste Samenkomst is bepaald op Vrijdag 3 November.
Mevrouw Posthumus Meyjes ontvangt weer den Isten
Woensdag in November.
Maandag 16 October begint de Vrouwenkrans weer.
De Krans van Zr. Dina begint weer Dinsdag 24 Oct.
A.s. Donderdag, 19 Oct. 's avonds om 8 unr weer Zondags
schoolcursus. De Krans begint één week later, 26 October.
Burgerlijke Stand van Zandvoort.
29 September 13 October 1916.
OndertrouwdP. J. Luijendijk en A. Dalman.
W. F. Visser en T. van Zwol.
C. Swaanswijk en L. Weber.
P. Bol en R. Keur.
Getrouwd: W. Bol en A. M. van der Veen.
J. van Zomeren en N. J. Sebregts.
GeborenHendrika, dochter van P. van Koningsbrug-
gen en C. Kerkman.
Hendrikje, dochter van L. Schaap en
F. Schelvis.
Dorothea, dochter van G. Finkenflügel en
A. J. Grumiau.
Cornelis Juliet, zoon van C. F. ten Have
en J. J. van Berkel.
Blondina Jacoba Nelina, dochter van H. J. ter
Wolbeek en A. N. van den Heuvel.
Overleden A. Koning, 74 jaar.
